Ethische dilemma's

• Zorg en Welzijn
• MBO
• Studiejaar 3

Ethische dilemma's 

Wat is een ethisch dilemma?

1. Een situatie waarbij iemand verschillende keuzes tot handelen heeft die altijd verschillende waarden bevat.
2. Een situatie waarbij onwenselijke situaties zorgen voor verschillende meningen.
3. Een situatie waarbij iemand een andere mening heeft waardoor er een ruzie ontstaat.
4. Een situatie waarbij iemand maar één keuze tot handelen had, met een onderliggende waarde.

Een ethisch dilemma

Bij afwegingen zoals juist of onjuist en wat wel goed of niet goed is gaat het om ethische dilemma's. 

Kenmerken voor ethische dilemma's:

• Het gaat om kwesties die gaan om goed en kwaad, wat moreel juist of onjuist is. 
• Je staat in tweestrijd: Welke keuze je ook maakt, er zitten bezwaren aan
• Er spelen meerdere belangen mee. 

Ethiek in de zorg

''Studenten van de opleiding verpleegkundige moeten ethische dilemma's kunnen herkennen, benoemen en behandelen volgens het stappenplan'' 

(Kwalificatiedossier, SBB)

Een ethisch dilemma 

'' Toen ik dacht aan een patiënt die dialyseerde en die moest elke keer als ze naar het ziekenhuis ging 5 uur aan de machine liggen. Dat was beter voor haar. En toen zei ze: Ik ga dat verkorten naar 4 uur. Dat is minder goed voor me. Dat weet ik. Maar ik wil ook nog werken en dit en dat nog doen. Die 5 uur voor mij is gewoon niet haalbaar. '' 

Noem een waarde

Stappenplan ethisch dilemma 

1. Verkennen > Schets een compleet beeld van de situatie. 

2. Formuleren > Formuleer de morele vraag waar je antwoord op wilt krijgen.

3. Analyseren > Breng de betrokkenen in kaart. 

4. Afwegen > Maak een afweging tussen de verschillende argumenten. 

5. Besluiten > Formuleer het besluit en de eventuele schade die hierbij komt kijken. 

6. Evalueren > Is iedereen aan bod gekomen? Zijn er verbeterpunten? Hoe ga je hiermee verder? 

Ethisch dilemma 1 

Rina heeft de zorg voor mevrouw Derksen. Zij is stervende en heeft verschrikkelijke pijn geleden. Dat is nu gelukkig verleden tijd door de intraveneuze pijnbestrijding die ze in combinatie met voortdurend toegediende slaapmedicatie krijgt. Met haar en de familie is afgesproken dat zij niet meer wakker zal worden. De familie is hypernerveus en geeft voortdurend aan dat mevrouw Derksen pijn heeft. Ze willen Rina op die manier pushen om de pompstand te verhogen. Rina heeft sterk het gevoel dat de onmacht van de familie in deze situatie het meest pijnlijk is, want ze neemt geen signalen van pijn waar bij mevrouw Derksen. Als Rina de volgende dag hoort dat de pomp de afgelopen nacht regelmatig omhoog is gezet, heeft ze hier een heel vervelend gevoel bij. Ze meent dat het niet de behoeften van mevrouw Derksen geweest zijn, maar die van de familie die het natuurlijke proces aanmerkelijk heeft versneld. Eigenlijk vindt ze dat hier geen sprake is van een natuurlijke dood. 

Opdracht 

- Maak een groep van 4 personen. 

- Volg het stappenplan bij het ethische dilemma van Rina. 

- Nabespreken na 15 minuten! 

Ethisch dilemma 2 

Jaap loopt de kamer van meneer Lensink binnen. Meneer Lensink heeft niet lang meer te leven wegens een maligne aandoening. Hij bespreekt regelmatig levensvraagstukken met Jaap. Vaak geeft hij hierbij aan dat hij, als er iets mocht gebeuren, niet meer wil worden gereanimeerd. Vreemd genoeg is dit nooit formeel met de meneer Lensink besproken, zodat het beleid nog steeds 'wel reanimeren' is. In de nachtdienst komt Jaap de kamer op. Bij nadere observaties blijkt er geen pols meer waarneembaar en ook is er geen ademhaling. Jaap laat de afgelopen weken met de vele diepgaande gesprekken door zijn hoofd passeren, doet zachtjes de deur dicht en waarschuwt pas veel later de arts. Die kan niet veel anders dan constateren dat meneer Lensink al een poosje dood is. 

Opdracht 

- Maak een groep van 4 personen.

- Volg het stappenplan bij het ethische dilemma van Jaap.

- Nabespreken na 15 minuten!

Meesterproef 

''De student geeft aan tegen welke ethische dilemma's zij aanloopt, en hoe zij hiermee omgaat''

Gebruik hiervoor de dilemma methode:

1. Formuleer het dilemma 
2. Benoem de waarden en normen
3. Vind alternatieve mogelijkheden
4. Maak een afweging en keuze 

''Je schetst een compleet beeld van de situatie'' valt onder ..... van het stappenplan?

1. Formuleren
2. Besluiten
3. Afwegen
4. Verkennen

''In kaart brengen van betrokkenen'' valt onder .... van het stappenplan?

1. Analyseren
2. Verkennen
3. Formuleren
4. Evalueren

''Het besluit formuleren'' valt onder ... van het stappenplan?

1. Verkennen
2. Besluiten
3. Afwegen
4. Evalueren

''Morele vraag opstellen'' valt onder .... van het stappenplan?

1. Verkennen
2. Besluiten
3. Formuleren
4. Evalueren

Wat zou een ethisch dilemma kunnen zijn in jullie werkveld?