scriptie

• Nederlands
• HBO
• Studiejaar 4

Fictie voor 3 vwo

Focus op plezier of niveau?

Waar ga ik het over hebben?

• Aanleiding en probleemstelling
• Eisen aan de boekkeuze
• Het belang van vrij lezen
• Vormgeving van lezen op school
• Leesplezier bij mijn leerlingen
• De leesvoorkeuren van mijn leerlingen
• Beroepsproduct
• Uitvoering en resultaten
• Conclusie en discussie*
• suplementscriptie 

Aanleiding

Literatuurweek

Geen vrije boekkeuze

Klas 3: Jong naar Groot

Verwachting

Sectie            vs.

groepsopdracht

controletoetsen

goedkoop

motiverend door praten

begeleiding mogelijk

GL: betere aansluiting bovenbouw

leerlingen

groepsopdracht

praten=demotiverend/mot nvt

mening GL

verwachtingen: moeilijk, niet spannend

hoop: betere boeken met actie

Reactie literatuur (probleemstelling)

Klas 4: leesniveau 2 (Witte, 2008)

Binnen drie jaar leesniveau 2 --> 4 (Witte, 2008 en Bonset, 2010)

Boek moet aansluiten op actualiteiten en niveau (Ettekoven & Hooiveld, 2010)

Jongeren kunnen literaire ontwikkeling ook doormaken met jongerenboeken; jongerenboeken leveren zelfs meer inzicht op dan wanneer ze alleen volwassen boeken lezen (Lierop & Bastiaansen, 2005)

Probleemstelling

Leerlingen zijn alleen extrinsiek gemotiveerd om te lezen door opdracht en cijfer.

Doel: extrinsiek --> intrinsiek

Leerlingen laten zien hoe leuk lezen kan zijn door boeken die aansluiten op hun interesses

Hoofdvraag: Wat voor invloed heeft een vrije boekkeuze op het leesplezier van de leerlingen uit vwo 3 van het

Laurens Lyceum?

Waarop moet worden gelet bij het kiezen van een boek?

Witte (2008): positieve ervaringen en advies van leeftijdsgenoten en docenten

GEEN verplichte leeslijst en NIET klassikaal behandelen 

aansluiten op leesniveau

Leerlingen: samenvatting, achterflap, titel, kaft, genre, schrijver

Alvast een stukje lezen

Schrijfstijl, niveau, dikte

Wat is het belang van

fictie lezen?

Leerlingen die lezen in hun vrije tijd scoren hoger op alle taal- en leesvaardigheden (Mol, 2011)

Zwakke lezers groeien het meest in basisleesvaardigheden door vrijetijdslezen (Mol, 2011)

De lessen begrijpend lezen zouden meer gericht moeten zijn op het lezen van fictie; dat kan hun taal- en leesvaardigheid verbeteren (Broekhof, 2014)

Lezen helpt talige en literaire competenties te ontwikkelen die nodig zijn in de buitenwereld (Krashen, 2006)

Vrij en vrijwillig lezen maakt kinderen beter in lezen, schrijven en spellen (Krashen, 2006)

Hoe kan het lezen op school het beste worden vormgegeven?

Krashen (2006): Laat lln 10-15 min per schooldag lezen wat ze zelf willen

Krashen (2006), Mol (2011), Broekhof (2014): Groot aanbod

Broekhof (2014): Verschillende werkvormen

Geen beloningssysteem; geen verslag/toets

Broekhof (2014), Krashen (2006) en Witte (2008): geen voorgeschreven boekenpakket

Wat zorgt bij mijn leerlingen voor plezier in het lezen?

Zijn mijn leerlingen het eens met de literatuur?

Groot aanbod met verschillende teksten: nee.

Geschikte tekst: 80% leesboek. Favoriet: 55% leesboek

Een verplicht pakket belemmert: ja.

Leesplezier Grote Lijsters: 5,7. Leesmotivatie school: 5,1.

Wat kan zorgen voor meer motivatie? 55% vrijere boekenkeuze

25% andere teksten, 15% invullen lege plekken

Geen toets: wel! 75% leest niet zonder cijfer

Verschillende werkvormen: niet nodig

Wat zijn de leesvoorkeuren van mijn leerlingen?

