kua-4h - les 2: beeldend 1

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom bij KUA! 

• Tas op de grond 
• Laptop op tafel 
• Schrift en pen op tafel 

P1: Modernisme

Herkent iemand iets? Gesprek voeren. Of als niets herkent wordt; welke disciplines zie je?

Cultuur van het moderne (modernisme)

1. 1850-1900
2. 1900-1950
3. 1950-2000
4. 2000-nu

Kunst Algemeen (KUA)

Leren over kunst- en cultuurgeschiedenis.

Leren verbanden te leggen tussen gebeurtenissen in de wereld en de kunst.

Leren te beschouwen en te beargumenteren.

Welke kunstdisciplines zijn er?
(Welke soorten kunst)

Jaaroverzicht

P1: Cultuur van het Moderne (1900-1950)

P2: Massacultuur (1950- 2000/nu)

P3: Modern & Massa (= combinatie P1&2)    Dit is eerste SE, telt ook mee in jaar 5.

Overzicht periode 1

wk1: Intro + geschiedenis

wk2: Beeldende kunst

wk3: Beeldende kunst

wk4: Film

wk5: Theater

wk6: Theater & dans

wk7: Dans

wk8: Muziek

wk9: Herhaling + oefentoets

wk10: Bespreken oefentoets + herhaling

Thema: Cultuur van het moderne

Benodigde lesmaterialen: Laptop, pen, papier, KUA-mapje 

Vandaag

1. de tijd van het modernisme 

2. Beeldende kunst: expressionisme, kubisme, futurisme 

3. Opdracht

Lesdoelen:

-Je weet wat het verschil is tussen expressionisme, kubisme en futurisme.

-Je kunt adhv voorbeelden uitleggen waarom een kunstwerk expressionistisch, kubistisch of futuristisch is.

-Je gebruikt vorm, kleur en betekenis om een kunstwerk te beschrijven.

Checklist:

Het leerdoel is in leerlingentaal geformuleerd.

Het leerdoel is volgens de RTTI-methodiek geformuleerd.

Het leerdoel geeft een omschrijving van de context (inhoud).

Er wordt een werkwoord gebruikt in het leerdoel (gedrag).

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.   

De condities worden weergeven in het leerdoel (voorwaarden).

Er zijn succescriteria gekoppeld aan het leerdoel (norm

1. Voorgeschiedenis modernisme

Voorgeschiedenis modernisme 

• Eind negentiende eeuw ontstaat de moderne samenleving 
• Fabrieken -> machines -> steenkool -> stoomtrein en stoomboot 
• Infrastructuur: spoorwegen, elektriciteits- en telefoonnet 

 

Eind 19e eeuw wordt de moderne samenleving geboren. Er ontstaan fabrieken die met machines het werk van mensen overnemen. Om deze machines (stoommachines) aan te drijven is steenkool nodig. De eerste spoorlijnen worden aangelegd en stoomschepen vervangen de zeilboten -> maakten reizen mogelijk. Nieuwe plekken = nieuwe inspiratie. 

Technologische ontwikkelingen 

In 1886 werd de eerste auto gebouwd. 

Auto eind negentiende eeuw. 

Radio (1901)

In 1909 werd er voor het eerst gevlogen. 

Telefoon (1876)

Fotografie (ca. 1850)

Bewegend beeld (1887) -> voorloper film! 

Door deze technische ontwikkelingen/uitvindingen werd de wereld kleiner. Kun je je voorstellen dat je voor het eerst een vliegtuig ziet of kan bellen met iemand in een ander land? 

Het modernisme

De uitvindingen geven kunstenaars het gevoel dat ze op een kantelpunt in de geschiedenis staan. Er is een nieuw tijdperk aangebroken en dat vraagt om nieuwe kunst. 

Kantelpunt = moment van grote verandering 

Het modernisme in de kunst

• Het modernisme in de kunsten ontstaat aan het eind van de negentiende eeuw en het begin van de twintigste eeuw. Het is een verzamelnaam voor verschillende stijlen en stromingen die ontstaan in een korte tijd.
• Deze kunst vormt een breuk met de kunst uit eerdere periodes.

Hoe ontstond de breuk?

Doordat er hele hoop nieuwe ontwikkelingen plaatsvonden op ontzettend veel gebieden: WO I en WO II  !

• Infrastructuur maakte reizen en andere vrijetijdsbesteding mogelijk (nieuwe plekken = nieuwe inspiratie) 
• Nieuwe materialen en technieken werden uitgevonden
  
• De psychologie kwam op (Freud)
• Technische ontwikkelingen zoals; film, radio, telefoons, auto’s, treinen
  
• De opdrachtgevers veranderen (niet langer alleen adel en kerk, maar nu ook bourgeoisie en staat)
  

 

De kunstenaars in het Modernisme

• Kunstenaars willen allemaal iets nieuws!
• De kunstenaars die hier mee starten noemen we: Avant-garde kunstenaars (dit zijn kunstenaars die zich niet langer konden of wilden aansluiten bij de heersende opvattingen van de elite.)
• -> gevolg: Kunstenaars worden steeds zelfstandiger = AUTONOOM
  en kiezen zelf wat ze uitbeelden/ideeën zijn achter hun kunst. 
• Dus er ontstaan nieuwe stromingen en ontwikkelingen binnen alle genres (beeldend, dans, drama, muziek, architectuur en film).

