de cellen

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1,2

Wat weet je al van cellen?
Geef 1 antwoord per keer
Je kunt zoveel antwoorden geven als je wilt

Cellen zijn vergelijkbaar met legoblokjes

Cellen zijn kleine bouwstenen waarmee je een lichaam kunt bouwen

Wat zijn cellen? en kun je voorbeelden geven

De cel is vergelijkbaar met een boterhamzakje. Het zakje stelt dan de celmembraan voor en het water het cytoplasma

De celkern zorgt voor zelfregulatie en zelforganisatie in de cel. De celkern wordt omgeven door de kernmembraan

Cellen zijn opgebouwd uit verschillende onderdelen met een eigen functie. Die noemen we organellen

onderdelen van de celstofwisseling

Elke cel moet voedingstoffen opnemen en energie produceren, en gebruikt hiervoor energie (glucose) en zuurstof 02, daarnaast moet hij zijn afvalstoffen kwijtraken. 

Onderdelen van de celstofwisseling zijn:

• het vrijmaken van energie uit voedingstoffen
• bouwstoffen op de goede plaats inbouwen in de cellen en in de substantie tussen de cellen in  
• verwerken van afvalstoffen
• aanleggen van reserves
• reserves aanspreken als er gebrek is aan aanvoer van voeding

De volgende orgaanstelsels spelen hierin een rol: spijsverteringsstelsel, de bloedsomloop, de longen, de nieren, de huid. 

de stoffen die de cel nodig heeft

• voedingstoffen
• koolhydraten
• eiwitten
• vetten
• vitamines
• mineralen
• zuurstof
• hormonen 

Eiwitten

Eiwitten zijn belangrijke bouwstoffen in je lichaam. Eiwitten zijn nodig voor de vorming van celplasma. Ook voor de opbouw van spieren heb je eiwitten nodig.

Een teveel aan eiwitten in je voeding wordt gebruikt als brandstof. Je lichaam kan eiwitten ook omzetten in vet en dan opslaan als reservestof.

In de afbeelding zie je voedingsmiddelen die veel eiwitten bevatten.

werking enzymen

Enzymen maken grote voedingsstoffen klein (knippen). Elke voeidingsstof heeft zijn eigen enzym.

een enzym:

1. bindt aan de voedingsstof
2. knipt de voedingsstof in stukken
3. laat los en kan opnieuw een zelfde voeidigsstof afbreken
   

ENZYMEN

• Amylasen = koolhydraatsplitsende enzymen 

• Proteasen = eiwitsplitsende enzymen

• Lipasen = vetsplitsende enzymen

Een constant inwendig milieu

Inwendig milieu

• inwendig milieu = bloedplasma + weefselvloeistof
• uitwendig milieu = je omgeving + inhoud van je darmkanaal,    longen, blaas

• als een stof een celmembraan gepasseerd heeft, zit het in je inwendig milieu.

Bij het inwendig milieu horen:

1. Lucht in de longen
2. vocht tussen de cellen
3. Voedselbrij in de darmen
4. Bloedplasma

Sleep functie naar het juiste organel

Celkern

Cytoplasma

Celmembraan

Vacuole

Celwand

Stroperige vloeistof waarin celorganellen liggen

Scheidt de inhoud van de cel van zijn omgeving

Regelt wat er in de cel gebeurt

Een blaasje gevuld met vocht

Stevig laagje om de cel heen

In de celkern liggen de chromosomen

De chromosomen bestaan uit opgerold DNA. 

Daarop liggen je erfelijke eigenschappen

In het DNA vormen de letters A & T een paar en C & G

00:07-00:10

een witte bloedcel

rolt over de wand van een bloedvat

00:14-00:19

Eiwitten

Afwisselend hechten en loslaten; 

zo rolt de witte bloedcel over de 

bloedvatwand.

00:33-00:38

Boven: bloedvatwand

Onder: Witte bloedcel

00:50-00:55

Membraan

Dit is de buitenkant van het celmembraan

Het is bijna vloeibaar. Er 'drijven' vlotten in, deze bevatten meer cholesterol waardoor ze steviger zijn.

01:22-01:27

Signaalstof

Deze bindt aan een receptor op de cel. We gaan zo zien welke reactie de cel daarop geeft.

