Module 2 Woordenschat & Spelling

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Herhaling

Module 2 spelling

Regels

Als je twee woorden aan elkaar plakt, maak je een samenstelling: achter + licht = achterlicht. Soms moet je tussen die twee woorden tussenletters toevoegen: -(e)n-, -e- of -s-.

Zo bepaal je of je een -(e)n- moet toevoegen

Als het eerste deel van een samenstelling een zelfstandig naamwoord is dat alleen een meervoud op -en heeft, schrijf je -en- tussen de woorden: berenkuil, vriendendienst.

 

Schrijf geen -(e)n- (maar soms wel -e-) in deze gevallen:

- Het eerste deel heeft geen meervoud: roggebrood, benzinelucht.

- Het eerste deel verwijst naar iets waar er maar één van is: zonnestraal.

- Het eerste deel heeft (ook) een meervoud op -s: (asperge – asperges) aspergesoep, (ziekte – ziekten/ziektes) ziektekiem.

- Het eerste deel is geen zelfstandig naamwoord: blindedarm, huilebalk, drinkebroer.

- Het eerste deel versterkt een bijvoeglijk naamwoord: boordevol, reuzegroot.

Zo bepaal je of je een -s- moet toevoegen

- Als je in een samenstelling een -s- hoort, dan schrijf je die ook:

machtsvertoon, passagierslijst.

Soms begint het tweede deel van de samenstelling met een s-klank. Vervang dan het tweede deel door een woord dat niet met een s-klank begint. Schrijf de -s- alleen als je hem bij de vervanging hoort:

– machtsstrijd, want machtsvertoon; passagiersschip, want passagierslijst.

Maar: slotceremonie, want slotalinea.

Samenstellingen:

-e of -en?

Als het eerste woord van de samenstelling een zelfstandig naamwoord is:

heeft dat woord een meervoud op -(e)n? Dan een tussen -(e)n.

tomatensoep (tomaat - tomaten)

lerarenkamer (leraar - leraren)

Als het eerste woord van de samenstelling een zelfstandig naamwoord is:

heeft dat woord een meervoud op -(e)n? 

Dan een tussen -(e)n.

tomatensoep (tomaat - tomaten)

kattenluikje (kat - katten)

Als het eerste woord van de samenstelling een zelfstandig naamwoord is:

heeft dat woord een meervoud op -s óf -(e)n en -s? Dan geen tussen -(e)n!

aspergesoep (asperge - asperges)

secondewijzer (seconde - secondes/seconden)

Als het eerste woord van de samenstelling een zelfstandig naamwoord is:

heeft dat woord een meervoud op -s óf -(e)n en -s? 

Dan geen tussen -(e)n!

aspergesoep (asperge - asperges)

secondewijzer (seconde - secondes/seconden)

Nog wat regels

• soms plak je woorden gewoon aan elkaar: luisteren!

laptoptas, fietspomp, trouwring

• het woord is enig in zijn soort: geen tussen -n

maneschijn, zonnestraal, Koninginnedag

• het woord heeft geen meervoud: geen tussen -(e)n

rijstevlaai, roggebrood, benzinepomp

• het eerste deel is geen zn, maar een bn of ww:
  geen tussen -(e)n 
  rodekool, platteland, spinnewiel, rijkelui, blindedarm

• het eerste deel is een versterkend woord
  reuzeleuk, hartewens, apetrots

• er is sprake van een versteende uitdrukking  
  bullebak, boordevol

Sommige samenstellingen hebben een tussen -s.

De regel?

Hoor je een -s, dan schrijf je een -s!

Station + winkel = stationswinkel

Verkeer + boete = verkeersboete

Kun je het niet horen, dan vervang je het tweede woord door een ander:

dorpsstraat, want dorpsplein

Welk woord is juist?

1. hoogtevrees
2. hoogtenvrees

Welk woord is juist

1. zonnenbank
2. zonnebank

Welk woord is juist?

