Les 1: Wetenschap en politiek in de Griekse stadstaat

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Tijd van Grieken en Romeinen

Les 1: Wetenschap en politiek in de Griekse stadstaat

We gaan terug naar de Klassieke Oudheid ....

De leerdoelen

1. Je kunt beschrijven hoe de klassieke cultuur van de Griekse stadstaten tot ontwikkeling kwam.

2. Je kunt beschrijven hoe Grieken dachten over burgerschap en politiek

3. Je kunt beschrijven hoe het Grieks wetenschappelijk denken ontstond.

K.A.: -ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat

-de vormentaal van de Griekse cultuur

Wat weet je al van de Oudheid ?

Het alfabet

Er zijn in het verleden allerlei schriften ontstaan. Rond 1000 v.C. kwam daar het alfabet bij. Rond 800 v.C. namen de Grieken dit Fenicische schrift deels over. De Romeinen pasten dit aan. 

Griekse stadstaten

Rond 3000 v.C. leefden de Grieken in onafhankelijke stadstaten met een landbouwstedelijke samenleving en bloeiende economie. Het goede leven leidde tot overbevolking (800 v.C.).

Griekse kolonisatie

Verschillende groepen Grieken koloniseerden gebieden aan de Middellandse en Zwarte Zee. Door deze kolonisatie nam de handel (bv. graan) verder toe en groeide een stad als Athene.

Griekse cultuur

De Griekse cultuur kwam in de 5e eeuw v.C. tot bloei. De beschaving (gedachten/taal) die ontstond werd later nog vaak nagedaan. De klassieke oudheid leidde tot grote waardering.

               <-->

             Parthenon

                (godin Athena)

Alexander de Grote

De antieke Grieken voelden zich met elkaar verbonden tegenover de onbeschaafde barbaren, maar onderling vochten ze vaak oorlogen uit totdat Macedonië in 338 v.C. verenigden.

Aristoteles

Een van de filosofen die nog een paar jaar les heeft gegeven aan Alexander de Grote was Aristoteles (leerling van Plato). Hij verzorgde zo'n 3 jaar lang als privéleraar zijn opvoeding. 

                                                             -->

                                                               Aristoteles 

                                                              met Plato

Verschillende bestuursvormen

In het begin werden de stadstaten geregeerd door koningen (monarchie). Later werden er ook staten bestuurt door groep edelen (aristocratie), mensen met aanzien en voorrechten. 

Verschillende bestuursvormen

Als een van de edelen met geweld en dus onwettig de macht greep, kwam er een tirannie. En in sommige stadstaten was er een regering van weinigen/rijken (niet van adel): oligarchie.

Verschillende bestuursvormen

De economische groei en welvaart in de stadstaten trok  mensen aan. Er kwamen steeds meer ambachtslieden en handelaren die wilde meebeslissen over politiek: democratie.

                           <-->

                           Athene

                          (volk regeert)

Democratie

Het volk regeert, maar dit betrof alleen de mannen/de burgers met rechten, de rest niet. Athene kende een directe democratie d.m.v. een volksvergadering, geen vertegenwoordiging!

Een goed systeem?

Niet iedereen was voor democratie. Plato vond een elite van bekwame mannen belangrijk, los van emoties en hebzucht. Volgens Aristoteles hield een goede regering zich aan de wet.

Griekse goden

De Grieken geloofden dat hun 12 goden heersen over de wereld vanaf de berg Olympus. Deze goden hadden menselijke kenmerken, waar Griekse denkers hun vraagtekens bijzetten.

Rationeel denken

De Griekse denkers/filosofen probeerden met hun verstand (ratio) de wereld beter te begrijpen. Hierdoor ontwikkelde het wetenschappelijk denken zich steeds meer, los van de praktijk.

<--                                

 metaalbewerking (praktisch)                           

                               -->

                               rechtvaardigheid (abstract)

Hippocrates

Ook de arts Hippocrates (vader van de westerse geneeskunde) probeerde als arts de oorzaak van ziektes te ontdekken. Door te observeren en logisch na te denken, zocht hij verklaringen.

Hollywood...

De Griekse wereld is voor velen heden ten dage nog steeds een inspiratiebron. De Oudheid is voor bijvoorbeeld regisseurs een dankbare periode om weer eens een spektakelfilm te maken.