Les 3: ruiken en proeven

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 1

Les 3: ruiken en proeven

Inhoud

- Herhalingsopgaven

- Uitleg ruiken en proeven

- Opgave 

- Filmpje

Wat gaan we leren vandaag?

•  Je kunt benoemen hoe je verschillende geuren ruikt
• Je kunt benoemen hoe je verschillende smaken proeft.

In de afbeelding is een doorsnede van de huid en van het onderhuidse bindweefsel schematisch getekend.

Met welk nummer is een pijnpunt aangegeven? En met welk nummer de kiemlaag?

In de afbeelding is een doorsnede van de huid en van het onderhuidse bindweefsel schematisch getekend.

Met welk nummer kan een orgaan zijn aangegeven waarin bij lichte aanraking impulsen ontstaan?

Iemand heeft snel last van vet haar.
Welke stof wordt bij deze persoon veel geproduceerd door de hoofdhuid?

Tijdens inspanning bij hoge temperatuur verliest het lichaam veel vocht door zweten. De zweetklieren krijgen water en opgeloste stoffen aangevoerd door bloedvaatjes in de huid.

Hoe heet de laag van de huid waarin deze bloedvaatjes zich bevinden?

1. de hoornlaag
2. de kiemlaag
3. de lederhuid
4. onderhuidse bindweefsel

Wat is de functie van zweet?

1. Zweet houdt de opperhuid soepel.
2. Door zweet raakt het lichaam overtollig vocht kwijt.
3. Door zweten koel je af.
4. Door zweten krijg je het warmer.

Bij een dier uit de poolstreken, zoals de ijsbeer, is het vetgehalte van de melk veel hoger dan bij veel andere zoogdieren. In de poolstreken heeft een jong dier veel vet nodig, onder andere om een dikke vetlaag op te bouwen.

Waar bevindt deze vetlaag zich?

Een teek is een geleedpotig dier dat zijn voedsel haalt uit het bloed van vogels en zoogdieren. Ook bij de mens kan een teek zich in de huid vastbijten en bloed met voedingsstoffen opzuigen (zie de afbeelding).

Hoe heet de huidlaag waaruit een teek voedingsstoffen zal opzuigen?

Ruiken en proeven

Twee zintuigen die veel met elkaar gemeen hebben.

Ruiken

Boven in de neusholte bevindt zich het reukzintuig. De reukzintuigcellen liggen in het neusslijmvlies. Ze worden geprikkeld als er geurende gassen bij komen en sturen dan impulsen naar de hersenen.

De meeste geuren bestaan uit verschillende geurstoffen. In de neusholte liggen veel verschillende typen reukzintuigcellen. Elk type is gevoelig voor een bepaalde geurstof. Hierdoor ontstaat een patroon van impulsen in de reukzenuw. Je hersenen vertalen deze impulsen en je ruikt de geur.

Proeven

In het oppervlak van de tong bevindt zich het smaakzintuig. Over je tong lopen veel fijne groefjes. Aan de zijkanten van die groefjes liggen smaakknopjes (zie afbeelding). In de smaakknopjes liggen smaakzintuigcellen.

De smaakzintuigcellen in de tong kunnen vijf verschillende smaken onderscheiden: zoet, zout, zuur, bitter en umami (‘hartig’). Voor elk van deze vijf smaken zijn er aparte smaakknopjes. Alle andere smaken proef je met behulp van het reukzintuig.

Waar liggen de reukzintuigcellen van het reukzintuig?

Parfums zijn samengesteld uit verschillende geurstoffen.

Waardoor kun je de verschillende geurstoffen in een parfum ruiken?

Hoe neem je de geur van een parfum waar?

Waar liggen de smaakknopjes van het smaakzintuig?

Je kunt verschillende smaken proeven met je smaakzintuig.

Voor welke smaken heb je smaakknopjes?

Alle andere smaken proef je doordat het .......... zintuig ............ waarneemt.
Welke woorden moeten op de puntjes komen?

1. smaak en smaak
2. reuk en geuren
3. gezicht en licht
4. reuk en smaak

Als je iets goed wilt ruiken, adem je kort maar krachtig in.
Waarom doe je dat?

Je kunt inademen via je neus (neusademhaling) of via je mond (mondademhaling).

Leg uit dat je met neusademhaling beter kunt reageren op situaties in je omgeving die ongezond voor je kunnen zijn.

Wanneer je verkouden bent, zijn de slijmvliezen in je neus opgezwollen en is je neus verstopt.

Leg uit waardoor je minder goed kunt proeven als je verkouden bent