7.1 deel 1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Havo 4 H7 tijd van pruiken en revoluties.

7.1 De verlichting

Lesdoelen:

In deze paragraaf leer je:

- hoe rationeel denken en optimistisch de ideeën van verlichte denkers waren en hoe deze werden toegepast.

- hoe verlichte denkers dachten over godsdienst.

KA: rationeel optimisme en 'verlicht denken' dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.

Havo 4 

7.1 De verlichting

Rationalisme en optimisme

Belangrijkste werk van d’Alambert (rechts) en Diderot (links) was de Encyclopédie ou Dictionnaire raisonné des sciences, des arts et des métiers. Deze encyclopedie wilde mensen kennis bijbrengen en vooral: zelf laten nadenken.

Deze nieuwe denkwijze (verlichting) komt op bij de ontwikkelde mensen.

Oude tijd: Duisternis	Nieuwe tijd: Verlichting
Onwetendheid, domheid en intolerantie.	Kennis, inzicht en verdraagzaamheid. Met het verstand, de rede is er een mogelijkheid om alles te begrijpen en te verbeteren.

Rationalisme zou leiden tot algehele vooruitgang.

Niet alleen in wetenschap en techniek, maar ook op het gebied van recht, de politiek en menselijk geluk.

Vrijheid was belangrijk. Vrijheid om te denken en gedachten te wisselen.

Havo 4 

7.1 De verlichting

Rationalisme en optimisme

De verlichting begon eind 17e eeuw in Engeland en Nederland.

In de 18e eeuw sloeg de beweging over naar landen als Duitsland, Frankrijk en Amerika. In de hele westerse wereld raakte de verlichting in de mode bij ontwikkelde mensen en vorsten. Parijs werd het centrum van de verlichting.

Discussies en uitwisseling van ideeën:

- verlichte leesclubs

- verenigingen

- samen onderzoek

- rijke dames die verlichte denkers uitnodigden in hun salons.

Havo 4 

7.1 De verlichting

Godsdienst

Kritiek op godsdienstige intolerantie was een belangrijk onderdeel van de verlichting.​ --> alle religies moesten gelijke rechten krijgen.

​

De Franse verlichte schrijver Voltaire bestreed fel godsdienstige bekrompenheid. 

Hij was geen atheïst: iemand die niet in een god gelooft. 

Hij was wel een deïst: iemand die aanneemt dat God de 

wereld ooit heeft gemaakt, maar zich er niet meer mee 

bemoeit. Volgens hem verliep alles op aarde sinds de 

schepping volgens vaste natuurwetten.​

Voltaire

Geef aan:
- wat verlichting (in het denken) was en
- waarop het verlichte denken voortbouwde.

Geef aan:
- wat rationalisme is en
- welk optimisme ontstond onder de verlichte denkers.

Geef aan door wat voor soort bijeenkomsten en organisaties de verlichte ideeën werden verspreid.

Lees de tekst 'Rationalisme en optimisme'. Sleep de uitspraken naar het juiste blokje.

Juist

Onjuist

De makers van de Encyclopedie wilden dat lezers hun kennis over een groot aantal onderwerpen vergrootten en verstandig toepasten.

De verlichting  was een 17e-eeuwse beweging van denkers in Europa en gebieden met een oorspronkelijk West-Europese cultuur, zoals Noord-Amerika.

De verlichting was een oorzaak van de wetenschappelijke revolutie in de tijd van regenten en vorsten.

Het rationalisme van de verlichting werd door genootschapen in het Westen verspreid.

Verlichte denkers vonden het gezond verstand belangrijk en wilden de toepassing van hiervan bevorderen.

Verlichte denkers waren optimistisch en wilden de wereld verbeteren.

Geef aan;
welk standpunt verlichte denkers hadden over godsdienst.

Geef aan;
wat een atheïst en wat een deïst is.

Geef aan:
Welk standpunt verlichte denkers hadden over godsdienst,

Gebruik afbeelding 7.2
Leg uit dat deze afbeelding past bij het kenmerkend aspect van de paragraaf.

Werk het leerdoel uit;
Leg uit hoe rationeel en optimistisch de ideeën van verlichte denkers waren en hoe deze werden toegepast.

Werk het leerdoel uit;
Leg uit hoe verlichte denkers dachten over godsdienst.