01:38-01:40

Binnen in de cel

01:42-01:47

Eiwitten

Steken door het celmembraan of zijn erin verankerd

02:00-02:05

Eiwitdraden

Deze draden vormen het celskelet, 

dat wat de cel in zijn vorm houdt

02:48-02:53

Opbouw en afbraak

De eiwitten van het celskelet worden steeds opnieuw opgebouwd en afgebroken, 

afhankelijk van de vorm de cel moet hebben

03:41-03:46

Transport

Een blaasje gevuld met eiwitten, wordt voortgetrokken 

door een lopend transporteiwit

04:05-04:10

Mitochondriën

De energiecentrales van de cel gedragen 

zich als zelfstandige cellen

04:30-04:35

Celkern

Je kijkt hier op de celkern, er zitten poriën in om 

het RNA (lijkt op DNA, sliertjes) door te laten.

04:41-04:46

Ribosomen

Het RNA bindt buiten de celkern aan een ribosoom. Deze leest de code van het RNA en maakt met die informatie een eiwit.

05:14-05:19

Eiwitproductie

Eiwitten worden soms rechtstreeks in het Endoplasmatisch Reticulum gemaakt (voor transport)

05:30-05:35

Blaasjes

Blaasjes snoeren af van het ER voor transport

05:58-06:03

Golgi systeem

Hier versmelten de blaasjes met het Golgi systeem, waar de eiwitten hun definitieve vorm krijgen 

06:22-06:27

Versmelten met celmembraan

De blaasjes versmelten met het buitenmembraan, de inhoud zit nu aan de buitenkant

06:56-07:01

De reactie

De nieuw gemaakte eiwitten komen samen en vormen een hechtings team om de cel te stoppen.

07:38-07:45

De reactie (2)

De witte bloedcel verandert van vorm en wordt plat, zodat hij tussen de cellen van de bloedvatwand door kan, naar de plek waar hij nodig is.

Overhoor jezelf: weet je de functies nog?

Een ribosoom is een eiwitfabriek; het ruw E.R. is het transportsysteem van die eiwitten

Het Golgi-apparaat vouwt eiwitten goed op (maakt het 'af') en transporteert ze in blaasjes

Het centriool speelt een rol bij de celdeling; hieraan bevestigen zich de trekdraden die de chromosomen uit elkaar trekken

Het lysosoom is een blaasje met verteringsenzymen om kapotte ceponderdelen op te ruimen

De celkern bevat het DNA, hierin vindt ook transcriptie (maken van RNA) plaats

Het cytoplasma bevat opgeloste stoffen, is de inhoud van de cel waarin alle organellen 'hangen'. Bevat ook het celskelet

Het celmembraan is het omhulsel van de cel, de poortwachter die zorgt dat sommige stoffen wel en andere niet binnen komen

De mitochondriën zijn de energiecentrales. Ze verbranden energierijke stoffen en maken ATP van ADP en P

Het glad ER (zonder ribosomen) is een transportsysteem, vooral voor eiwitten

Wat is géén functie van het celmembraan?

1. Binden aan signaalstoffen zoals hormonen
2. Doorlaten van CO2 en O2
3. Niet doorlaten van schadelijke stoffen
4. Maken van eiwitten

Wat doen de mitochondriën?

1. Energie produceren voor de cel
2. Energie verbruiken
3. Verbrandingsprocessen
4. Maken van eiwitten

Wat doen ribosomen?

1. RNA aflezen en eiwitten maken
2. DNA aflezen en eiwitten maken
3. RNA aflezen en vetzuren maken
4. RNA aflezen en koolhydraten maken

Wat is een eiwit ook alweer?

1. Een soort vetachtig molecuul
2. Een molecuul dat uit aminozuren is opgebouwd
3. Een klein molecuul
4. Het is geen molecuul maar een organel

Wat hoort bij welke functie? 

Sleep de organellen naar de juiste functie.

Transportsysteem

Levert energie

Maakt RNA

Maakt eiwitten

Celkern

Ribosomen

Glad ER

Mitochondriën

Ruw ER

Golgi-systeem

Wat is de functie van een lysosoom in de cel?

1. zorgt voor vertering binnen de cel
2. drager van erfelijke eigenschappen
3. vervormen van eiwitten
4. transporteren van stoffen in de cel

Dit heb ik geleerd van cellen