§6.2 & §6.3 - Verteringsstelsel en verteringsenzymen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom

- Schrift, boek op tafel

- Les §6.2/§6.3 - Verteringsstelsel en 

verteringsenzymen

- 

Leerdoelen

5. Je beschrijft het verschil tussen mechanische verkleining en chemische vertering. 

6. Je legt uit voor welk type voedingsstoffen vertering nodig is.

7. Je licht de functie(s) toe van de organen die betrokken zijn bij de vertering.

8. Je beschrijft wat additieven zijn en berekent via hun ADI-waarde mogelijke gezondheidsrisico's.

9. Je licht het verband tussen de vorm en functie van enzymen toe en beschrijft de naamgeving.

10. Je licht aan de hand van optimumkromme de invloed van de temperatuur en de pH toe oude snelheid van een enzymreactie.

11. Je beschrijft de stappen van de vertering van koolhydraten, eiwitten en vetten.

Huiswerk

Lezen §6.4

Maken §6.2 - opdr. 26, 28, 29, 30, 35, 38, 39, 41

Maken §6.3 - opdr. 45, 46, 47, 50, 51, 53, 55, 56

Vertering

• Doel = voedingsstoffen klein genoeg maken om op te nemen in bloed.
  
  
• Het afbreken van grote moleculen (macromoleculen, polymeren) tot kleine moleculen (monomeren) met behulp van verteringsenzymen.
  
  
• Alles wat bruikbaar is neem je op in je darmen, restanten (onverteert/onverteerbaar) poep je uit.
  

Route

van voedsel

door je spijs-

verteringskanaal

Mechanische & Chemische vertering

• Mechanische vertering: Kleiner maken en mengen van ingeslikt voedsel. Kauwen en kneden
  Belangrijk: zorgt voor oppervlaktevergroting!!
  
  
• Chemische vertering: Verkleinen van macromoleculen (de voedingsstoffen) tot monomeren met behulp van enzymen.
  Ofwel enzymatische vertering: enzymen knippen grote voedingsstoffen kleiner.

Koolhydraten

Opdracht 

29 maken

Eiwitten

Opdr.

34 maken

Vetten

Stapsgewijze vertering

Zorg dat je weet welke voedingsstof, waar wordt afgebroken!

mond: zetmeel

maag:  eiwitten

12-vingerige darm: eiwitten, vetten, koolhydraten, DNA/RNA

dunne darm: eiwitten, koolhydraten, DNA/RNA

Mondholte

• Vertering start al in de mond
• 6 speekselklieren => produceren speeksel.
  
  
• Speeksel: verteringssap met het enzym (amylase) 
• Breekt zetmeel (koolhydraat) af.

Slokdarm

• Vervoeren van voedselbrij richting de darm.
• Darmperistaltiek => knijpbeweging die voedsel voort duwt.

• Kringspieren en lengtespieren trekken om de beurt samen.
• Kringspieren maken het smaller (samentrekken)
  
• Lengtespieren maken het wijder 
  
• Peristaltische bewegingen ook in de maag en darmen

Maag

• Opslagplaats (kan veel voedsel in)
  
  
• Wand produceert maagsap (2,5L/ 24h)
  
• Maagsap = enzymen + zoutzuur + slijm
  
• Zoutzuur pH 1,5 => doodt bacteriën.
  
  
• Slijm beschermt maagwand tegen zoutzuur.
  
• Peptase verteert eiwitten tot peptiden.

Wanneer mag eten uit de maag?

Maagportier

• De kringspier tussen de maag en de darmen.
  
  
• Twaalfvingerige darm = eerste stukje darm na de maag.
  
  
• Gaat open als eten ertegen duwt. 
• Gaat daarna pas weer open als de zure brei minder zuur is geworden door het alvleessap wat er in de 12-v darm bij komt. 

Twaalfvingerige darm

• Eerste deel van je dunne darm
  
  
• Afvoerbuizen vanaf de alvleesklier en galblaas
• Alvleessap - pH8, en enzymen die koolhydraten, vetten en eiwitten (verder) verteren
  
  
• Hoge pH neutraliseert maagsap en bij deze pH werken de enzymen het beste

Lever en Galblaas

• Lever maakt gal
• Gal wordt opgeslagen in galblaas
• Bij vet eten komt gal in 12-vingerige darm
• Grote vetdruppels worden klein gemaakt = emulgeren

Dunne darm

• 5 m lang
• Darmsapklieren => Toevoegen enzymen laatste stap vertering
  
  
  
• Koolhydraten => monosacharide
  
• Eiwitten => aminozuren
  
• Vetten => vetzuren en glycerol
  
  
  
• Opname voedingsstoffen en verteringsproducten

Te veel stoffen

Veel koolhydraten/suikers -> opgeslagen als vet

Kleurstoffen -> komen in bloed, zorgen voor druk gedrag

Kleur-/Geur-/Smaakstoffen: additieven

ADI -> Aanvaardbare Dagelijkse Inname (Binas 95B)

Hoeveelheid per kg lichaamsgewicht

Verteringsenzymen

Functie:

Moleculen van voedingsstoffen die je eet zijn meestal te groot om op te nemen via je darmen in je bloed.

Verteringsenzymen knippen moleculen in de kleinere stukken = chemische afbraak

(andere enzymen kunnen juist moleculen aan elkaar lijmen)

 

Enzymen

Verteringsenzym:

Eiwit dat een

molecuul kan

knippen

Enzymen

Substraat:

Molecuul dat

geknipt wordt.

Elk enzym hoort bij

één substraat.

Een enzym is 

specifiek.

Enzymen

Enzym-substraat-

complex:

Enzym en substraat

gebonden aan 

elkaar

Enzymen

Producten:

Moleculen die 

ontstaan na het 

knippen door het

enzym

Enzymen

Hergebruik:

Het enzym wordt niet 

verbruikt en kan dus 

opnieuw worden

gebruikt.

Maak opdr. 46

Reactiesnelheid

Lage temperatuur:

Moleculen bewegen

langzaam

Reactiesnelheid

Hoge temperatuur:

Moleculen bewegen

snel

Reactiesnelheid

Denaturatie:

Vormverandering van 

eiwitten door te hoge

temperatuur of de

verkeerde zuurgraad.

Maak opdr. 51

Enzymen

Leg uit....

Reactiesnelheid

Leg uit....

opdr. 51

Optimum

Elk enzym heeft zijn eigen optimumtemperatuur en optimum zuurgraad.

Naam van een enzym

De naam van een enzym is afgeleid van het substraat waar hij voor is.

Enzymen zijn vaak te herkennen aan de naam -ase

Maltase breekt maltose af, lipase breekt lipiden (vetten) af, sacharase breekt sacharose af enz enz.

Aan de slag

Werk aan de leerdoelen van §6.2 en §6.3

Maken §6.2 - opdr. 26, 28, 29, 30, 35, 38, 39, 41

Maken §6.3 - opdr. 45, 46, 47, 50, 51, 53, 55, 56

Klaar? Start met de begrippenlijst/mindmap/biologiepagina.