2.2 Slechte arbeidsomstandigheden en urbanisatie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2,3

paragraaf 2.2 "de sociale kwestie"

drie groepen hebben een mening over de "sociale kwestie"

Stoommachine

rond 1764 

• De eerste werkende stoommachine van de Industriële Revolutie was die van Thomas Newcomen rond 1705
• Pas door de verbeteringen van James Watt kon de stoomachine pas echt worden ingezet

De Engelsman James Watt voerde een aantal belangrijke veranderingen door in Newcomen's stoommachine waardoor het gebruik en de inzet makkelijker werden.

Veranderingen door 

de stoommachine 

• Leegpompen van mijnen, waardoor je dieper de grond in kunt (grondstoffen)
• Oude energiebronnen (wind-, spier- en waterkracht) worden langzaam vervangen
• Stoommachine is overal te plaatsen, niet alleen aan het water
• Fabrieken werden opgericht door directeuren
• Mensen gingen in steden wonen waar het werk te vinden was, zij werden arbeiders genoemd

Doordat de vraag naar delfstoffen (ijzer en steenkool voor de machines) sterk toenam, moest er steeds dieper worden gegraven. Met stoommachines werd het grondwater weggepompt.

Waar gingen deze mensen wonen?

WAT IS DE SOCIALE KWESTIE ?

Klopt deze zin?
'Tot de 19e eeuw was het verschil tussen stad en platteland niet duidelijk te zien.'

1. Ja
2. Nee

Wonen en werken in de 19e eeuw

Wat waren de werk- en leefomstandigheden in de snel groeiende steden tijdens de Industriële Revolutie?

Tegengestelde belangen

Fabriekseigenaren wilden investering terugverdienen en winst maken

Lage loonkosten

Meer winst

Slechte arbeidsomstandigheden

Urbanisatie

De stad groeit als kool

Tot 19e eeuw verschil stad en platteland duidelijk

Door Industriele Revolutie veranderde dit:

Fabrieken aan water op platteland voor energie uit water

Urbanisatie 2

De stad groeit als kool

Als er stoommachines komen, worden fabrieken in de stad gebouwd.

Gevolg: forse groei steden

= urbanisatie

Fabrieken vestigen zich bij grondstoffen of energiebronnen

Wie helpt de arbeiders? 

• Arbeiders gaan samenwerken in vakbonden:
• Socialistische vakbonden
• Confessionele vakbonden

Iedereen betaalde maandelijks een bedrag, daar werden lonen ven doorbetaald bij stakingen en ziekte.

Waar wonen de arbeiders?

Ieder doet maar wat

Steden werden snel gebouwd, zonder plan

Gevolg: volle, vieze steden

Hoe kan dit verbeterd worden? 

Door stadsvernieuwing, betere woningen 

met een eigen toilet en stromend water.

Dit eist wetgeving door het parlement. 

Waardoor ontstaat urbanisatie?

1. Het plaatsen van een waterrad
2. Het plaatsen van fabrieken aan water
3. De toepassing van de Spinning Jenny
4. De toepassing van de stoommachine

Wat is urbanisatie?

1. Verstedelijking
2. Verlandsing
3. Huisnijverheid
4. Liefde voor het vaderland

Waar vestigden fabrieken zich vooral?

1. Op het land
2. Bij energiebronnen
3. Bij een rivier
4. In Amsterdam

De sociale kwestie

De sociale kwestie = de discussie over de werk- en leefomstandigheden van de arbeiders. 

De sociale kwestie leidde tot het invoeren van sociale wetten. 

KA 32:  Discussies over de sociale kwestie

Sociale kwestie & Sociale wetten.

• Kinderwetje van: Van Houten (1874)
  
• Woningwet (1901)
• Uitbreiding van het stemrecht, algemeen stemrecht in 1919.

Socialisten willen algemeen kiesrecht

• Algemeen stemrecht
• Zowel rijk als arm
• 1917 algemeen mannen actief- en passief kiesrecht
• 1917 Vrouwen passief kiesrecht (mogen gekozen worden)

Oefenen met spotprenten

Boek: paragraaf 2.6, blz. 82-83

Maak opdracht 1 en 2.