Onomatopee

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 2

Lesdoel

Aan het eind van deze les weet je:

- waar een woord aan moet voldoen

- wat een onomatopee is

- wat een zuivere onomatopee is

- wat een afgeleid onomatopee is

-kan je een onomatopee noemen

Morfeem 

Een woord moet (in NL) voldoen aan 3 eisen:

1) er moeten klinkers in staan

2) het heeft een duidelijke betekenis

3) syntactische eigenschappen - het krijgt een betekenis wanneer het aan een ander woord vast zit. 

Denk aan alle voor- en achtervoegsels. 

onduidelijk = niet duidelijk (gebonden morfeem)

 

Welke geluiden
heb je gezien?

O-no-ma-to-pee???

In het Grieks- ονοματοποιία

ononma = naam

τοποιία = ik maak

Letterlijk betekend dit dus:

Ik verzin/maak een naam/woord

VROOOM!!!

Een onomatopee hoeft geen klinkers te bevatten.

Je komt veel onomatopeeën tegen in comics/strips.

Vrooom!!! 

Dit is een auto die snel wegrijdt.

Kan jij een
onomatopee
verzinnen?

Werkwoord onomatopee

Welk geluid maakt bijvoorbeeld een kat?

MIAUW

Dit kan je gebruiken in een zin:

De kat miauwt.

MIAUW is hier een werkwoord.

Een paar voorbeelden

Kikker - KWAK - kwaken 

Kip - TOK - tokken

Krekel - SJIRP - sjirpen

Muis - PIEP - piepen

Gans - GAK - gakken

Maar klinkt een haan - KUKELEKU - overal hetzelfde?

Waar komt het door dat een onomatopee overal anders klinkt?

Afgeleide onomatopee

Het geluid van een hond - WAF

Het werkwoord = blaffen

Omdat blaffen heel erg lijkt op de WAF is deze afgeleid van de zuivere onomatopee.

Nog zo een: Een geit zegt MÈÈH.

De geit mekkert.

Opdracht 1

Wij gebruiken zelf ook veel onomatopeeën. 

Denk aan: hikken en slurpen

Verzin een kortverhaal van minimaal 10 zinnen dat begint met: HATSJIE

en eindigt met: 

HIK.

In je verhaal staan minimaal 7 onomatopeeën.

Klankdicht

Kunstenaars, rappers, zangers, schrijvers ze gebruiken allemaal onomatopeeën. Het klankdicht is een stijl in de poëzie.

Een voorbeeld hiervan is het gedicht: "Trein"

Dit is geschreven in 1921 door Anthony Kok. Hij werkte jaren bij de spoorwegen.

Opdracht 2

Ga met een groepje van circa 3/4 naar buiten. 

Neem pen, papier en misschien ook een dictafoon mee.

Zoek een mooie, drukke of rustige plek uit.

Hier ga je 15 minuten zitten. Je luistert en schrijft.

Probeer alles wat je hoort in schrift te vangen.

TIP: probeer niet met elkaar te praten, dit leidt af.

Uitwerking opdracht 2

Alles wat jullie op papier hebben ga je samenvoegen. Je kan ook stukken schrappen of weglaten. 

Maak hier een klankdicht van.

Een omschrijving van de omgeving in geschreven geluid.

MAX 1 A4

Zorg dat je product er verzorgd en origineel uitziet.

Presenteren

Als groep of 1 van de groep.

Voordragen van omgevingsgedicht.

Vertel niet van tevoren waar jullie hebben gezeten.

Marloes B, Sandra K, Joke en Merel

Hoofdstuk 11