6.4 Transport door de darm, opname van stoffen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

6.4 Transport door de darm, opname van stoffen

Deze les:

- 6.4 Transport door de darm , opname van stoffen

6.4 Leerdoelen

12. Je beschrijft het transport van voedsel door het maagdarmkanaal

13. Je licht de invloed toe van pH-veranderingen op de vertering van voedsel. 

14. Je licht het verband toe tussen de bouw van de dunne darm en zijn opnamecapaciteit. 

15. Je beschrijft op welke twee manieren voedingsstoffen vanuit de darmen het lichaam ingaan.

16. Je beschrijft de rol van de darmflora

Transport door de darm

Als je op je kop hangt, kun je nog prima een flesje water leegdrinken!

Hoe kan dat?

Darmperistaltiek

Lengtespieren en kringspieren werken samen om voedsel door het darmkanaal te bewegen!

Peristaltische bewegingen/ darmperistaltiek

Darmperistaltiek

Darmperistaltiek

Waar zijn de kringspieren aangespannen?
En de lengtespieren?

1. 1. kringspieren 2. Lengtespieren
2. 1. Lengtespieren 2. Kringspieren

Welke van de onderstaande groepen stoffen bevordert de darmperistaltiek?

1. Koolhydraten
2. Vetten
3. Voedingsvezels
4. Eiwitten

Spieren rond de maag

• Kringspier bij ingang maag
• Maagportier houdt voedsel in de maag
  
  
• Soms opent maagportier om kleine hoeveelheid voedsel naar twaalfvingerige darm door te laten
• pH uit twaalfvingerige darm neutraliseert maagzuur

Maag

Kringspier:

voorkomt dat maagzuur naar boven gaat

Maagportier: houdt voedsel in de maag

Maagportier

De maagportier opent zo nu en dan om een kleine hoeveelheid voedsel naar twaalfvingerige darm door te laten.

In de twaalfvingerige darm wordt het maagzuur (pH 2) geneutraliseerd door het alvleessap (pH 8)

Voedselverwerking

• Darmperistaltiek duwt het (gedeeltelijk) verteerde voedsel richting de dunne darm.
• De binnenbekleding van de dunne darm is slijmvlies (kliercellen die enzymen maken, hier gaat de vertering van polymeren en vetten verder)
• Als de stoffen klein genoeg zijn gemaakt door vertering dan kunnen ze de dekweefselcellen van de dunne darm passeren en via het weefselvocht in je bloed en lymfe terecht komen -> naar de rest van het lichaam

Opname door de dunne darm

Darmplooien - darmvlokken - microvilli

microvilli - uitsteeksels dekweefselcellen

Vergroting oppervlak (100m2)

Resorptie -> opname voedingsstoffen

Darmepitheel

De darmen zijn helemaal bedekt met epitheelcellen (dekweefselcellen). Die cellen vormen de grens tussen buiten (inhoud van de darmen) en binnen (in de cellen/ weefselvloeistof/ bloed).

De darm is bevat darmplooien, de plooien bevatten vlokken en de epitheelcellen bevatten microvilli = oppervlakte vergroting.

BINAS 82C

BINAS 82E

Opname voedingsstoffen

Resorptie

Opname van voedingsstoffen door de darmen heet resorptie.

Wateroplosbare voedingsstoffen die door de darmen zijn opgenomen gaan daarna naar de bloedvaten (haarvaten dunne darm). 

Dan komt het in de poortader en stroomt naar de lever.

Haarvat

Lymfevat

Resorptie in de darmwand

Resorptie

Vettige voedingsstoffen die door de darmen zijn opgenomen gaan naar de lymfevaten. Deze komen bij de sleutelbeenader in het bloed.

Naar de lever

•  De haarvaten (bloedvaten) van de darmvlokken vervoeren de verteringsproducten.
• De haarvaten komen samen in een groter bloedvat, de poortader, die naar de lever gaat.
• De lever slaat de voedingsstoffen op of bewerkt ze

Sommige voedingsstoffen zijn al zo klein dat directe opname in de dunne darm mogelijk is. Bij welke stoffen is vertering door enzymen niet nodig?