Favoriete genres van de klas: fantasy, science fiction, historische verhalen en thrillers

Uitkomsten interviews: niveau, doelgroep/leeftijdscategorie geen rol bij boekkeuze

Onderzoeksontwerp

Krashen (2006), Mol (2011), Broekhof (2014), Witte (2008) en leerlingen (2016): lezen wat ze zelf willen, vergroot de motivatie. Ze willen niet te veel keuze, maar ze willen wel kunnen kiezen.

Onderzoeksproduct: boekenlijst en verwerkingsopdrachten

Korte lijst (Witte, 2008 en 25% vd leerlingen)

favoriete genres van de klas

overwegingen leerlingen op de lijst: schrijver en serie

leesniveau (Witte, 2008) op de lijst

wisselen van boekkeuze toegestaan

Leerlingen: verwerkingsopdracht motiveert! Wel anders:

Onderzoeksopzet

Les 1: boekpromotie door mij en klasgenoten: aandacht voor verhalen

Boek kiezen en lezen

Les 2 en 3: verwerkingsopdrachten

Leerlingen bevragen; conclusie trekken

Meetinstrument: enquête over leeslijst, leeservaring en opdracht

Doelgroep: 3 vwo-academie

Uitvoering onderzoek

De boekpromotie

Het lezen van het boek

De verwerkingsopdrachten

Resultaten van het onderzoek

62% tevreden;

19% geheel vrije keus, 14% meer genres, 5% te weinig keuze

Waarom gekozen? 61% door aanraden mij of klasgenoot

Deze leeslijst moet blijven (78%): meer keuzevrijheid en leukere boeken. 

Waarom lezen? 59% intrinsiek!

Vijf boek niet uit. (Bijna?) allemaal alsnog van plan

Opvallend: niveau

Conclusies

1. Meeste leerlingen tevreden met leeslijst

2. Alle leerlingen positief over het zelfgekozen boek

3. Meerderheid intrinsiek gemotiveerd bij zelfgekozen boek

Beantwoording hoofdvraag 'Wat voor invloed heeft een vrije boekkeuze op het leesplezier van de leerlingen uit vwo 3 van het

Laurens Lyceum?': een positieve invloed

Discussie

Bruikbaarheid: vertaald of niet? groepsopdrachten? Gemakkelijk aan te passen voor andere klassen.

Vervolgonderzoek: leesniveaus, verband met eindexamen, verwerkingsopdrachten*

Replicatieonderzoek: begeleid lezen voor havo 2

i.v.m. validiteit eerste onderzoek
en onvoldoende onderbouwing verwerkingsopdrachten

Welke aanpak van begeleiding bij het lezen van een boek draagt bij aan het leesplezier van havo 2?

Hoe is het nu?

Vooronderzoek

Broekhof (2014): begeleid lezen door verschillende werkvormen

Motiverend volgens leerlingen: vrije boekkeus, andere soorten teksten en lege plekken invullen

Oosterloo (2015): Chambers voor bo en onderbouw vo

Oosterloo: interactief voorlezen

Opzet en doelgroep

2i: voorlezen en boekgesprek

2e: zelf lezen en boekgesprek --> vergelijken

toelichting doelgroepen

Meetinstrumenten

1. stellinglijst vooraf
2. observaties van het lezen en het boekgesprek
3. tabellen boekgesprekken
4. logboek van de boekgesprekken
5. stellinglijst achteraf

Uitvoering onderzoek

(Voor)lezen en boekgesprekken

Mijn ervaring

observaties

verloop van de gesprekken

Mening van de leerlingen

2He: 77% zs lezen is fijn! / 2Hi beetje eens

2He 71,5% is echt aan het lezen

2Hi: verwachting fijner en beter begrip

Achteraf: 100% leuker

begrip: alleen vragen

Boekgesprek: 2Hi positiever

Conclusie

Het boekgesprek is in zijn eentje niet effectief

Discussie/aanbeveling

betrouwbaarheid - afh van klas

aanpak boekgesprek

Vervolgonderzoek  voorlezen: nu combi of alleen voorlezen die zorgde voor positieve 2i?

En nu?

Verwachtig 3 vwo

Voorlezen bij havo 2

Titelverklaring

Focus op niveau door plezier!