4 IR Welvaart voor iedereen 1920

• Geschiedenis
• Voortgezet speciaal onderwijs

De Industriële samenleving in Nederland

Hoofdvraag:  Welke gevolgen had de industrialisatie voor Nedelrand? 

Deelvraag: Hoe ontwikkelde de Nederlandse economie zich na de jaren dertig van de twintigste eeuw? 

We kijken het RTL Nieuws Weekoverzicht

(vanaf 9.48)

Leerdoelen Hoofdstuk 4 deel 1

• Je kan de periode van de wederopbouw beschrijven en de houding van Nederlanders beschrijven. 
• Je kan uitleggen wat Marshallhulp is.
• Je kan uitleggen wat het harmonie- of poldermodel is.
• Je kan beschrijven waarom de geleide loonpolitiek belangrijk was om de Nederlandse  export weer succesvol te maken.
• Je kan vertellen hoe en waarom de Nederlandse landbouw gemoderniseerd werd.

De Nederlandse economie na WOII

• De laatste jaren van de Duitse bezetting hadden Nederland economisch zwaar verzwakt. Veel fabrieken en winkels waren vernietigd en was een tekort aan voedsel en consumptiegoederen (huishoudelijke apparaten, kleding, meubels etc).
• Nederlandse mannen moesten werken in Duitsland: de Arbeitseinsatz.  
• De oorlog maakte duidelijk dat Nederlandse economie erg afhankelijk was van  import als export.
• Aan het eind van de oorlog was er aan vrijwel alle consumptiegoederen een gebrek. 

Je kan economische situatie van Nederland na WOII beschrijven.

De Wederopbouw

• Voor iedereen was duidelijk dat de oorlogsschade snel hersteld moest worden. 
• De wederopbouw van Nederland zou alleen lukken als de bevolking  offers wilde brengen, dus hard werken om alle schade te herstellen en genoegen nemen met een laag loon. 
• De  Amerikanen steunden Europese landen bij het herstellen van de schade met het Marshallplan (1947).
• Nederland ontving tussen 1948 en 1954 ruim een miljard dollar.

Je kan een beschrijving geven van de wederopbouw van Nederland en hoe de bevolking hier aan mee werkte

Waarom gaven de Amerikanen deze hulp? 

1. Economische redenen: Als de Europese economie weer opgebouwd was konden de landen weer producten importeren uit de VS. Marshallhulp was dus óók gunstig voor de Amerikaanse economie

2. Politieke redenen: De Amerikanen waren bang dat Europa communistisch zou worden. Een gezonde economie verminderde dit risico. Europese landen werden ook 'verplicht' met elkaar samen te werken waardoor Europese eenheid gestimuleerd werd

3. Culturele redenen:  Amerikaanse gewoontes  (supermarkten, Hollywood, rock en roll) werden overgenomen.  Ook uit dankbaarheid voor onze bevrijding. 

Je kan uitleggen wat Marshallhulp is.

Harmoniemodel 

• 
  
• Om de wederopbouw te laten slagen moesten de overheid, werknemers en werkgevers samenwerken.
  
• De regering kwam daardoor met het plan met een geleide loonpolitiek => de lonen en de prijzen zouden laag blijven. Nederlandse producten waren zo  goedkoop en de export kwam weer op gang. 
• Verder kwamen er sociale wetten komen om de zwakkeren te helpen. (AOW en weduwen- en wezenpensioen, WW)
• Deze periode wordt  tijd van het harmoniemodel of poldermodel genoemd.
  

Je kan uitleggen wat het harmonie- of poldermodel is

Veranderingen in de landbouw

Na de oorlog werd de landbouw in Nederland gemoderniseerd.

De boeren kregen de opdracht om te voorkomen dat Nederland nog ooit nog met hongersnood te maken zou krijgen, zoals in de Hongerwinter.
Om dit te bereiken, kwam er mechanisering en schaalvergroting.

Kleine boerderijen verdwenen en  grote boerderijen werden nog groter.

Door de mechanisatie in de landbouw nam de werkgelegenheid in de landbouw tussen 1947 en 1960 met bijna de helft af.

Je kan vertellen hoe en waarom de Nederlandse landbouw gemoderniseerd werd.

Begrippen 

Arbeitseinsatz

gastarbeiders

geleide loonpolitiek

harmoniemodel

schaalvergroting

wederopbouw

quizlet.com

 De Industriële samenleving in Nederland

Hoofdvraag: 

Welke gevolgen had de industrialisatie voor Nedelrand? 