Modernisme = tijd van avant-gardekunstenaars 

• Kunstenaars die hun tijd ver vooruit zijn (voorlopers) 
  
• Afzetten tegen academische regels (bv. perspectief) 
• Experimenteren, originaliteit

De tijd van het modernisme

Wat is er allemaal gezegd, welke woorden blijven hangen?

tijdlijn H3 - H8

H8 Cultuur van het Moderne

Kunstenaars vernieuwen in een hoog tempo. 

2. Beeldende kunst 

Vandaag:

- Expressionisme (kunst met gevoel)

- Kubisme (kunst met verstand)

- Futurisme (kunst met een boodschap) 

Breuk met het verleden 

Jean-François Millet 1857 (realisme) 

Henri Matisse (expressionisme)

Wat zie je links op het schilderij en wat zie je rechts op het schilderij? 

Hoe is het vormgegeven qua kleur?

Op welke manier is geschilderd? De kunstenaars hebben geschilderd met een penseel/kwast. Kan je zien hoe het geschilderd is? 

Expressionisme 

• Expressie -> uitdrukking van emotie/gevoel van de kunstenaar 
• Academische regels worden losgelaten 
• Stijlkenmerken: onnatuurlijke/felle kleuren, platte vlakken (geen ruimte en perspectief), vereenvoudigde vormen (geen details) en grove hantering van verf

Gabriele Münter  (1909) 

Opkomst psychologie

Volgens de theorie van de Weense psychiater Sigmund Freud drukken onze opvoeding en cultuur onze directe driften en emoties weg. Geïnspireerd door deze theorie laten kunstenaars zich inspireren door hun emoties en gevoelens. 

Edvard Munch, De schreeuw, 1909. 

Welk gevoel krijg je van dit schilderij? Hoe komt dat denk je? 

Welk gevoel krijg je van dit schilderij? 

Inspiratiebronnen van expressionisten:

Alles wat puur, direct en 'eerlijk' is. Eigen gevoel en dat van anderen.

 'Primitieve' volkeren, kinderen en volkskunst 

Welk schilderij moet weg? 

Waarom denk je dat? 

Filmpje voor lln om thuis te bekijken. 

Kubisme 

Kubisme is een stroming in de beeldende kunst  waarin kunstenaars een object van verschillende hoeken tegelijkertijd laten zien. In plaats van iets op een realistische manier te tekenen, braken kubistische kunstenaars vormen op in geometrische vlakken en combineerden ze meerdere perspectieven in één beeld."

Kubisten ....

1. laten objecten vanuit verschillende hoeken in één zien
2. doen onderzoek naar vorm
3. zijn op zoek naar de essentie van een onderwerp

Romantiek 

Futurisme 

Wat zie je? 

Waar zou het over kunnen gaan? 

Verleden (nationalisme) vs. toekomst 

De Vrijheid leidt het volk (Frans: La Liberté guidant le peuple) is een schilderij van de Franse schilder Eugène Delacroix. Het verbeeldt de vrijheid als Marianne, het nationale symbool van Frankrijk. 19e eeuw ontstonden landen zoals we die nu kennen. 

Romantiek -> gaat niet over romantische gevoelens. Ontsnapping uit realiteit. Idealisering van verleden  (sprookjes/legenden) 

Niet nodig in dit vb: 

en verheerlijking natuur -> dwz dat ze de natuur bewonderden omdat het mooi is, maar ook omdat het krachtig en gevaarlijk is.

Tweede tegenstelling: natuur vs. machines

Futurisme 

• Italiaanse stroming ontstaan rond 1909 
•  Oorlog -> schoonmaakmiddel maatschappij (deze ideeën hadden zij voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog) 
• Fascinatie voor moderne technologie, snelheid, machines, dynamiek van het moderne leven -> beweging 
• Machines, vliegtuigen etc.  -> symbolen vooruitgang en nieuwe toekomst 

Expressionisme

Futurisme

Kubisme

Dadaïsme

Expressionisme

Futurisme

Kubisme

Welke stroming hoort waarbij?

het verstand op nul/het gevoel uitdrukken

analyse, zoeken naar essentie, met het verstand (ratio)

Expressionisme

Kubisme

Presentatie-opdracht

Jij bent een rondleider. Publiek: jouw ouders.

Leg uit tijdens presentatie:

- dit schilderij is modernistisch, want in die tijd............. en de kunstenaar wilde............

-Het hoort bij de stroming ............isme, want..........

- je kan dit zien aan de vorm (.......) en de kleuren (.......), want....

 huiswerk 

Korte presentatie over jouw modernistische kunstwerk

Misschien veel te moeilijk..... ?! Anders beginnen bij twee kenmerken en voorbeelden per stroming. 

    Begrippen uit deze les

• Avant garde
• Modernisme
• Originaliteit
• Experimenteren
• Beeldende kunst

Misschien beter om ter plekke in te vullen met hen? Misschien kom je niet aan alle woorden toe. 

Doel is: 

Avant garde

Modernisme

Originaliteit

Experimenteren

Beeldende kunst