                                                                                  

WEL

NIET

Eiwitten

Koolhydraten

Mineralen

Vitaminen

Vetten

Water

In welk gedeelte van de darm komen veel darmvlokken voor?

1. Blindedarm
2. Dikke darm
3. Dunne darm
4. Endeldarm

Van groot naar klein, de drie vormen van oppervlakvergroting in de darm zijn:

1. darmvlokken, darmplooien, microvilli
2. microvilli, darmvlokken, darmplooien
3. darmplooien, darmvlokken, microvilli

Waarom gaat bloed vanuit de darm eerst naar de lever?

Naar de lever

In water oplosbare stoffen via darmvlokken in bloed:

Monosachariden (glucose), zouten, vitamines, aminozuren

Haarvaten darm -> poortader

Richting lever: opslag/bewerking voedingsstoffen (par. 6.5)

Eindproducten vetvertering via lymfestelsel naar sleutelbeenader

Resorptie dikke darm

In de dikke darm vindt voornamelijk resorptie van water plaats.

Functie dikke darm

•  Bevat voedsel wat niet volledig verteerd is met veel vocht

• Eén van de taken van de dikke darm = resorptie van water

• Darmbacteriën (darmflora) aanwezig -> nuttig, maken bijvoorbeeld vitamine K. Zorgen voor bruine ontlasting.

Opname door de dikke darm

• 7L verteringssappen per dag
• Resorptie -> opname van water -> voorkomt uitdroging
  
  
• Overblijfsel (voedselbrij zonder water) -> ontlasting, opgeslagen in endeldarm

Darmflora dikke darm

Prebiotica -> stimuleren groei nuttige bacteriën
Probiotica -> voedingsmiddelen dat nuttige bacteriën bevat

Darmflora

Alle darmbacteriën samen vormen darmflora, meeste onschadelijk en sommige nuttig; bijv. voor afbraak cellulose, aanmaak vitamine K of onstekingsremmende stoffen.

• 100 soorten per mens, in totaal >1000 soorten
• Hechten aan binnenkant v/d darm, voorkomt groei slechte bacteriën

Darmflora stimuleren

• Prebiotica: stoffen die de groei van nuttige bacteriën stimuleren.

• Probiotica: Voedingsmiddelen met nuttige bacteriën (Yakult) 

BINAS 6.4

BINAS 67F1, 2, 3 Koolhydraten

BINAS 67G Vetten

BINAS 67H Eiwitten/ aminozuren

BINAS 82C Spijsverteringsorganen

Opdrachten (huiswerk)

- Maken 6.4 opdr. 66 t/m 76

- Ter voorbereiding op les lezen paragraaf 6.5;

Welke bewering over de darmperistaltiek is juist?

1. De darmperistaltiek duwt het voedsel door de darmvlokken heen
2. De darmperistaltiek mengt het voedsel met verteringssappen
3. Voedingsvezels verminderen de darmperistaltiek

Wat is de route die voedingsstoffen afleggen?

1. Weefselvloeistof -> membraan -> lymfe/bloed -> rest v/h lichaam
2. Membraan -> lymfe/bloed -> weefselvloeistof -> rest v/h lichaam
3. Membraan -> weefselvloeistof -> rest v/h lichaam -> lymfe/bloed
4. Membraan -> weefselvloeistof -> lymfe/bloed -> rest v/h lichaam

Hoeveel soorten darmbacteriën heeft een mens gemiddeld?

1. 1
2. 10
3. 100
4. 1000

Als alle nuttige voedingsstoffen in de dunne darm al zijn opgenomen, waarom hebben we de dikke darm dan nog nodig?

Voedingsmiddelen met daarin nuttige bacteriën noemen we...

1. Prebiotica
2. Probiotica
3. Antibiotica
4. Semibiotica

Binas 82G en 82F
De vetvertering bij baby’s door lipase begint al in de maag. Het lichaam van volwassenen produceert ook lipase, maar niet meer in de maag. Welk orgaan maakt lipase?

Opdrachten (huiswerk)

- Maken 6.4 opdr. 66 t/m 76

- Ter voorbereiding op les lezen paragraaf 6.5;