Het tussenwerpsel

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Module grammatica woordsoorten

Lesdoelen

Als het goed is, weet je aan het eind van de les: 

- wat we onder een tussenwerpsel verstaan; 

- wat er op de toets van je wordt verwacht. 

Correctie opdracht 6 

1. De notaris schrijft altijd met de vulpen die hij van zijn vader kreeg.

Betr.vnw = die antecedent = de vulpen

2. Heeft u nooit meer iets gehoord van uw roeipartner, met wie u al die sportieve successen heeft meegemaakt?

3. Radten in de Dordogne is het spectaculairste wat ik ooit heb gedaan.

Correctie opdracht 6 

4. De leerlingen probeerden samen de opdracht te maken die de lerares hun had gegeven, wat bepaald niet makkelijk bleek.

5. Wie zei ook al weer: "Wat ( = datgene dat = m.i.a)ik geschreven heb, heb ik geschreven."

6. "Wie ( = degene die = m.i.a) niet horen wil, moet maar voelen" is een gezegde dat mijn vader nogal eens gebruikte. 

Correctie opdracht 6 

7. Door het middel dat hij kreeg toegediend, had de spion niets van wat (= datgene dat = m.i.a.) hem verteld was, onthouden.

8. Wat vertelde Janine aan de agent die haar wilde bekeuren?

9. "Alles wat ik heb, is alleen een naam, en die heb ik van een ander", zong Herman van Veen ooit.

10. De talentenjacht waaraan ik meedoe met het meisje dat daar staat, zal komend weekend worden gehouden.

Correctie opdracht 7 

1. Weet iemand waarover de film gaat die nu in het filmhuis draait?

Iemand = onbepaald vnw

Die = betrekkelijk vnw

2. Men wil niet zeggen wie beweerde dat het in deze wijk zo gevaarlijk is.

Men = onbepaald vnw

wie = betrekkelijk vnw (ingesloten antecedent) 

deze = aanwijz.vnw

Correctie opdracht 7 

3. Menigeen heeft wel wat over voor het goede doel.

Menigeen = onbepaald vnw

wat = onbepaald vnw

4. Ene Aberson probeerde ons te betrekken bij drugssmokkel, wat we niet zo'n goed idee vonden.

Ene = onbepaald vnw

wat = betrekkelijk vnw

zo’n = aanwijz. vnw

Correctie opdracht 7 

5. Wat vind jij: zulke racistische uitspraken zeggen toch wel iets over je positieve opvattingen, of niet soms?

Wat = vragend vnw

zulke = aanwijz. vnw

iets = onbepaald vnw

6. "Zeg, Mieke, waarheen leidt de weg die wij moeten gaan eigenlijk?"

die = betrekkelijk vnw

Correctie opdracht 7 

7. Vandaag vroeg een zekere De Groot me wat die spreuken betekenen.

een zekere – onbepaald vnw

wat = vragend vnw

die = aanwijz vnw

8. "Wat je zegt, dat ben je zelf", riposteerde het jongetje uit klas 1 dat werd uitgescholden door een derdeklasser.

Wat = betrekkelijk vnw m.i.a.

dat = aanwijz vnw

dat = betrekkelijk vnw

Correctie opdracht 7 

9. Dergelijke rotopmerkingen kan niemand accepteren, lijkt me.

Dergelijke = aanwijz vnw

niemand = onbepaald vnw

10. Kunt u die agent nog eens de route beschrijven waarlangs u bent gereden met de man aan wie u de weg naar het centrum heeft gevraagd?

die = aanwijz vnw

wie = betrekkelijk vnw

(Let op: waarlangs is hier een bijwoord)

Het tussenwerpsel

Soms komt er midden in een zin weleens een uitroep voorbij. Als dit het geval is, is er sprake van een tussenwerpsel. 

We onderscheiden verschillende soorten tussenwerpsels: 

- van bevestiging of ontkenning (ja, jawel, nee enzovoorts) 

- van emotie (au, ach, hoera, foei enzovoorts)

- van sociaal contact (goedemorgen, hoi, hallo enzovoorts)

- van klanknabootsing (miauw, brrr, waf, plof enzovoorts) 

Aan de slag 

Ga nu rustig aan het werk met opdracht 8 en 9 van de module grammatica woordsoorten. 

Toetsstof

Voor de toets is het van belang dat je de volgende woordsoorten kunt benoemen: 

blw, olw, zn, bn, hww, zww, kww, aanw.vnw, vr.vnw, vz, bw, pers.vnw, bez.vnw, bep.hoofdtelw., onbep.hoofdtelw., bep.rangtelw., onbep.rangtelw., os.vgw, ns.vgw, onbep.vnw., betr.vnw wed.vnw en wedig.vnw.