Deelvraag:

Hoe ontwikkelde de Nederlandse economie zich na de jaren dertig van de twintigste eeuw? 

Leerdoelen Hoofdstuk 4 deel 2

• Je kan vertellen waarom gastarbeiders aangetrokken werden.
• Je kan uitleggen wat een consumptiemaatschappij is.
• Je kan het verband tussen computers en de afname van banen in de industrie uitleggen. 
• Je kan de gevolgen van de Oliecrisis uit 1973 beschrijven.
• Je kan uitleggen welk verband er is tussen Nederlandse ondernemers nu en tijdens de Gouden Eeuw.

Fabrieksarbeid 

• De regering wilde dat meer mensen in fabrieken gingen werken, zodat de export toe zou nemen. 
• De Nederlandse economie bleef hard groeien, daardoor ontstond een tekort aan arbeiders.
  
• De gemiddelde Nederlander was steeds hoger opgeleid en wilde niet meer in fabrieken werken. 
• Veel bedrijven, maar ook de overheid haalden daarom gastarbeiders uit Spanje,  Italië, Marokko en Turkije.
  

Je kan vertellen waarom het tekort aan fabrieksarbeiders in de jaren 60 opgelost werd met gastarbeiders.

Nederland wordt een consumptiemaatschappij 

• Vanaf eind jaren 50 ging het steeds beter met de economie.
  
• Er was optimisme:  'er zou geen einde komen aan deze goede tijden' 
• Dit gevoel werd nog sterker toen vanaf 1963 de geleide loonpolitiek werd losgelaten en de lonen snel gingen stijgen. 
• Door deze stijgende lonen konden bijna alle Nederlanders luxeproducten kopen, tv's, stofzuigers, wasmachines...
  Nederland werd een consumptiemaatschappij.  

Je kan een beschrijving geven van de consumptiemaatschappij.

Minder werk in de industie

Na 1970 nam het aantal mensen dat in de Nederlandse industrie werkte, af. Dat had twee oorzaken:

1. Sommige soorten industrie verdween vrijwel helemaal uit Nederland. Bijvoorbeeld de scheepsbouw en de textielindustrie. Nedelandse arbeiders (en dus producten) waren immers 'duur' door de hoge lonen. 
   
2. De industrie mechaniseerde. Vooral door de invoering van de computer werden veel arbeiders overbodig.  Bedrijven investeerden veel innovatie omdat de lonen hoog waren en zij op deze manier kosten bespaarden 

Je kan de rol van de computer in verband brengen met de afname van banen in de industrie

De oliecrisis van 1973

• In 1973 was de eerste oliecrisis: Arabische landen weigerden toen  om olie aan Nederland te leveren.  Dit maakte duidelijk dat Nederland zonder olie in grote problemen kwam. Plotseling bleek hoe kwetsbaar de Nederlandse economie eigenlijk was.  
• Zes jaar later kwam er een tweede oliecrisis. Dit keer waren de gevolgen voor de economie nog groter dan tijdens de eerste oliecrisis.  Het ging hierdoor steeds slechter met de economie: duizenden bedrijven gingen failliet en er waren honderdduizenden werklozen.  

Je kan de gevolgen van de Oliecrisis uit 1973 beschrijven.

Joop den Uyl

• Joop den Uyl was een socialistische politicus.
  Als minister van Economische Zaken probeerde hij met enorme subsidies een aantal beroepsgroepen die het moeilijk hadden, zoals de scheeps-bouwers, te steunen.  
• Toen Den Uyl premier was, brak de eerste oliecrisis uit. Om benzine te besparen, voerde hij een distributiestelsel in.
  Ook kwamen er ‘autoloze zondagen’: op zondag mochten auto’s niet gebruikt worden.  

https:

Handel en export 

• Nederland richt zich op handel en transport, net zoals in de Gouden Eeuw.
  
• Schiphol en de Rotterdamse haven zijn voor de Nederlandse economie zeer belangrijk.   Hetzelfde geldt ook voor Nederlandse banken en verzekeringsbedrijven.  
• Sinds 1970 is het aantal mensen dat voor dit soort bedrijven werkt enorm gegroeid.  De dienstensector is de grootste sector in ons land. 
• Nadeel: deze sector is erg afhankelijk van het buitenland.  Dit werd in 2008 duidelijk toen er wereldwijd een economische crisis uitbrak.