H13 + H14

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

H13 + H14

H13 hormonen:

Wat moet je kennen voor de toets?

• Tekst goed bestuderen, begrijpen en leren dikgedrukte woorden
  
• Begrijpen alle bronnen: maar welke hormonen kan je opzoeken in BINAS, dus houd je BINAS erbij tijdens leren om te kijken waar je wat kunt vinden 
• BPA hoef je niet te kennen vanuit je boek.

Steroid hormonen
Vet oplossbare hormonen

In vet oplosbare hormonen (steroïd, gebaseerd op cholesterol) gaan door celmembraan heen en passen op een receptoreiwit in de cel.

Effect: complex zet DNA aan tot vorming RNA waarna specifieke eiwitten worden gemaakt.

 Bijv. oestradiol, testosteron, cortisonen

Binas 89

Eiwithormonen
Tyrosinehormonen

Eiwithormonen (hydrofiel) passen op receptoreiwit aan de buitenkant van de cel, er wordt dan een interne boodschapperstof gevormd, daardoor verandering in celactiviteit.

Binas 89

Signaalstoffen in weefsels
Voorbeeld 1:

prostaglandinen

Bijvoorbeeld:

Bij bevalling, cellen baarmoeder scheiden prostaglandinen uit.

Stimuleren baarmoeder spier voor samentrekken 

(positieve feedback)

Binas 89

Signaalstoffen in weefsels

Voorbeeld 2:

eiwitten

Bijvoorbeeld:

Groeifactoren

Binas 89

Wat voor soort
hormoon verwacht
je dat adrenaline is?

1. Vetoplosbaar
2. Eiwit/ tyrosinehormoon
3. Signaalstof: Prostaglandinen
4. Signaalstof: Eiwit

Welke invloed heeft insuline op het glucosegehalte van het bloed?

1. door insuline daalt het glucosegehalte in het bloed
2. door insuline stijgt het glucosegehalte in het bloed

Alvleesklier

Glucose

Glycogeen

Insuline

Glucagon

Bloedsuikerpsiegel gaat omlaag

Bloedsuikerpsiegel gaat omhoog

Lever

H14 zenuwstelsel

Bouw zenuwcel

Dendriet >cellichaam (met de nucleus = celkern) > axon

Snellere verplaatsing impuls door myelineschede: verspringen van insnoering naar insnoering over de cellen van Schwann heen

Veel andere typen cellen in zenuwstelsel (bron 12)

Bewegingszenuwen geleiden impulsen van...

1. zintuigen naar het centrale zenuwstelsel
2. het centrale zenuwstelsel naar zintuigen
3. spieren naar het centrale zenuwstelsel
4. het centrale zenuwstelsel naar spieren

https:

Dendriet >cellichaam (met de nucleus = celkern) > axon

Snellere verplaatsing impuls door myelineschede: verspringen van insnoering naar insnoering over de cellen van Schwann heen

Veel andere typen cellen in zenuwstelsel (bron 12)

Reflex

Hoe gaat het signaal van... naar....

1. Axon -> dendriet
2. Dendriet --> axon

Zet in de juiste volgorde

grijze stof van ruggenmerg

motorische axon

motorisch eindplaatje

cellichaam sensorische zenuwcel

spierspoeltje

Hoe werkt de Na/K pomp?

1. Natrium de cel in, kalium de cel uit
2. Natrium de cel in Kalium de cel in
3. Natrium de cel uit kalium de cel uit
4. Natrium de cel uit Kalium de cel in

• Ca2+ door calciumpoortjes in zenuwcel (actief door actiepotentiaal axon)
  
• Daardoor lozen van blaasjes met neurotransmitter in synapsspleet
• Neurotransmitter opgevangen door receptoren in postsynaptisch membraan 

• Bij exciterende postsynaptische potentiaal >actiepotentiaal doorgegeven
  
• Bij inhiberende postsynaptische potentiaal >actiepotentiaal geremd 

Zenuwstelsel

Autonoom (vegetatieve) : onbewust; vooral werking organen 

Parasympatisch > rust 

Orthosympatisch> vluchten/vechten 

Animaal: Bewust; interacties omgeving

• Ca2+ door calciumpoortjes in zenuwcel (actief door actiepotentiaal axon)
  
• Daardoor lozen van blaasjes met neurotransmitter in synapsspleet
• Neurotransmitter opgevangen door receptoren in postsynaptisch membraan 

• Bij exciterende postsynaptische potentiaal >actiepotentiaal doorgegeven
  
• Bij inhiberende postsynaptische potentiaal >actiepotentiaal geremd 

Peristaltische bewegingen van je darmen worden aangestuurd door het

1. somatisch (animaal) zenuwstelsel
2. autonoom (vegetatief) zenuwstelsel
3. Beide

Het verwijden/vernauwen van je bloedvaten wordt aangestuurd door het

1. somatisch (animaal) zenuwstelsel
2. autonoom (vegetatief) zenuwstelsel
3. Beide

Het strekken van je been wordt aangestuurd door het

1. somatisch (animaal) zenuwstelsel
2. autonoom (vegetatief) zenuwstelsel
3. beide

Nog vragen? (anoniem, je mag natuurlijk je naam erbij zetten)

Aan het werk

Leren H13 + H14

Maken examenoefeningen

Powerpoints doorkijken, staan op magister.