1. paddestoel
2. paddenstoel

Maak van de volgende woorden samenstellingen.

rijst+pap

Maak van de volgende woorden samenstellingen.

beveiliging + systeem

Maak van de volgende woorden samenstellingen.

aap + trots

Maak van de volgende woorden samenstellingen.

fabriek + spullen

Maak van de volgende woorden samenstellingen.

veld + slag

Maak van de volgende woorden samenstellingen.

zon + bril

Maak van de volgende woorden samenstellingen.

paard + stal

Maak van de volgende woorden samenstellingen.

groente + soep

Maak van de volgende woorden samenstellingen.

kat + bak

Maak van de volgende woorden samenstellingen.

volk + zanger

Maak van de volgende woorden samenstellingen.

beroep + test

gedachte + spinsels

1. gedachtespinsels
2. gedachtenspinsels
3. gedachtesspinsels

boek + bon

1. boekebon
2. boekenbon

reus + idee

1. reuzenidee
2. reuzeidee
3. reuze-idee

lachen + bek

1. lachebek
2. lachenbek

station + chef

1. stationchef
2. stationschef

Welk woord vul je in?
Deze Mars is voor de ..... die het juiste antwoord raadt.

1. eersten
2. eerste

Welke woorden vul je in?
De .... zullen de ..... zijn.

1. laatsten - eerste
2. laatste - eerste
3. laatsten- eersten
4. laatste - eersten

Welk woord vul je in?
De ...... van jullie hebben goed gewerkt vandaag.

1. meesten
2. meeste

Welk woord vul je in?
De ..... kinderen trapten in de 1 aprilgrap van de docent.

1. meeste
2. meesten

Vul het juiste woord in.
Dracula's hart werd doorboord met een ... spies

1. houten
2. houte

Welk woord is fout gespeld?

1. zeeën
2. bacteriën
3. knieën
4. symfoniën

Een zelfstandig naamwoord dat eindigt op -ie of -ee krijgt in het meervoud -ën als

1. de klemtoon op de laatste lettergreep valt
2. de klemtoon niet op de laatste lettergreep valt

Waar of niet waar?
Een samenstelling is een woord dat bestaat uit twee of meer zelfstandig naamwoorden.

1. Waar
2. Niet waar

Hoe noem je een woord waarvan niet alle delen zelfstandig kunnen voorkomen?

1. Een onzelfstandig naamwoord
2. Een afleiding
3. Een derivatie

Samenstelling

Afleiding

meisjesachtig

meisjeskamer

heiïg

ontmoedigd

bloemetje

bloemenvaas

hondenhok

lampenkap

verlichting

paasei

Als er klinkerbotsing ontstaat, gebruik je bij

Om klinkerbotsing te voorkomen, gebruik je:

-bij samenstellingen een koppelteken (auto-ongeluk, milieu-inspectie)

- bij afleidingen een trema (beïnvloed, coördinatie)

Welk woord is juist geschreven?

1. ski-ervaring
2. skiërvaring

Juist geschreven

Niet juist geschreven

koffieautomaat

galaavond

naäpen

astma-aanval

cadeauidee

geemmer

judoën

live-uitzending

Plaats het juiste leesteken bij het sterretje.

Ik ga op vakantie naar Griekenland * ik kijk daar enorm naar uit.

1. ,
2. :
3. ;

Plaats het juiste leesteken bij het sterretje.

Op dat moment vroeg de docent * 'Je zit toch niet op je telefoon, Roan?'

1. ,
2. :
3. ;

Plaats het juiste leesteken bij het sterretje.

Voordat je gaat * wil ik je iets vertellen.

1. ,
2. :
3. ;

Plaats het juiste leesteken bij het sterretje.

Deze kleuren vind ik het mooist * blauw, groen en paars.

1. ,
2. :
3. ;

Geef bij de volgende vragen telkens aan wat het onjuist gespelde woord is

1. minister-president
2. hogedrukgebied
3. tweeëndertig
4. geällieerd

1. coördinator
2. assistent-bedrijfsleider
3. étage
4. Zuid-Amerika

1. Pasen
2. peremoes
3. paasvakantie
4. baby'tje