Bestuursrecht les 4 : Algemene beginselen van behoorlijk bestuur (deel I)

• Bestuursrecht
• MBO
• Studiejaar 1

Bestuursrecht les 4

Algemene beginselen van behoorlijk bestuur (deel I)

Terugblik

• Bestuurshandelingen 
• Besluiten (algemene strekking of 
  beschikking) 
• Bestuursorgaan
• Belanghebbende 

Algemene beginselen van behoorlijk bestuur

Bestuursorganen moeten zich bij het uitvoeren van hun bestuurstaak houden aan de algemene regels van de Awb en aan de bijzondere regels uit de bijzondere wetten. 

Belangrijk onderdeel van deze algemene regels zijn de algemene beginselen van behoorlijk bestuur (abbb). Soort spelregels voor de overheid. 

• Komen voort uit de jurisprudentie 
• Tegenwoordig opgenomen in de wet (Awb)
• Bestuursorgaan bestuurstaak goed uitgevoerd?
• Voldoende rekening gehouden met de belangen van de burger?
• Besluit in strijd met beginsel(en)? Vernietigbaar 

De beginselen:

1. zorgvuldigheidsbeginsel 
2. motiveringsbeginsel                                                                  vandaag
3. geen misbruik van bevoegdheid 
4. evenredigheidsbeginsel
5. gelijkheidsbeginsel
6. vertrouwensbeginsel                                                                volgende keer
7. rechtszekerheidsbeginsel
8. verbod van willekeur

De dikgedrukte beginselen behandelen we deze week. De andere vier komende de volgende les aan bod.

Waar denk je aan bij het
zorgvuldigheidsbeginsel?

1. Zorgvuldigheidsbeginsel

• Onderzoek alvorens besluit
• Bestuursorgaan moet op de hoogte zijn van alle feiten
• Welke belangen (en van wie) spelen een rol?
• Alle belangen moeten worden meegenomen bij het besluit

Artikel 3:2 Awb: Bij een voorbereiding van een besluit vergaart het bestuursorgaan de nodige kennis omtrent de relevante feiten en de af te wegen belangen. 

Als burger wil je erop vertrouwen dat de overheid niet partijdig is bij het nemen van beslissingen, maar grondig onderzoek doet en alle belangen tegen elkaar afweegt voordat een besluit wordt genomen. 

Gaat dit altijd goed in de praktijk? Nee... helaas niet!

Strijd met zorgvuldigheidsbeginsel

De gemeente Eindhoven weigert een aangevraagde parkeervergunning, omdat de straat te druk is. In werkelijkheid komen er slechts 4 auto's per uur door. 

Waarom is dit in strijd met het zorgvuldigheidsbeginsel?

O.g.v. artikel 3:2 Awb moet de overheid een besluit zorgvuldig voorbereiden en nemen: correcte behandeling van de burger, zorgvuldig onderzoek naar de feiten en belangen, procedure goed volgen en deugdelijke besluitvorming. In dit geval heeft de gemeente aldus geen zorgvuldig onderzoek gedaan naar de feiten en belangen. 

2. Motiveringsbeginsel

Wanneer een bestuursorgaan een beslissing neemt, moet het bestuursorgaan uitleggen waarom het een bepaald besluit heeft genomen. 

- feiten moeten kloppen

- motivering te allen tijde logisch en begrijpelijk dient te zijn. Een motivering moet daarom feitelijk juist zijn.

Artikel 3:46 Awb: Een besluit dient te berusten op een deugdelijke motivering. 

Leg het motiveringsbeginsel in eigen woorden uit

De overheid waardeert de bouwgrond, maar houdt de taxaties achterwege waardoor 

3. Geen misbruik van bevoegdheid

Zoals we hebben geleerd, voert ieder bestuursorgaan een bestuurstaak uit. Om dat te doen, krijgt een bestuursorgaan bepaalde bevoegdheden. 

Bestuursorgaan mag deze bevoegdheden alleen gebruiken voor het doel waarvoor deze bevoegdheid is gegeven. Zie artikel 3:3 Awb. 

Voorbeeld 1 misbruik van bevoegdheid

De gemeente hanteert een eigen woonwagenbeleid dat in strijd is met de Grondwet, EVRM en de uitspraken van het EHRM. De gemeente wilde de woonwagenbewoners ontruimen, omdat volgens het beleid van de gemeente een woonwagen of standplaats niet aangemerkt kon worden als woning. O.a. op grond van artikel 8 EVRM is een woonwagen of standplaats wel aan te merken als woning en mag de gemeente dus niet ontruimen. 

Voorbeeld 2 misbruik van bevoegdheid

De gemeente weigert een nieuw café een drank- en horecavergunning te verlenen met als reden dat andere cafés in het dorp dan minder omzet maken. 

= misbruik van bevoegdheid, want de gemeente heeft de bevoegdheid om een dergelijke vergunning af te geven zodat zij het drankgebruik onder controle houden, maar NIET om andere ondernemers te beschermen tegen concurrentie.

4. Evenredigheidsbeginsel

De overheid moet ervoor zorgen dat de lasten of nadelige gevolgen van een overheidsbesluit voor een burger niet zwaarder zijn dan het algemeen belang van het besluit. 

Geen zwaarder middel als een ander middel voorhanden is.

Artikel 3:4 lid 2 Awb

Voorbeeld strijd met evenredigheidsbeginsel

Geluidsoverlast bij een café. Omwonenden hebben geklaagd. Café bestaat al jaren en er zijn nog nooit problemen geweest. De gemeente besluit het café definitief te sluiten. 

Dit is in strijd met het evenredigheidsbeginsel, omdat dit een veel te zwaar middel is (gevolgen veel te zwaar). Een milder middel is aanwezig, namelijk het geven van een waarschuwing. 

De Belastingdienst en de Nederlandse overheid hebben jarenlang hard gehandhaafd op kleine fouten in aanvragen van de kinderopvangtoeslag. Deze personen werden geregistreerd als fraudeurs en kwamen in grote, financiële problemen. Dit is in strijd met...

1. Zorgvuldigheidsbeginsel
2. Evenredigheidsbeginsel
3. Geen misbruik van bevoegdheid
4. Motiveringsbeginsel

De gemeente wijst een omgevingsvergunning af, omdat ze niet willen dat de boom in de tuin van meneer Jansen wordt gekapt. In de beslissing staat niet waarom de vergunning wordt afgewezen. Dit is in strijd met..

1. Zorgvuldigheidsbeginsel
2. Evenredigheidsbeginsel
3. Geen misbruik van bevoegdheid
4. Motiveringsbeginsel

Als het bestuursorgaan handelt in strijd met een van de acht beginselen (abbb's), wat kunnen dan de gevolgen zijn?

Opdrachten/huiswerk:

Maak opdracht 5, 6 en 7 (Hoofdstuk 13)

Vragen?

Zijn er vragen over de stof van deze week?

Volgende week: de andere vier algemene beginselen van behoorlijk bestuur 

Fijne vakantie!