17/10 redekundig ontleden t/m ng

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Ontleden zindelen

zinsdelen ontleden en samengestelde zinnen

Planningggg

• Lesdoel
• Lezen
• Terugblik
  
• Instructie- zelfstandig in stilte werken 
• Verlengde instructie - in stilte werken 
• Exitticket
• Afsluiten (reflectie en feedback)

Redekundig ontleden 

Redekundig ontleden is als een puzzel. Elk stukje van de puzzel heb je nodig om het volgende stukje te kunnen benoemen.

Waarom leren ontleden?

Als je weet hoe een zin is opgebouwd, dan kan je de betekenis makkelijker achterhalen. 

Ook is de spelling van sommige woorden afhankelijk van hun plaats in de zin.

Als je een andere taal dan het Nederlands moet leren, is kennis van ontleden ook heel handig. Je kan dan gebruik gaan maken van de overeenkomsten tussen talen.

Lesdoel

Aan het einde van deze les:

• weet je weer wat een koppelwerkwoord is
• kan je de koppelwerkwoorden uit je hoofd opnoemen
• kan je benoemen wat een naamwoordelijk gezegde is
• heb je geoefend met het benoemen van de zinsdelen tot en met het naamwoordelijk gezegde

Wat is stap 1 van het redekundig ontleden?

1. persoonsvorm zoeken
2. onderwerp zoeken
3. strepen zetten
4. werkwoordelijk gezegde zoeken

Hoe vind je de persoonsvorm?

1. een werkwoord zoeken
2. het getal veranderen (meervoud - enkelvoud)
3. de zin van tijd veranderen (verleden tijd - tegenwoordige tijd)
4. geen idee

Getal-proef: zin veranderen van enkelvoud naar meervoud of van meevoud naar enkelvoud. 

V

Tijd-proef: zin van tijd veranderen. Tegenwoordige tijd wordt verleden tijd en andersom.

Het werkwoord dat verandert is de persoonsvorm.

Wat is stap 2?

1. onderwerp benoemen
2. werkwoordelijk gezegde benoemen
3. lijdensvoorwerp benoemen
4. zinsdeelstrepen zetten

Hoe zet je de zindeelstrepen?

Slepen maar!

Je moet de woorden verplaatsen en de woorden die 

samen een zinsdeel vormen op elkaar plaatsen. 

De

hebben

deze

van

gekregen

via

Leerlingen

les

mevrouw

Hooi

LessonUp.

Wat is stap 3 en hoe vind je het?

wat is stap 4?

1. lijdend voorwerp benoemen
2. meewerkendvoorwerp benoemen
3. onderwerp benoemen
4. bijwoordelijke bepaling benoemen

Wat is stap 5?

1. bijwoordelijke bepaling benoemen
2. meewerkendvoorwerp benoemen
3. lijdendvoorwerp benoemen
4. onderwerp benoemen

Je hebt geleerd dat je elk stukje dat je benoemd hebt nodig hebt om het volgende stukje te kunnen benoemen. Je weet nu dus wat de pv is, welke zinsdelen er zijn, wat het WWG is en wat het onderwerp is (wie of wat + PV (of WWG). 

Vraag: hoe vind je nu het lijdend voorwerp?

Je hebt geleerd dat je elk stukje dat je benoemd hebt nodig hebt om het volgende stukje te kunnen benoemen. Je weet nu dus wat de pv is, welke zinsdelen er zijn, wat het WWG is en wat het onderwerp is (wie of wat + PV (of WWG) en het lV (wie of wat + PV (of WWG) + O ). 

Vraag: wat is stap 6 en hoe vind je die?

Vraag: hoe vind je nu het lijdend voorwerp?

Wat is stap 7?

1. onderwerp
2. lijdendvoorwerp
3. bijwoordelijke bepaling
4. meewerkend voorwerp

Wat is stap 8 en hoe vind je die?

Koppelwerkwoorden, een trucje: zwabbels (hoe dan  verder?)

zijn

worden

blijven

blijken

lijken

schijnen

(heten, dunken, voorkomen)

Naamwoordelijk gezegde

Naast het werkwoordelijk gezegde heb. je ook nog het naamwoordelijk gezegde.

Er zijn twee verschillen:

• er zitten ook andere woorden dan werkwoorden in het naamwoordelijk gezegde
• in een werkwoordelijk gezegde DOET iemand iets en in een naamwoordelijk gezegde IS iemand iets.
• het naamwoordelijk gezegde bestaat uit een werkwoordelijk deel (werkwoorden) en een naamwoordelijk deel (geen werkwoorden)
• in een naamwoordelijk gezgede zit altijd een koppelwerkwoord: 

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, heten, dunken voorkomen.

• Let op: sommige werkwoorden kunnen ook een hulpwerkwoord of zelfstandig werkwoord zijn! Dus kijk goed of iemand iets DOET of  IS.

Naamwoordelijk gezegde

Om erachter te komen of een zin een naamwoordelijk gezegde heeft, stel je altijd 'de drie vragen'. 

Vraag 1: Staat er een vorm van één van de negen koppelwerkwoorden in de zin?

