(2hv) H6 Bronnen: ons klimaat verandert paragraaf 2

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Planning:

• Introductie
• Uitleg: paragraaf 2 H6 klimaat verandert
  
• maken opdracht 1,2,5,6
  
• nabespreken paragraaf 2
  
• afsluiting

aan het einde van de les kan/weet je:

• Welke veranderingen zijn er in het klimaat van Nederland (temperatuur en neerslag)?
• Wat zijn mogelijke veranderingen in het toekomstige klimaat van Nederland (KNMI-scenario's)?

uitleg/aantekeningen

Weer en klimaat

Het weer: temperatuur, neerslag, wind op bepaalde plaats en op bepaald moment.

BV. Als je nu naar buiten kijkt. Het is bewolkt, het regent en het is koud.

Lees: B42 - Weer en klimaat

Het klimaat: gemiddelde weer in een bepaald gebied en over een langere tijd (meestal 30 jaar).

 

BV. Eén hele hete dag, verandert het klimaat niet, want heeft weinig invloed op het gemiddelde over 30 jaar

Wat is het verschil tussen het weer en het klimaat?

Lees bron 1: Neerslag: meer en heviger

Als het regent, regent het harder. Dus niet vaker regen, maar heviger.

Oorzaak: opwarming van de aarde -> warmere lucht -> 
boven zee meer waterdamp opnemen ->
vochtige westenwinden (van zee) over
Nederland heen -> meer regen

Bekijk de foto op de op de volgende dia.
Wat zie je?

Wat verandert er aan de neerslag?

Waardoor regent het steeds heviger?

Lees bron: droge zomers

Steeds meer perioden met langdurige droogte, vooral in zomer. 
Weinig regen + grote verdamping

Hoe warmer, zonniger en winderiger, hoe meer water er verdampt. 

In Nederland gemiddeld (over hele jaar) meer neerslag dan verdamping = neerslagoverschot. Maar in voorjaar en zomer: neerslagtekort

Waterbalans = verschil neerslag en verdamping

www.knmi.nl

Waterbalans

De waterbalans in Nederland:

• De blauwe balken geven aan hoeveel neerslag er per maand gemiddeld valt (in mm)
• De gele balken geven aan hoeveel water er gemiddeld verdampt per maand. 
  

Bekijk de afbeelding en beantwoord de twee vragen op de volgende dia's;
Wat betekent de rode streep in de grafiek?
Waarom zijn de gele balken zo groot in april-aug?

Bekijk de afbeelding en beantwoord de vraag op de volgende dia: welke veranderingen zie je vanaf 1960 tot nu?

Welke veranderingen zie je vanaf 1960 tot nu?

Lees bron: Stijgende temperatuur

De winters worden zachter en de zomers warmer.

- meer zomerse en tropische dagen
- meer hittegolven: opeenvolging 5 zomerse dagen, met minimaal 3 tropische dagen.
- minder vorstdagen  (minimumtemperatuur onder 0 ⁰C)
- minder ijsdagen  (maximumtemperatuur onder 0 ⁰C)

Soort dag	Kenmerk
Warme dag	>20°C
Zomerse dag	>25°C
Tropische dag	>30°C
Lichte vorst	0 tot -5°C
Matige vorst	-5 tot -10°C
Strenge vorst	-10 tot -15°C
Zeer strenge vorst	<-15°C

Lees bron 4: Het klimaat in de toekomst

Het KNMI maakt prognoses van ons klimaat: 4 scenario’s (G, G+, W en W+)

Dit schema is gebaseerd op een verandering van de wereldwijde temperatuur, maar ook het luchtstromingspatroon = waar de wind vandaan komt. (Westenwind = vochtig, Oostenwind = droog)

(Je moet weten wat de vier scenario's inhouden)
 

Lees bron: Stedelijk warmte-eiland

In steden is het gemiddeld warmer dan in het omliggende landelijke gebied = stedelijk warmte-eiland

1. stenen, asfalt, staal nemen meer warmte op dan begroeiing -> die warmte komt ‘s nachts vrij
2. verschil kan 4-8 ⁰C zijn!

Wat kan je doen om het klimaat in de stad aangenamer te maken?

Het KNMI heeft een toekomst scenario voor Utrecht gemaakt. Hierin worden de vier scenario's (G, G+, W en W+) behandeld, net als de informatie over stedelijke warmte-eilanden. 

Klik op de link (volgende dia) en beantwoord de daaropvolgende vragen in de LessonUp.

www.erikzeegers.nl

Wat is er veranderd aan de gemiddelde temperatuur in Utrecht?

Wat gaat er veranderen aan het groeiseizoen? En welk verschil is er tussen de 4 scenario's?

Wat gaat er veranderen aan het aantal zomerse dagen? En welk verschil is er tussen de 4 scenario's?

Welk verschil is gemeten aan de hand van een fietsroute door Utrecht?

Welke verandering zal er plaatsvinden met het aantal tropische dagen in Utrecht?

Welke verandering heeft er plaatsgevonden met de hoeveelheid neerslag in Utrecht?

Welke toekomstscenario's bestaan er over de hevigheid en hoeveelheid neerslag?

In welke maanden is er in Utrecht een neerslagtekort?

Welke toekomstscenario's bestaan er over droogte in Nederland? En waar is dit van afhankelijk?

Waar in Nederland zal de temperatuur het meest stijgen?

1. Drenthe
2. Noord-Holland
3. Utrecht
4. Zeeland

In welke gebieden in Nederland zal er de meeste neerslag vallen in 2050?

Lees B143 Klimaatverandering

Klimaatverandering is heel normaal.

Al heel lang wisselen oude en warme periodes elkaar af --> 
IJstijden / glacialen en interglacialen

Maar het verschil met temperatuurstijgingen in het verleden: de rol van de mens nu!

Behalve het natuurlijk broeikaseffect nu ook het versterkte broeikaseffect

• De zeespiegel ...........

 - door het afsmelten ........................(niet van ..................).

 - door het uitzetten van warmer water.

• Het klimaat wordt ..................... 

- ................: wateroverlast

- ..................: watertekorten.

= opschuiven landbouw- en landschapszones.

 

• Het vrijkomen van methaan uit permafrost
 = extra ...................... waardoor de opwarming versnelt.

Natter

Droger

Broeikasgas

Stijgt

Extremer

Zee-ijs

Landijs

Lees B147 Gevolgen van klimaatverandering

De zeespiegel stijgt
 - door het afsmelten landijs (niet van zee-ijs)
 - door het uitzetten van warmer water

• Het klimaat wordt extremer.
 - natter: wateroverlast
 - droger: watertekorten

-> opschuiven landbouw- en landschapszones.

• Het vrijkomen van methaan uit permafrost = extra broeikasgas waardoor de opwarming versnelt.

zelfstandig werken

lezen paragraaf 2 H6 ons klimaat verandert + B143, B147
maken opdracht 1,2,5,6
gebruik hierbij:

• tekstboek blz. 90/91
  
• werkboek blz. 108/109
  

stoplicht: Rood = stil lezen en werken. Oranje = fluisteren als je wilt overleggen. Groen = normaal praat niveau met werken

herhalen/nabespreken

vandaag heb ik geleerd:

vandaag vind ik nog moeilijk: