5.1: Renaissance en humanisme HH

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Je kunt uitleggen wat de Renaissance inhoudt en waardoor deze juist in Italië ontstond?

Je kunt uitleggen wat het veranderende mens- en wereldbeeld te maken heeft met de herorientatie op de Klassiek Oudheid.

Je kent de ideeen van enkele renaissance - kunstenaars en hun bijdrage aan een nieuw mens - en wereldbeeld.

Allen: waarom begon de Renaissance in N-Italië?

Waarom past carpe diem = pluk de dag, hier goed bij?

Carpe Diem

Memento Mori

Veranderend mens- en wereld-
beeld

Sint Pieter in Rome (1506 -1626)

Ingang Sint Pietersbasiliek 

Bewonderde de paus de klassieke cultuur?

Interieur Sint Pietersbasiliek

Petrususaflaat

Bron 1 Het Capitool in Washington is het gebouw van het parlement (het Congres) van de Verenigde Staten van Amerika. Het is gebouwd in de 19e eeuw.

Koningstijd

• Burcht (CapitolIum = versterkte plek)

Stadhuis A'dam

• Nieuw stadhuis Amsterdam: Uiting van welvaart van de stad
• Grootste gebouw Europa, Bouwstijl classicisme

Kathedraal Mexico - stad

Humanisme 

Humanus (menselijkheid)

Humanisme: een levensbeschouwing die mensen voorop stelt en uitgaat van de waarde van mensen. Het humanisme streeft naar het goede doen, rechtvaardigheid en het gebruik van je verstand.  Nadenken, argumenteren, redeneren en onderzoeken.

Het humanisme is een nieuwe manier van denken/levenshouding die voorkwam in de renaissance 

Ook veranderingen in het denken:

Renaissance (wedergeboorte)

• Literatuur
• Architectuur 
• Kunst

Humanisme

• Wetenschap
• Bijbelgeschriften
• Carpe diem

Humanisme

Door de boekdrukkunst  verspreidde het humanisme zich buiten Italië. 

Erasmus van Rotterdam streefde naar een zuivering van het christendom.

Desiderius Erasmus

Drukpers

Haarlem

1440

De drukpers

Om zijn eigen bekendheid te vergroten, bedient hij zich van alle communicatiemiddelen die hem ten dienste staan, met name van de boekdrukkunst. Erasmus' roem is ondenkbaar zonder dit instrument, dat in impact vergelijkbaar is met ons Internet. Dankzij de drukpers wordt Erasmus de alom gevraagde deskundige die over van alles zijn mening moet geven, waardoor met name bij de elite van de wetenschap bekend raakt. 

Erasmus van Rotterdam

-Erasmus was in zijn tijd een van de grootst geleerden.

-Erasmus was een humanist.

- Erasmus vertaalde de Bijbel en vond veel fouten in de oude versie. 

- Erasmus was een van de eersten die kritiek had op de katholieke kerk.

Vulgaat: latijnse vertaling bijbel.

Hoe konden hier fouten in ontstaan?

Erasmus vertaalde deze opnieuw

Vulgaat: latijnse vertaling bijbel.

Kerkelijke regels waren hierop gebaseerd; belangrijk voor gezag.

Vesalius ontdekte dat de ideeen van de oud-Griekse Galenus fouten bevatten, doordat hij dieren had ontleed, in plaats van mensen. Door menselijke lichamen te onderzoeken kon hij deze fouten corrigeren en bracht hij zijn boek Humani Fabrica uit. 

Empirisme

experimenteren en waarnemen levert zuivere kennis op

Wetenschappers:

- Vesalius (1515-1564)

- Copernicus (1473-1543)

- Galilei (1564-1642)

- Newton (1642-1727)

Vesalius: nieuwe kijk op anatomie

Copernicus: heliocentrisch wereldbeeld door observatie

Galilei: verdedigen van theorie Copernicus

Newton: zwaartekracht

Wetenschap 

in de Renaissance

Kerk had grote moeite met ontwikkeling van wetenschap. Kerk wilde Bijbel als basis van alle kennis. 

Wetenschappers werden vervolgd zoals Italiaanse wetenschapper Giordano Bruno. Zijn ideeën over heelal en rol van God in wereld werden door de Kerk afgewezen en Bruno belandde op brandstapel. 

Andere wetenschappers die ook vonden dat aarde om zon draaide, werden ook vervolgd door Kerk. 

Door deze houding belemmerde Kerk ontwikkeling van wetenschap

Giordano Bruno

1548 - 1600

Priest, scientist, writer.

New vision on God and the universe:

• Universe is infinite.
• The sun is just a star. 
• All stars are suns.
• Didn't believe in Jesus as the son of God.
• Was sentenced to death by the Catholic church.
  

"The fools of the world are the ones who created religion, ceremonies, lawes, belief and liferules."

1548 - 1600

Kerk en wetenschap

- Copernicus (1543) beweert dat de aarde rondom de zon draait

- Kerk is het hier niet mee eens: de aarde is het centrum van de wereld met Jeruzalem als  middelpunt
- Galileo Galileï (1643) bewijst met behulp van berekeningen en waarnemingen dat Copernicus gelijk heeft

Veranderend wereldbeeld

Copernicus

Galileo Galileï

Wetenschap en geloof

In eerste instantie wordt wetenschap ingezet om geloof te bewijzen

Wanneer de antwoorden niet zijn wat de kerk wilde worden er sacnties genomen

Bron 1: Vesalius schreef over Glenus, een gezaghebbend schrijver van medische boeken uit de oudheid:

Weg met degenen die Galenus slaafs volgen en daarmee tevreden zijn. Weg met degenen die in hun boeken geen enkele regel toevoegen aan wat Galenus geschreven heeft. Iedereen die zijn boeken heeft gelezen en zelf weleens een menselijk lijk heeft ontleed, ziet het meteen: zelf heeft Galenus nog nooit een menselijk lijk ontleed. Hoogstens heeft hij lichamen onderzocht die al ontvleesd waren en waarvan alleen het geraamte overbleef.

Humanisten waren ook kritisch op de oudheid 

Nieuw = Onderzoek doen

Galenus (oudheid)

Vesalius (renaissance) 

www.lakenhal.nl

Je kunt uitleggen wat de Renaissance inhoudt en waardoor deze juist in Italië ontstond?

Je kunt uitleggen wat het veranderende mens- en wereldbeeld te maken heeft met de herorientatie op de Klassiek Oudheid.

Je kent de ideeen van enkele renaissance - kunstenaars en hun bijdrage aan een nieuw mens - en wereldbeeld.

Hoe vond je de les?

Hoe vond ik de les?