6.3 Verteringsenzymen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

6.3 Verteringsenzymen

Deze les:

- Herhaling 6.1 en 6.2

- 6.3 Verteringsenzymen

ADI-waardes

Kleur-, geur en smaakstoffen zijn additieven. Stoffen die de fabrikant aan het product toevoegt.

Sommige van deze stoffen kunnen giftig zijn als je er teveel van binnen krijgt! 

Wat 'teveel' is hangt af van het lichaamsgewicht. 

Rekenopgave

In 100 g van een voedingsmiddel zit 3 mg Ethylbutyraat. Hoeveel gram van dit voedingsmiddel zou jij (met jouw gewicht) moeten eten om vergiftigingsverschijnselen te krijgen?

Stap 1: zoek de ADI-waarde van Ethylbutyraat op in BINAS tabel 95B. 

Stap 2: Bereken maximale hoeveelheid voor eigen lichaamsgewicht

Stap 3: Hoeveel van dit voedingsmiddel mag je eten per dag?

Rekenopgave

In 100 g van een voedingsmiddel zit 3 mg Ethylbutyraat. Hoeveel gram van dit voedingsmiddel zou jij (met jouw gewicht) moeten eten om vergiftigingsverschijnselen te krijgen?

Stap 1: zoek de ADI-waarde van Ethylbutyraat op in BINAS tabel 95B. 

15 mg per kg lichaamsgewicht per dag

Stap 2: Bereken maximale hoeveelheid voor eigen lichaamsgewicht

Bijv. 60 x 15 mg = 900 mg 

Stap 3: Hoeveel van dit voedingsmiddel mag je eten per dag?

900 mg / 3 mg = 300

300 x 100 g = 30.000 g = 30 kg

ADI-waarde aspartaam = 0,5 mg/kg/dag. Hoeveel mg aspartaam mag een persoon van 53 kg per dag binnen krijgen?

Herhaling 6.2

Welk type vertering is vertering door middel van speeksel?

1. Mechanische vertering
2. Chemische vertering

Vertering met behulp van je tanden is

1. mechanische vertering
2. chemische vertering

De vertering begint in je maag

1. Waar
2. Niet waar

In de cellen van welk orgaan worden verteringsenzymen gemaakt?

1. Maag
2. Twaalfvingerige darm
3. Dikke darm
4. Alle antwoorden zijn goed

Waar wordt vet verteerd?

1. Mondholte
2. Maag
3. Twaalfvingerige darm
4. Dikke darm

Bacteriën in je darm helpen bij de vertering

1. Waar
2. Niet waar

Sommige bacteriën in je dikke darm maken stoffen die we nodig hebben

1. Waar
2. Niet waar

Kleur-, geur- en smaakstoffen zijn niet slecht voor je

1. Waar
2. Niet waar

ADI staat voor

1. Algemene dagelijkse inname
2. Aanvaardbare dagelijkse inname
3. Algemene daadwerkelijke inname
4. Aanvaardbare daadwerkelijke inname

6.3 Leerdoelen

9. Je licht het verband tussen de vorm en functie van enzymen toe en beschrijft de naamgeving. 

10. Je licht aan de hand van optimumkrommen de invloed van de temperatuur en de pH toe op de snelheid van een enzymreactie. 

11. Je beschrijft de stappen van de vertering van koolhydraten, eiwitten en vetten. 

Route

van voedsel

door je spijs-

verteringskanaal

Vertering

• Doel = voedingsstoffen klein genoeg maken om op te nemen in bloed.
  
  
• Het afbreken van grote moleculen (macromoleculen, polymeren) tot kleine moleculen (monomeren) met behulp van verteringsenzymen.
  
  
• Alles wat bruikbaar is neem je op in je darmen, restanten (onverteerbaar) poep je uit.
  

Verteringsenzymen

Functie:

Moleculen van voedingsstoffen die je eet zijn meestal te groot om op te nemen via je darmen in je bloed.

Verteringsenzymen knippen moleculen in de kleinere stukken =

chemische afbraak

(andere enzymen kunnen juist moleculen aan elkaar lijmen)

 

Enzymen

Verteringsenzym:

Eiwit dat een

molecuul kan

knippen

Enzymen

Substraat:

Molecuul dat

geknipt wordt.

Elk enzym hoort bij

één substraat.

Een enzym is 

specifiek.

Enzymen

Enzym-substraat-

complex:

Enzym en substraat

gebonden aan 

elkaar

Enzymen

Producten:

Moleculen die 

ontstaan na het 

knippen door het

enzym

Enzymen

Hergebruik:

Het enzym wordt niet 

verbruikt en kan dus 

opnieuw worden

gebruikt.

Naam van een enzym

De naam van een enzym is afgeleid van het substraat waar hij voor is.

Enzymen zijn vaak te herkennen aan de naam -ase

Maltase breekt maltose af, lipase breekt lipiden (vetten) af, sacharase breekt sacharose af enz enz.

Koolhydraten

Eiwitten

Vetten

Stapsgewijze vertering

Zorg dat je weet welke voedingsstof, waar wordt afgebroken!

mond: zetmeel

maag:  eiwitten

12-vingerige darm: eiwitten, vetten, koolhydraten, DNA/RNA

dunne darm: eiwitten, koolhydraten, DNA/RNA

Reactiesnelheid

Optimumkromme:

• Minimum
• Optimum
• Maximum

Afhankelijk van temperatuur
en pH!

Reactiesnelheid

Te hoge temp, te lage pH:

enzym onherstelbaar beschadigd

Te lage temp: 

enzym werkt tijdelijk niet 

Reactiesnelheid

Lage temperatuur:

Moleculen bewegen

langzaam

Reactiesnelheid

Hoge temperatuur:

Moleculen bewegen

snel

Reactiesnelheid

Denaturatie:

Vormverandering van 

eiwitten door te hoge

temperatuur of de

verkeerde zuurgraad.

Verschillende enzymen hebben verschillende optima!

Welk enzym breekt lactose af in galactose en glucose?

Zetmeel wordt door amylase afgebroken tot ...

Welk enzym breekt vetten af tot monoglyceriden?

Polypeptiden worden afgebroken tot aminozuren door het enzym ...

Welke verteringsproducten worden uiteindelijk opgenomen in de dunne darm?

Welk enzym heeft de grootste reactiesnelheid?

Bij welke temperatuur werkt enzym Y het snelst?

6.3 Leerdoelen

9. Je licht het verband tussen de vorm en functie van enzymen toe en beschrijft de naamgeving. 

10. Je licht aan de hand van optimumkrommen de invloed van de temperatuur en de pH toe op de snelheid van een enzymreactie. 

11. Je beschrijft de stappen van de vertering van koolhydraten, eiwitten en vetten. 

Aan de slag

Werk aan de leerdoelen van §6.2 en §6.3

Maken §6.2 - opdr. 28, 29, 30*, 33, 34, 35*, 40*, 41*

Maken §6.3 - opdr. 45, 46, 47, 50, 51, 53, 55, 56

Klaar? Start met de begrippenlijst/mindmap/biologiepagina.

Samenvatting met behulp van 82c en 82e..

Aantekening

Lees je samenvatting van het verteringsstelsel in je stencil nog eens door en bekijk BINAS 82C en 82E. Neem onderstaande tabel over en vul in. 

Verteringsklier

Welke enzym(en)?

Vertering van..