TOETS Grammatica woordsoorten M1 periode 3

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Taalkundig ontleden 

• De woorden van een zin kan je indelen in woordsoorten. 
  

• Het benoemen van die woorden heet taalkundig ontleden. 
  

Werkwoorden WW

• Eén van de woordsoorten is het werkwoord. 
• In een zin staat altijd in ieder geval één werkwoord.
• Een werkwoord zegt wat iets of iemand doet. 
• Kijken, lachen, fietsen, plassen

Zelfstandig naamwoord ZN

• Dit is een woord voor een mens, dier, ding, plant of gevoel.
• kat, huis, hond, liefde, verdriet, cactus
• Heeft meestal een enkelvoud en meervoud: kat/katten.
• Je kunt er vaak een verkleinwoord van maken: koekje, bakje, boekje.  
• Je kunt er de, het of een voorzetten. 

Lidwoord LW

• De, het of een

• Een lidwoord staat altijd voor een zelfstandig naamwoord. 
  
• de fiets, het huis, de hond, een dier
  

Bijvoeglijk naamwoord BN

Zegt iets over een zelfstandig naamwoord.

Staat meestal vóór en soms achter een zelfstandig naamwoord.

Uitleg voorzetsel

Een voorzetsel is een klein woord.

Het staat voor of achter een woordgroep waar het bij hoort.

Hij liep in de tuin

Hij liep de tuin in

een plaats

een tijd

een richting

een middel

een doel

tot

na

over

op

bij

in

te

naar

langs

in

met

om

wie iets doet

Uitleg persoonlijk voornaamwoord

Persoonlijk voornaamwoord

Verwijst naar een of meer personen, dieren of dingen. 

Hij ziet haar. 

Zij stuurt hem een appje. 

Wij geven ze bix te eten. 

Zij hebben gelijk. 

Blz. 100 in je boek!

Bezittelijk voornaamwoord

Geeft aan wie de bezitter is en staat direct voor het zelfstandig naamwoord waar het bij hoort. 

Blz. 102

Bezittelijk voornaamwoord 1

• Een bezittelijk voornaamwoord geeft een bezit aan. 
• Haar opa

• Een bezittelijk vnw. staat bijna altijd voor een zelfstandig naamwoord. 
• Zijn appel

Voorbeelden bezittelijk voornaamwoord

Bezittelijk voornaamwoord

Uitleg aanwijzend voornaamwoord

Uitleg aanwijzend voornaamwoord

Betrekkelijk voornaamwoord

Een betrekkelijk voornaamwoord verwijst naar een woord 

dat eerder in de zin genoemd is.

Het eerder genoemde woord noem je een antecedent.

Het antecedent staat meestal vlak voor het betrekkelijk voornaamwoord.

De man die in het ziekenhuis lag, is weer beter.

betrekkelijk voornaamwoord: die want die verwijst naar een woord dat eerder in de zin genoemd is

antecedent: de man want de man is het eerder genoemde woord en staat vlak voor het betr. vnw

Betrekkelijk voornaamwoord

• Die
• Dat
• Wie 
• Wat

Voorbeeld betrekkelijk voornaamwoord

De boom die omgevallen is, rot weg.

De jongen die daar staat, zit bij mijn broer in de klas.

Eindelijk is ons huis, dat al twee jaar te koop staat, verkocht.

Het enige wat ik deze vakantie wil doen, is aan het strand liggen.

Betrekkelijk voornaamwoord met een ingesloten antecedent

Bij een ingesloten antecedent wordt het antecedent niet genoemd.

Het antecedent zit al in het betrekkelijk voornaamwoord.

Je kunt het ingesloten antecedent vervangen door: 

wat = dat wat of wie = degene die 

Wat je zegt ben je zelf. - Dat wat je zegt ben je zelf. 

Wie dat zegt, begrijpt het niet. - Degene die zoiets zegt, begrijpt het niet.