Rechtsstaat

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 1,3

De rechtsstaat

De vier belangrijkste onderdelen van een rechtsstaat zijn:

Grondrechten.

Scheiding der machten.

Legaliteitsbeginsel.

Onafhankelijke rechtspraak

Begrippen

• Een rechtsstaat is een land waarin de burgers door grondrechten beschermd worden tegen de macht van de staat.
  
• Grondrechten zijn rechten van burgers tegenover de staat en tegenover elkaar.
  
• In de Grondwet staan deze vrijheden en rechten benoemd.

Legaliteitsbeginsel

Het legaliteitsbeginsel gaat over twee dingen: ten eerste moet alles wat de overheid doet, gebaseerd zijn op de wet. Ten tweede mogen (de meeste) nieuwe wetten niet met terugwerkende kracht worden toegepast.

A. Elk handelen van de overheid moet een basis hebben in de wet.

B. (De meeste) wetten mogen niet met terugwerkende kracht worden toegepast.

Is Nederland een rechtsstaat?
Waarom wel / waarom niet

Klassieke grondrechten

Sociale grondrechten

Recht op huisvestiging is een:

1. klassiek grondrecht
2. sociaal grondrecht

Vrijheid van godsdienst is een:

1. sociaal grondrecht
2. klassiek grondrecht

Kunnen wij leven zonder grondrechten?

Wanneer de overheid grondrechten mag beperken?
Noem een voorbeeld

Website Grondrechten

www.nederlandsegrondrechten.nl/grondrechten

www.nederlandsegrondrechten.nl

Scheiding van de macht

In de rechtsstaat is de macht verdeeld in drie delen:

• De wetgevende macht bestaat uit de Eerste en Tweede kamer. Zij keuren de wetten goed.
  
• De uitvoerende macht bestaat uit de regering. Zij voeren de wetten uit.
• De rechterlijke macht bestaat uit de rechters.  Zij bepalen of de burgers zich aan de wet heeft gehouden.

Onafhankelijke rechtsspraak

In een rechtsstaat komen rechters op een onafhankelijke en onpartijdige manier tot hun oordeel. Er bestaan verschillende regelingen die daarvoor zorgen:

• Rechters mogen niet zomaar allerlei bijbanen of nevenfuncties hebben. Daar zijn strikte richtlijnen voor. In een rechtsstaat komen rechters op een onafhankelijke en onpartijdige manier tot hun oordeel. 
  
• Rechters moeten niet kunnen worden ontslagen omdat de regering het niet eens is met een bepaalde uitspraak. In de grondwet staat daarom dat rechters in Nederland voor het leven worden benoemd.
  
• Een rechter moet recht spreken op basis van wetten, verdragen en jurisprudentie (en niet op basis van persoonlijke overtuigingen).

wetgevende macht

uitvoerende macht

rechterlijke macht

beoordeeld of burgers of overheid wetten hebben overtreden 

regering is hiervoor verantwoordelijk

doet uitspraak in conflicten

ze controleren of of men zich aan de regels houden

maakt wetten en regels

De vier belangrijkste onderdelen van een rechtsstaat zijn: 

1. Grondrechten 

2. Scheiding der machten 

3. Legaliteitsbeginsel 

4. Onafhankelijke rechtspraak