Vraag 2: Gaat het in de zin om een 'toestand' of 'eigenschap'? (ook wel: iemand/iets 'is' iets of lijkt iets te 'zijn')?

Vraag 3: Is er een relatie met het onderwerp gezegd?

Om het naamwoordelijk gezegde op te schrijven, moet je de twee delen samenvoegen waaruit het naamwoordelijk gezegde bestaat:

• het werkwoordelijk deel (de werkwoorden in de zin)
  
• het naamwoordelijk deel (de toestand of eigenschap, die betrekking heeft op het onderwerp)
  

Het hele naamwoordelijk gezegde noteer je en daaronder apart het werkwoordelijk deel en het naamwoordelijk deel. 

NB: Alleen het naamwoordelijk gezegde is dus niet voldoende. Je moet het onderscheid kunnen maken tussen werkwoordelijk en naamwoordelijk.

Naamwoordelijk gezegde 

Wanneer er een naamwoordelijk gezegde in een zin zit, dan is iemand dus iets.

Er zit dan NOOIT een lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp in de zin, dus alleen nog mogelijk een bijwoordelijke bepaling, een bijvoeglijke bepaling en/of een voorzetselvoorwerp.

Voorbeeld:

WG: - Ik ga voor docent studeren = wwg = ga studeren (IEMAND DOET IETS)

NG: - Ik ben  al twintig jaar ben docent = ben docent. Ww = ben nw = docent (IEMAND IS IETS)

        -  De klas is vandaag erg druk = is erg druk. Ww = is nw = erg druk (IEMAND IS IETS)

Naamwoordelijk gezegde voorbeelden

| De Nederlandse docent | is | heel streng | geweest | tijdens deze les.|

Ng = is heel streng geweest.       

Ww = is geweest (is = persoonsvorm en koppelwerkwoord)             Nw = heel streng

O = de Nederlandse docent --> ng zegt dus iets over het onderwerp: dat ze geheel streng geweest is

| De meeste leerlingen | worden | 14 jaar | in de tweede klas van het voortgezet onderwijs.|

Ng = worden 14 jaar

Ww = worden (worden = persoonsvorm en koppelwerkwoord)        Nw = 14 jaar

O= De meeste leerlingen --> ng zegt iets over het onderwerp: worden 14 jaar

| De leerlingen|  leken | erg blij.|

Ng = leken erg blij 

Ww = leken  ( leken =persoonsvorm en koppelwerkwoord)       Nw= erg blij

O= De leerlingen --> ng zegt iets over het onderwerp: leken erg blij 

De puzzel van het ontleden

De puzzel moet compleet zijn en alle stukjes passen in elkaar en heb je nodig om de zin/puzzel compleet te krijgen.

Stap 1: PV = werkwoord, Je doet getalproef (ev-mv) of tijdproef (tt-vt).

Stap 2: zindeelstrepen plaatsen --> elk deel dat voor de ~PV kan en een correcte zin blijf = een zinsdeel

Stap 3: O = Wie/wat + PV

Stap 4 :NG = Koppelwerkwoorden + wat er over het onderwerp gezegd wordt.

   Vraag 1: Staat er een koppelwerkwoord in de zin?

   Vraag 2: Gaat het om een 'toestand' of 'eigenschap' (iemand/iets is iets of lijkt iets te zijn)?

   Vraag 3: Is er een relatie met het onderwerp?

       --> NG bestaat uit twee delen: werkwoordelijk deel + naamwoordelijk deel

Geen: LV  En dus ook geen MVW 

Stap 5: BWB = De prullenbak van de zin. wat nog geen naam heeft gaat daarin en is dus de BWB

In een naamwoordelijk gezegde...

1. doet iemand iets
2. wil iemand iets
3. is iemand iets
4. staan alleen maar werkwoorden

vvvEen trucje: zwabbels (hoe dan  verder?)

zijn

worden

blijven

blijken

lijken

schijnen

(heten, dunken, voorkomen)

Schrijf de zes gebruikelijke
koppel werkwoorden op

Werk voor deze les + huiswerk: 

Blz. 63 opdracht 1 en 2

+nakijken en verbeteren met een andere kleur!

Wat niet af is = huiswerk

Klaar = lezen

Stel de volgende les vragen over fouten die je niet begreep!

Lesdoel

Aan het einde van deze les:

• weet je weer wat een koppelwerkwoord is
• kan je de koppelwerkwoorden uit je hoofd opnoemen
• kan je benoemen wat een naamwoordelijk gezegde is
• heb je geoefend met het benoemen van de zinsdelen tot en met het naamwoordelijk gezegde

Lees de zin hieronder. Benoem de (zins)delen in de zin. Kies
uit: pv - wg – o– lv – mv – bwb

Een aantal kinderen heeft moedwillig de prachtige bloemperken in het park vernield. (notatie: pv = woorden zindeel)

Ik weet wat een wg is en kan het verschil is tussen een wg en een ng benoemen.

😒🙁😐🙂😃

Ik kan een ng in een zin herkennen en benoemen.

😒🙁😐🙂😃

Reflectie:
Wat ging bij jou goed tijdens deze les?
Wat kan nog iets beter?

Feedback
Wat vond je fijn/goed aan deze les?
Wat zou je liever anders zien?