2425 1.2 Rivieren: maatregelen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

1.2 Rivieren: maatregelen

Lesdoel

• maatregelen noemen waardoor de rivier meer ruimte kreeg en deze in een bron herkennen;
• uitleggen wat het Delta- en het hoogwaterbeschermingsprogramma inhouden en welke keuzen hieraan ten grondslag liggen;
• uitleggen wat integraal waterbeheer is en daar een mening voor het IJsselmeergebied over vormen;
• het Nederlands en internationaal rivierbeleid beschrijven en hierover een mening vormen.

Programma

VANDAAG

• Kennischeck 1.1
• 1.2: Maatregelen: uitleg met filmpje + atlas
• Maken opdrachten 1.2

Kennischeck

Vul de tekst aan

In de (1)......... van de rivier is een hoge stroomsnelheid. In de (2)......... vindt veel sedimentatie plaats. Het (3).......... van een rivier is hoger in de winter dan in de zomer. Deze verschillen noemen we het (4)......... . Dijken direct langs de rivier heten (5)........., en bij hoogwater worden de (6)......... gebruikt. Het gebied dat soms kan overstromen heten de (7).......... 

Herhaling

In de (1) bovenloop van de rivier is een hoge stroomsnelheid. In de (2) benedenloop vindt veel sedimentatie plaats. Het (3) debiet van een rivier is hoger in de winter dan in de zomer. Deze verschillen noemen we het (4) regiem . Dijken direct langs de rivier heten (5) zomerdijken, en bij hoogwater worden de (6) winterdijken gebruikt. Het gebied dat soms kan overstromen heten de (7) uiterwaarden

Verstedelijking

Verstening/verharding = groter oppervlakte straten, wegen en bebouwing.

-> kortere/ langere vertragingstijd en lagere/ hogere piekafvoer 

kortere/ langere vertragingstijd en lagere/ hogere piekafvoer

Verstedelijking

Verstening/verharding = groter oppervlakte straten, wegen en bebouwing.

-> kortere vertragingstijd en piekafvoer 

Dwarsprofiel van de rivier

Hoe heet deze dijk?

Dwarsprofiel van de rivier

Hoe heet deze dijk?

Zomerdijk

Dwarsprofiel van de rivier

Hoe heet dit gebied?

Dwarsprofiel van de rivier

Hoe heet dit gebied?

winterbed

Dwarsprofiel van de rivier

Winterbed

Buitendijks

Zomerbed

Binnendijks

Uiterwaarde

Zomerdijk

winterdijk

Dwarsprofiel rivier

Dwarsprofiel

1.2 Rivieren: maatregelen

Voor 1996-1998 -> rivier geschikt houden voor transport, "in toom" houden -> stuwen, sluizen, kanaliseren, bedijken/kades, kribben.

Na 1996-1998 -> project Ruimte voor de Rivier (2006-2019)

Maatregelen tot 1995

Kanaliseren

• Stuwen en sluizen: regelen waterstand
  

• Bochten afsnijden: hogere stroomsnelheid
  

Actualiteit stuwen?

Stuwen in de Maas

Kapotte stuw

Krib(ben)

• Houdt rivier in midden van stroomgeul
  
• Houdt de rivier bevaarbaar
  
• Meanderen wordt voorkomen

Dijken

aanleg of verzwaring van dijken

-> sedimentatie in winterbed

-> ophoging rivier

-> verhoging dijken 

1.2 Rivieren: maatregelen

Voor 1996-1998 -> rivier geschikt houden voor transport, "in toom" houden -> stuwen, sluizen, kanaliseren, bedijken/kades, kribben.

Na 1996-1998 -> project Ruimte voor de Rivier (2006-2019)

Ruimte voor de rivier

Lesdoel

• maatregelen noemen waardoor de rivier meer ruimte kreeg en deze in een bron herkennen;
• uitleggen wat het Delta- en het hoogwaterbeschermingsprogramma inhouden en welke keuzen hieraan ten grondslag liggen;
• uitleggen wat integraal waterbeheer is en daar een mening voor het IJsselmeergebied over vormen;
• het Nederlands en internationaal rivierbeleid beschrijven en hierover een mening vormen.

