Thema 13 Transport

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Thema 13 Transport

13.1 t/m 13.7

13.1 Bloed

Je kunt de bestanddelen van bloed noemen met hun kenmerken en functies.

Onderdelen bloed

BLOEDPLASMA

BLOEDPLAATJES

WITTE BLOEDCELLEN

RODE BLOEDCELLEN

onderdelen bloed

bloedplasma	rode bloedcellen	witte bloedcellen	bloedplaatjes
- vervoert meerdere stoffen oa voedingsstoffen - bevat het eiwit fibrinogeen	-vervoert alleen zuurstof. -geen celkern -bevat hemoglobine	-maken ziekteverwekkers onschadelijk - hebben celkern - geen vaste vorm	- stukjes cellen - geen celkern - functie bij bloedstolling

Onderdelen bloed/functies

Bloedcellen worden 

gemaakt in het rode

beenmerg. 

Stamcellen veranderen

in ander type cellen. 

Aan de slag!

- LZ  13.1

MK 13.1 opdr. 1t/m 3, 5 t/m 7

13.2 Bloedvaten

 - Je kunt de drie typen bloedvaten noemen met hun kenmerken en functies.

- Je kunt in het bloedvatenstelsel van de mens slagaders en aders benoemen en je kunt de samenstelling van het bloed daarin aangeven.

3 typen bloedvaten

- Gaan naar de                                                              - gaan van de 

organen toe                                                                   organen weg.

dubbele bloedsomloop

Opdracht in groepjes!

- Schrijf de weg die het bloed aflegt bij de kleine en grote bloedsomloop in de juiste volgorde op een papier.

 

Aan de slag!

- LZ  13.2 en bekijk de filmpjes

MK 13.2 opdr.  1 t/m 3, 5 t/m 8

13.3 Het hart

 -  Je kunt de delen van het hart en de aansluitende bloedvaten noemen met hun kenmerken en functies.

- Je kunt beschrijven hoe een hartslag verloopt.

Bovenste holle ader

Onderste holle ader

Longslagader

Aorta

Longader

Rechter boezem

Rechter kamer

Linker kamer

Linker boezem

Leer de onderdelen van het hart

De harttspier...

• krijgt glucose en zuurstof via de kransslagaders
• geeft Koolstofdioxide af aan de kransaders

• de kransslagaders komen van de aorta
• de kransaders gaan naar de bovenste holle ader

Aan de slag!

- LZ  13.2 en 13.3

- MK 13.3 opdr. 1 -2, 4 t/m 7

- Plaatje van het hart in je schrift met de onderdelen erbij. 

13.4 Hart- en vaatziekten

Je kunt de gevolgen van hart- en vaatziekten noemen en aangeven hoe je de kans op harten vaatziekten kunt verkleinen.

Slagaderverkalking

Slagaderverkalking

Vettige stoffen plakken aan de wand --> ontstaan slagaderverkalking.

Cholesterol is de vettige stof die het meest zorgt voor slagaderverkalking.

De wanden van de slagaders worden minder elastisch.

Oorzaken hart- en vaatziekten

Erfelijke aanleg

Ongezonde leefstijl

Overgewicht

Roken

Weinig beweging

Stress

Aan de slag!

- LZ  13.4

- Bekijk de filmpjes van 13.4

- MK 13.4 opdr. 1 - 2 - 4 - 5 - 7

- Plaatje van het hart in je schrift

13.5 Weefselvloeistof en lymfe

LYMFEVATENSTELSEL

Bestaat uit lymfevaten en lymfeknopen.

Functie: 

- Afvoeren van afvalstoffen uit de organen.

- Afweer tegen ziekteverwekkers. 

LYMFEKNOPEN /  LYMFEKLIEREN

Zuiveren de lymfe van o.a. ziekteverwekkers. 

Wat doen je lymfeknopen

• Lymfevaten voeren lymfe naar de lymfeklieren / lymfeknopen.

• Hier wordt het lymfe gecontroleerd op de aanwezigheid van ziekteverwekkers.

• Dit wordt gedaan door de witte bloedcellen. 

Aan de slag!

- LZ  13.5

- Bekijk de filmpjes van 13.5

- MK 13.5 opdr. 1 - 4 -5

13.6 Afweer

 - Je kunt beschrijven hoe antistoffen bescherming bieden tegen infecties en op welke manieren immuniteit kan ontstaan.

- Je kunt omschrijven hoe stoffen een allergische reactie kunnen veroorzaken.

3.5 Afweer

Afweer

• Het laagje talg op de huid.

• Het slijmvlies in de wand van de luchtwegen.

• Maagsap bevat zoutzuur, waardoor bacteriën worden gedood.

• Witte bloedcellen sluiten de ziekteverwekkers in .

3.5 Afweer

Antigenen en antistoffen

Antigeen = gemeen

-> lichaamsvreemd en is van de ziekteverwekker

Antistof = tof

-> lichaamseigen en is van een witte bloedcel

EEe

Een antistof is specifiek voor de ziekteverwekker/ antigeen.

Aan de slag!

- LZ 13.5 en 13.6

- MK 13.5 opdr. 1 - 4 - 5

-MK 13.6 opdr. 1 - 4 - 5 - 7 - 8

13.7 Bloedgroepen

Transplantatie en bloedtransfusies

- Je kunt de problemen beschrijven die het afweersysteem veroorzaakt bij transplantaties en auto-immuunziekten.

- Je kunt de rol van bloedfactoren bij bloedtransfusies en de rol van de resusfactor bij zwangerschap beschrijven.

Bloedtransfusie

Bij een bloedtransfusie krijgt iemand bloed van een donor. Het beste is donorbloed van dezelfde bloedgroep. 

 In het bloed van de ontvanger mogen géén antistoffen aanwezig zijn tegen de bloedfactoren van de donor. 

www.bioplek.org

Aan de slag!

- LZ 13.7

- plak de schema's in je schrift en vul in.

- MK 13.7 opdr. 1- 2- 3- 5 - 6

- oefenen op bioplek.org met bloedtransfusies 

Leren voor SE5C T13 en 14

• Gebruik de leerbladen
• Maak de test jezelfs
• Maak de diagnostische toets
• Kijk de aantekeningen goed door.
• SE  boekje 3 en leerbladen ophalen