4. Welvaart voor iedereen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

De industriële samenleving 

van Nederland

4. Welvaart voor iedereen

Wat is de sociale kwestie?

1. De armoede onder boeren in de 19e eeuw.
2. De wet kinderarbeid te verbieden.
3. De slechte levensomstandigheden van de arbeiders en het besef dat hier een oplossing voor moest komen
4. Wetten waarmee het leven van rijke mensen in de 19e eeuw beter zou moeten worden.

Welke vragen passen bij de sociale kwestie?

1. Hoe komen we van de socialisten af?
2. Hoe zorgen we voor minder armoede?
3. Wat is beter: liberalisme of socialisme?
4. Wat te doen tegen besmettelijke ziektes?

Deze vraag gaat over de sociale kwestie tijdens de industriële revolutie.

1 De ergste missstanden verdwijnen
2 Door de industrialisatie ontstaat de sociale kwestie.
3 Er komen sociale wetten
4 Vakbonden komen op voor de belangen van werknemers.

Zet bovenstaande vier zinnen in de juiste tijdsvolgorde:

1. 4 --> 2 --> 3 --> 1
2. 2 --> 4 --> 3 --> 1
3. 2 --> 4 --> 1 --> 3
4. 2 --> 3 --> 4 --> 1

Een sociale wet is ...

1. Een wet om groepsvorming te bevorderen
2. Een wet om ervoor te zorgen dat rijke mensen meer belasting betalen
3. Een wet waarmee de regering het leven van vooral arme mensen wil verbeteren

Wat was geen sociale wet?

1. kinderwetje
2. achturige werkdag
3. leerplicht
4. algemeen kiesrecht

Wat is de aanpassingspolitiek van Colijn?

1. Uitgaven verhogen inkomsten verlagen
2. economie aanpassen aan Nazi-Duitsland
3. Uitgaven aanpassen aan dalende inkomsten
4. Uitkeringen verhogen, inkomsten verlagen

Wie is Samuel van Houten

1. Zorgde voor het stopzetten van kinderarbeid
2. De directeur stopte met kinderarbeid
3. Zorgde voor een afname van kinderarbeid

Bij welke partij hoorde Pieter Jelles Troelstra?

1. ARP
2. Liberale Unie
3. RKSP
4. SDAP

De industriële samenleving 

van Nederland

4. Welvaart voor iedereen

Tweede Wereldoorlog

• 1940
  
• Begin jaren goed voor economie, de Duitsers plaatsen orders bij Nederlandse bedrijven
  
• Later in de oorlog moeten veel Nederlanders naar Duitsland om te werken (Arbeitseinsatz), ten koste van onze eigen economie
  
• weer geen grondstoffeninvoer....economie ligt helemaal plat in 1945
• Hongerwinter 1944 -45

Puinruimen en vooruitkijken

Na WOII stond wederopbouw centraal:

• Steden waren verwoest, er was woningnood
• Er kwam een babyboom
• Fabrieken en wegen moesten herstelt worden. 

• Mede door Marshallhulp kwam wederopbouw goed op gang. 
• Zuinigheid en vlijt waren belangrijk bij wederopbouw

Opbouw van de verzorgingsstaat

• Om dit voor elkaar te krijgen ontstond het harmoniemodel:
  
• Werknemers, werkgevers en de regering werken goed (in harmonie) met elkaar samen.

De wederopbouw lukt!

• Afspraken over lonen en prijzen: geleide loonpolitiek. De lonen blijven een paar jaar laag.
  
• Komst meer sociale wetten: bijvoorbeeld uitkeringen 

Veranderingen in de landbouw

• ander probleem: snelle bevolkingsgroei!
  
• meer huizen en werk nodig
  
• na de hongerwinter wilde NL nooit meer honger. 
• daarom was er schaalvergroting en mechanisatie in de landbouw
• de werkgelegenheid in de landbouw nam bijna met de helft af

Tekst

Huiswerk 

Hoofdstuk 4 opdracht 5, 6, 8 en 9

Wanneer werd Nederland bezet door Duitsland?

1. 1938
2. 1939
3. 1940
4. 1941

In de jaren 1940 en 1941 ging het goed met de economie in Nederland

1. Juist
2. Onjuist

De Arbeitseinsatz is de verplichting voor Nederlands om tijdens de bezetting in Duitsland te werken

1. Juist
2. Onjuist

Naam voor de naoorlogse periode waarin de oorlogsschade hersteld werd

1. Gastarbeider
2. harmoniemodel
3. wederopbouw

De geleide loonpolitiek houdt in dat..

1. de lonen gelijk worden gehouden
2. de lonen geleidelijk stijgen

De geleide loonpolitiek was een manier om de wederopbouw te ondersteunen

1. Juist
2. Onjuist

Mensen gingen na de Tweede Wereldoorlog allemaal in de landbouw werken

1. Juist
2. Onjuist

Er vond mechanisering en schoolvergroting plaats in de landbouw

1. Juist
2. Onjuist

Welk begrip past goed bij de afbeelding?

1. Gastarbeider
2. harmoniemodel
3. wederopbouw
4. consumptiemaatschappij

De fabriek in 

• Groeiende bevolking moet in de industrie gaan werken.
  
• Twee voordelen: meer mensen werk + meer geld verdienen
• Fabrieksproducten goedkoop door geleide loonpolitiek 
• Buitenland kocht daarom graag in NL
• In 1950 gaat het goed met de economie

Gastarbeiders

• Door de stijgende welvaart is er in Nederland zoveel werk dat mensen uit andere landen worden gehaald om hier te werken. 
• Deze gastarbeiders (uit Marokko, Turkije, Spanje en Italië) doen hier ongeschoold werk. 
• Kennis van de Nederlandse taal of cultuur was niet nodig om het werk te kunnen doen: de mensen waren te gast en zouden weer teruggaan.

De consumptiemaatschappij

• 1963 lonen stijgen omdat het goed ging met de economie 
  
• De geleide loonpolitiek wordt losgelaten 
• Geld over om aan luxeproducten te besteden:
• NL consumptiemaatschappij

Minder werk in de industrie

Twee redenen:

• Sommige soorten industrie verdwijnen naar lage lonen landen
• Steeds meer mechanisatie / computergestuurde robots doen het werk.

De oliecrises

• 1973 was de eerste oliecrisis --> Arabische landen weigerde tijdelijk olie te leveren
  
• 1979 tweede oliecrisis --> economische gevolgen groter dan tijdens eerste oliecrisis: Veel bedrijven failliet + veel werkloosheid 
• Samen lezen Wie was Joop den Uyl? 

Handel en transport 

• In NL steeds minder plaats om producten te maken --> kan ergens anders goedkoper
  
• NL richt zich vooral op handel en transport: Schiphol + haven in Rotterdam van economisch belang 
• Steeds meer mensen gaan werken voor banken en verzekeringsbedrijven 
• Allemaal sterk afhankelijk van buitenland 

Huiswerk 

Hoofdstuk 4 opdracht 10, 13 en 14 

Waar let je op bij het leren

• Let op de begrippen
  
• Let op de personen die zijn genoemd 
• Let op de volgorde van gebeurtenissen 
• Je moet bij gebeurtenissen kunnen uitleggen waarom iets gebeurt

Tips voor het leren 

• Maak een samenvatting / woordweb
  
• Maak een begrippenlijst  / leer de begrippen 
  
• Kijk nog eens naar de opdrachten 
• Neem je aantekeningen nog eens door
  
  Leerstof: Hoofdstuk 1 t/m 4, de industriële samenleving in Nederland