de cellen

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1,2

CELLEN

VP/VZ 

Leerjaar 1

Wat weet je al van cellen?
Geef 1 antwoord per keer
Je kunt zoveel antwoorden geven als je wilt

Cellen zijn vergelijkbaar met legoblokjes

Cellen zijn kleine bouwstenen waarmee je een lichaam kunt bouwen

De cel is vergelijkbaar met een boterhamzakje. Het zakje stelt dan de celmembraan voor en het water het cytoplasma

De celkern zorgt voor zelfregulatie en zelforganisatie in de cel. De celkern wordt omgeven door de kernmembraan

Cellen zijn opgebouwd uit verschillende onderdelen met een eigen functie. Die noemen we organellen

onderdelen van de celstofwisseling

Elke cel moet voedingstoffen opnemen en energie produceren, en gebruikt hiervoor energie (glucose) en zuurstof 02, daarnaast moet hij zijn afvalstoffen kwijtraken. 

Onderdelen van de celstofwisseling zijn:

• het vrijmaken van energie uit voedingstoffen
• bouwstoffen op de goede plaats inbouwen in de cellen en in de substantie tussen de cellen in  
• verwerken van afvalstoffen
• aanleggen van reserves
• reserves aanspreken als er gebrek is aan aanvoer van voeding

De volgende orgaanstelsels spelen hierin een rol: spijsverteringsstelsel, de bloedsomloop, de longen, de nieren, de huid. 

de stoffen die de cel nodig heeft

• koolhydraten
• eiwitten
• vetten
• vitamines
• mineralen
• zuurstof
• hormonen 

Eiwitten

Eiwitten zijn belangrijke bouwstoffen in je lichaam. Eiwitten zijn nodig voor de vorming van celplasma. Ook voor de opbouw van spieren heb je eiwitten nodig.

Een teveel aan eiwitten in je voeding wordt gebruikt als brandstof. Je lichaam kan eiwitten ook omzetten in vet en dan opslaan als reservestof.

In de afbeelding zie je voedingsmiddelen die veel eiwitten bevatten.

werking enzymen

Enzymen maken grote voedingsstoffen klein (knippen). Elke voeidingsstof heeft zijn eigen enzym.

een enzym:

1. bindt aan de voedingsstof
2. knipt de voedingsstof in stukken
3. laat los en kan opnieuw een zelfde voeidigsstof afbreken
   

ENZYMEN

• Amylasen = koolhydraatsplitsende enzymen 

• Proteasen = eiwitsplitsende enzymen

• Lipasen = vetsplitsende enzymen

Een constant inwendig milieu

Inwendig milieu

• inwendig milieu = bloedplasma + weefselvloeistof (in en tussen de cellen)
• uitwendig milieu = je omgeving + inhoud van je darmkanaal,    longen, blaas

Bij het inwendig milieu horen:

1. Inhoud van longen en darmen
2. Het bloed en het vocht tussen de cellen
3. Gal in de galwegen en urine in de urineleiders en blaas
4. Mond-/neus-/keelholte en gehoorgang

Sleep functie naar het juiste organel

Celkern

Cytoplasma

Celmembraan

Ribosomen

Mitochondrium

Stroperige vloeistof waarin celorganellen liggen

Scheidt de inhoud van de cel van zijn omgeving

Regelt wat er in de cel gebeurt

Hier worden eiwitten gemaakt

Hier wort van brandstof energie gemaakt

In de celkern liggen de chromosomen

De chromosomen bestaan uit opgerold DNA. 

Daarop liggen je erfelijke eigenschappen

In het DNA vormen de letters A & T een paar en C & G

Overhoor jezelf: weet je de functies nog?

Een ribosoom is een eiwitfabriek; het ruw E.R. is het transportsysteem van die eiwitten

Het Golgi-apparaat vouwt eiwitten goed op (maakt het 'af') en transporteert ze in blaasjes

Het centriool speelt een rol bij de celdeling; hieraan bevestigen zich de trekdraden die de chromosomen uit elkaar trekken

Het lysosoom is een blaasje met verteringsenzymen om kapotte ceponderdelen op te ruimen

De celkern bevat het DNA, hierin vindt ook transcriptie (maken van RNA) plaats

Het cytoplasma bevat opgeloste stoffen, is de inhoud van de cel waarin alle organellen 'hangen'. Bevat ook het celskelet

Het celmembraan is het omhulsel van de cel, de poortwachter die zorgt dat sommige stoffen wel en andere niet binnen komen

De mitochondriën zijn de energiecentrales. Ze verbranden energierijke stoffen en maken ATP van ADP en P

Het glad ER (zonder ribosomen) is een transportsysteem, vooral voor eiwitten

Wat is géén functie van het celmembraan?

1. Binden aan signaalstoffen zoals hormonen
2. Doorlaten van CO2 en O2
3. Niet doorlaten van schadelijke stoffen
4. Maken van eiwitten

Wat doen de mitochondriën?

1. Energie produceren voor de cel
2. Energie verbruiken
3. Verbrandingsprocessen
4. Maken van eiwitten

Wat doen ribosomen?

1. Eiwitten maken
2. Stoffen binnen de cel transporteren
3. Energie vrijmaken uit glucose
4. Stoffen opslaan in de cel

Bestaat WEL voor een groot deel uit eiwit

Bestaat NIET voor een groot deel uit eiwit

Hormonen

Enzymen

Transportstoffen in het bloed

Receptoren

Transportstoffen in de celmembraan

Antistoffen

Dit heb ik geleerd van cellen