Zelfstandig aan de slag

Lezen 1.2

Maakwerk opdrachten 2, 3, 4 en 5.

Samenvattingsopdracht par. 1.2 blz. 40. 

Kijk in de planner voor ondersteunende filmpjes of uitdagende opdracht.

Lesdoel

• maatregelen noemen waardoor de rivier meer ruimte kreeg en deze in een bron herkennen;
• uitleggen wat het Delta- en het hoogwaterbeschermingsprogramma inhouden en welke keuzen hieraan ten grondslag liggen;
• uitleggen wat integraal waterbeheer is en daar een mening voor het IJsselmeergebied over vormen;
• het Nederlands en internationaal rivierbeleid beschrijven en hierover een mening vormen.

Samen bekijken GB56 kaartblad 35

- Dijkringen

- Primaire waterkeringen

- Deltaprogramma

- IPCC scenario: GB56 232

- Waterbeheer: GB56 36E

Het deltaprogramma

Waterveiligheid, zoetwatervoorziening en klimaatrobuustheid

• Rijkswaterstaat, provincies, gemeenten en waterschappen moeten samenwerken aan dit integraal waterbeleid.
  
• Rijkswaterstaat zorgt voor wegen, waterwegen en bescherming tegen overstromingen.
  
• Een waterschap zorgt voor veiligheid, voldoende water en schoon water in een bepaald gebied.
  

Integraal waterbeheer is een vorm van waterbeheer om vraagstukken rondom overstromingen, wateroverlast, droogte en waterkwaliteit in samenhang (schaalniveau, functies en betrokkenen) te beschouwen:

• Rekening houden met het hele stroomgebied. Nederland is hier onderdeel van. Samenwerking op verschillende schaalniveaus van belang!
• Verschillende watersystemen (zee, rivieren, meren, sloten, kanalen, grachten en grondwater).
• Verschillende functies: afvoeren, veiligheid, recreatie, landbouw.
• Betrokkenen: overheden, bedrijfsleven, boeren, bewoners, toeristen etc.

• De kustdijken versterken / Waterkeringen verbeteren om Nederland te beschermen tegen zeespiegelstijging (door klimaatverandering).
• Inspelen op de onregelmatiger wordende afvoer van rivieren.
• Het waterpeil van het IJsselmeer verhogen om een grotere strategische zoetwatervoorraad te hebben (voor tijden van droogte). 

Spuien en zeespiegelstijging?

Zeespiegelstijging kan de
afvoer van rivierwater
en het spuien van water op
zee bemoeilijken 

bijv. IJsselmeer 

Uitdagingen

• Bij zeespiegelstijging spuien (=leegpompen) vanuit IJsselmeer steeds moeilijker;
• Flexibel waterpeil IJsselmeer een uitdaging in zomer en winter;
• Steeds vaker periodes met droogte, terwijl tegelijkertijd de vraag naar zoet water toeneemt;
• Verzilting: toename zout water in de bodem en het water.

Samen bekijken GB56 kaartblad 35

- Verzilting: GB56 36B

Maatregelen in het stroomgebied: Drietrapsstrategie

Retentiebekken --> bergen

Lesdoel

• maatregelen noemen waardoor de rivier meer ruimte kreeg en deze in een bron herkennen;
• uitleggen wat het Delta- en het hoogwaterbeschermingsprogramma inhouden en welke keuzen hieraan ten grondslag liggen;
• uitleggen wat integraal waterbeheer is en daar een mening voor het IJsselmeergebied over vormen;
• het Nederlands en internationaal rivierbeleid beschrijven en hierover een mening vormen.

Zelfstandig aan de slag

Lezen 1.2

Maakwerk opdrachten 2, 3, 4 en 5.

Samenvattingsopdracht par. 1.2 blz. 40. 

Kijk in de planner voor ondersteunende filmpjes of uitdagende opdracht.