Onomatopeeën

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 2

Lesdoel

Je leert wat een onomatopee is en je leert hem te herkennen. Je leert dat

bepaalde werkwoorden zijn afgeleid van het geluid. 

Wat is dan nu een onomatopee?

Welke geluiden
heb je gezien?

O-no-ma-to-pee???

In het Grieks- ονοματοποιία

ononma = naam

τοποιία = ik maak

Letterlijk betekent dit :

Ik verzin/maak een naam/woord

Een onomatopee hoeft geen klinkers te bevatten.

Je komt veel onomatopeeën tegen in comics/strips.

Dus.....een onomotapee is:

 

geluid zo natuurgetrouw nabootsen met een

werkwoord of zelfstandig naamwoord.

 

VOORBEELDEN

Vrooom! = een loeiende motor 

Pang, pang, pang!
= geluid van pistoolschoten

Ratatatatat! = geluid van een machinegeweer 

Pok! Pok! = kogels die inslaan 

Iieieieieie! = gierende banden

Kadang = ergens tegenaan rijden

Vrooom!= gas geven

‘Pffff,’ = zucht 

‘Ahum!’ = hoesten

‘Aaaargh!’ = een schrik

Kan jij een
onomatopee
verzinnen?

Waar komt het door dat een onomatopee overal anders klinkt?

Afgeleide onomatopee

Het geluid van een hond - WAF

Het werkwoord = blaffen

Omdat blaffen heel erg lijkt op de WAF is deze afgeleid van de zuivere onomatopee.

Nog zo een: Een geit zegt MÈÈH.

De geit mekkert.

Klankdicht

Kunstenaars, rappers, zangers, schrijvers ze gebruiken allemaal onomatopeeën. Het klankdicht is een stijl in de poëzie.

Een voorbeeld hiervan is het gedicht: "Trein"

Dit is geschreven in 1921 door Anthony Kok. Hij werkte jaren bij de spoorwegen.

Werkwoord onomatopee

Welk geluid maakt een kat?

MIAUW

Dit kan je gebruiken in een zin:

De kat miauwt.

MIAUW is hier een werkwoord.

Een paar voorbeelden

Kikker - KWAK - kwaken 

Kip - TOK - tokken

Krekel - SJIRP - sjirpen

Muis - PIEP - piepen

Gans - GAK - gakken

Maar klinkt een haan - KUKELEKU - overal hetzelfde?

Opdrachten maken

Ga naar Magister-ELO-Opdrachten

Hier vind je het document Onomatopeeën.

Open het en maak opdracht 1a en 1b

Opdracht 2

Luister naar de liedjes en schrijf de dierengeluiden op in je document.

Morfeem 

Een woord moet (in NL) voldoen aan 3 eisen:

1) er moeten klinkers in staan

2) het heeft een duidelijke betekenis

3) syntactische eigenschappen - het krijgt een betekenis wanneer het aan een ander woord vast zit. 

Denk aan alle voor- en achtervoegsels. 

onduidelijk = niet duidelijk (gebonden morfeem)

 

Maak nu opdracht 2b

Je hebt gehoord dat dierengeluiden overal anders worden nagebootst. Hoe dat komt?

Ga naar: Nemo kennislink- Haan kraait alle talen (via de link in je document)

Beantwoord nu deze vragen in je document.

a) Hoeveel klanken kunnen we maken met de 26 letters uit ons alfabet?

b) Hoe komt het dat mensen vogelgeluiden niet goed kunnen nabootsen?

c) Waarom zegt een haan iets anders in het Spaans, Frans of Duits dan in het Nederlands?