4. Welvaart voor iedereen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

De industriële samenleving 

van Nederland

4. Welvaart voor iedereen

Programma

Sociale kwestie

Welvaart na WOII

Lessonup

Video: Gastarbeiders

Aan de slag/Krant

Terugblik

Deze vraag gaat over de sociale kwestie tijdens de industriële revolutie.

1 De ergste missstanden verdwijnen
2 Door de industrialisatie ontstaat de sociale kwestie.
3 Er komen sociale wetten
4 Vakbonden komen op voor de belangen van werknemers.

Zet bovenstaande vier zinnen in de juiste tijdsvolgorde:

1. 4 --> 2 --> 3 --> 1
2. 2 --> 4 --> 3 --> 1
3. 2 --> 4 --> 1 --> 3
4. 2 --> 3 --> 4 --> 1

Wat is de sociale kwestie?

1. De armoede onder boeren in de 19e eeuw.
2. De wet kinderarbeid te verbieden.
3. De slechte levensomstandigheden van arbeiders en besef dat hier een oplossing voor moest komen
4. Wetten waarmee het leven van rijke mensen in de 19e eeuw beter zou moeten worden.

Welke vragen passen bij de sociale kwestie?

1. Hoe komen we van de socialisten af?
2. Hoe zorgen we voor minder armoede?
3. Wat is beter: liberalisme of socialisme?
4. Wat te doen tegen besmettelijke ziektes?

Wat was geen sociale wet?

1. kinderwetje
2. achturige werkdag
3. leerplicht
4. algemeen kiesrecht

Wat is de aanpassingspolitiek van Colijn?

1. Uitgaven verhogen inkomsten verlagen
2. economie aanpassen aan Nazi-Duitsland
3. Uitgaven aanpassen aan dalende inkomsten
4. Uitkeringen verhogen, inkomsten verlagen

Leerdoelen

• hoe de wederopbouw van Nederland verliep
  
• waarom de industrie groeide en er gastarbeiders naar Nederland kwamen
• waarom de Nederlandse economie kwetsbaar is

Tweede Wereldoorlog

• 1940
  
• Begin jaren goed voor economie, de Duitsers plaatsen orders bij Nederlandse bedrijven
  
• Later in de oorlog moeten veel Nederlanders naar Duitsland om te werken (Arbeitseinsatz), ten koste van onze eigen economie

Opbouw van de verzorgingsstaat

• Om dit voor elkaar te krijgen ontstond het harmoniemodel:
  
• Werknemers, werkgevers en de regering werken goed (in harmonie) met elkaar samen.

Puinruimen en vooruitkijken

Na WOII stond wederopbouw centraal:

• Steden waren verwoest, er was woningnood
• Er kwam een babyboom
• Fabrieken en wegen moesten herstelt worden. 

• Mede door Marshallhulp kwam wederopbouw goed op gang. 

De Wederopbouw lukt!

• Afspraken over lonen en prijzen: geleide loonpolitiek. De lonen blijven een paar jaar laag.
  
• Harmoniemodel: samenwerken
• Hulp vanuit VS: Marshallplan wat zorgde voor schaalvergroting

Het harmoniemodel is een samenwerking tussen

1. werkgevers, werknemers en de overheid
2. werknemers en werkgevers
3. Werkgevers en de overheid
4. werknemers en de overheid

Gastarbeiders

• Video
• Door de stijgende welvaart is er in Nederland zoveel werk dat mensen uit andere landen worden gehaald om hier te werken. 
  

quiz.ntr.nl

Consumptiemaatschappij

• Nederland werd door de loonstijging een consumptiemaatschappij.
  
• Een maatschappij waar veel dure luxeartikelen werden aangeschaft.
  
• Nederland veranderde.
  

Minder werk in de industrie

Twee redenen:

• Sommige soorten industrie verdwijnen naar andere landen
• Steeds meer mechanisatie / computergestuurde robots doen het werk.

Gevolgen voor Nederland en jou

1. Hoe zal dit zich verder ontwikkelen? 
2. Welke gevolgen heeft dit voor jou toekomst?
3. Welke banen bestaan straks niet meer?

 

Industrieën

De oliecrisis van 1973

• In 1973 was de eerste oliecrisis: enkele Arabische landen weigerden toen om olie aan Nederland te leveren. 
  Plotseling bleek hoe kwetsbaar de Nederlandse economie eigenlijk was.  
• Benzine op de bon, autoloze zondagen.

Joop den Uyl

• Joop den Uyl was een socialistische politicus.
  Als minister van Economische Zaken probeerde hij met enorme subsidies een aantal beroepsgroepen die het moeilijk hadden,
• Toen Den Uyl premier was, brak de eerste oliecrisis uit. ‘Autoloze zondagen’: op zondag mochten auto’s niet gebruikt worden.  

Aan de slag

• Nakijken 1.3 (zie nakijkboek studiewijzer)
  
• 1.4 Welvaart in Nederland
• Lezen blz. 51 t/m 55
• Maken opdracht: 3, 4, 6, 7, 9, 11, 12, 15, 17 
• Rustig overleggen binnen je groepje.
• Klaar? Maak opdracht 19 of werk verder met je krant.

Beantwoord de volgende vragen:

Lees 'Tweede Wereldoorlog' op p. 33. Beantwoord de volgende vragen 

schrijf je antwoord op in je schrift/word

1. Wanneer begon de Tweede Wereldoorlog in Nederland?
2. Waardoor ging het met de economie in NL goed in de jaren 1940-1941?
3. Hoe veranderde de situatie na 1941?
4. Wat is de Arbeitseinsatz? 
5. Noem twee oorzaken waardoor de economie van NL muurvast liep 

Herhaling

• Hoe ging het met de economie tijdens de Eerste Wereldoorlog? 
  
• Wat is het distributiestelsel? 
• Wat is een CAO?
• Wat was de aanpassingspolitiek van Hendrik Colijn? 

Herhaling + voorbereiden toets

Programma

Gezamenlijk vraag

Oefentoets

Zelfstandig aan de slag

1. Leg uit, en verwijs naar de bron, wat volgens jou de mening van de tekenaar is over de behandeling van fabrieksarbeiders
2. Heeft een socialist of een liberaal deze spotprent gemaakt?

Oefenen

1. Iedereen maakt de oefentoets. (zie studiewijzer)
2. Check de leerdoelenlijst in de studiewijzer staat. 
3. Keuze:
4. Woordweb, samenvatting, woordkaartjes of kies een manier dat bij jouw manier van leren past.
5. Oefenen in je boek met de Examentraining. Begint bij blz. 76
6. Je mag rustig samenwerken of oordopjes in doen.