3.7 Verwantschap

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Planning

Huiswerk bespreken

Uitleg basisstof 3.7

Aan de slag!

Quiz

3.7 Verwantschap

Aan het eind van de les

• Kun je toelichten wat fossielen hebben bijgedragen aan de evolutietheorie. 
• Kun je toelichten dat overeenkomsten in de bouw van organen, de bouw van cellen en de samenstelling van stoffen in cellen duiden op verwantschap. 

Versteende afdruk

Versteend organisme

Fossielen

Fossielen

Uit gevonden fossielen blijkt dat in de loop van de evolutie soorten zijn ontstaan veranderd en of verdwenen

Verwantschap

•  Soorten die een gemeenschappelijke voorouder hebben, vertonen verwantschap

Zoeken naar verwantschap door te kijken naar overeenkomst in:

• De bouw van organen
• Samenstelling van stoffen in cellen zoals DNA

Overeenkomst in bouw

• Verschillende functies
• Dezelfde bouw
• Gemeenschappelijke voorouder
  

Overeenkomst in functie

• Dezelfde functie
• Verschillende bouw
• Geen gemeenschappelijke voorouder
  

Rudimentaire organen

= Organen die geen functie meer hebben en nauwelijks tot ontwikkeling komen

• Bewijs dat verschillende soorten een gemeenschappelijke voorouder hebben

Stoffen uit cellen

Hoe meer stoffen (zoals DNA en eiwit) overeenkomen bij twee soorten, des te korter geleden hebben ze een gemeenschappelijke voorvader gehad. 

Dit kan steeds nauwkeuriger bepaald worden door nieuwe technieken

Stamboom

- Door DNA te vergelijken kan je een stamboom maken. Dit heet een evolutionaire stamboom.

- Hoe verder naar beneden, hoe langer geleden.

Stamboom

Aan de slag!

Gebruik basisstof 3.7 om de puzzel te maken

Klaar?

Maak opdracht 1 t/m 3, 7 en 8.

Quiz!

Vanaf welk moment
staat je genotype vast?

1. Vanaf de geboorte
2. Vanaf de bevruchting
3. Komt nooit echt tot stand want het verandert steeds
4. Vanaf ongeveer de puberteit o.i.v. de hormonen

Fenotype

Homozygoot

Een "onderdrukt" allel

De allelen voor een bepaalde eigenschap

Twee verschillende allelen voor een bepaalde eigenschap

Homozygoot dominant

Homozygoot recessief

Heterozygoot

De waarneembare eigenschap van een organisme

Twee gelijke allelen voor een eigenschap

Recessief allel

Gen

Heterozygoot

AA

aa

Aa

P1 heeft bruine ogen genotype AA

P2 heeft groene ogen genotype aa

Sleep de juiste letters naar het kruisingschema:

A

A

a

a

T

A

A

A

a

a

A

a

a

Organismen die samen vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen? Dit is een ....

1. soort
2. stam
3. populatie
4. genotype

Met welk dier heeft de giraffe het meeste verwantschap?

1. Dwergherten
2. Nijlpaarden
3. Tandwalvissen
4. Baleinwalvissen

Als uit een rode en een witte plant, roze planten ontstaan, dan is de overerving?

1. intermediair
2. recessief
3. homozygoot
4. heterozygoot

Bij konijnen is de vachtkleur zwart (A) dominant over wit (a).
Een homozygoot zwart konijn (AA) wordt enkele malen gekruist met een wit (aa) konijn.
Hoe groot is de kans op witte konijntjes (aa)?

1. 100%
2. 75%
3. 50%
4. 0%

Hoeveel generaties zijn afgebeeld in deze stamboom?

1. 1
2. 3
3. 2
4. 4

Zie deze stamboom, kun je afleiden welke eigenschap dominant is?

1. Ja, zwart
2. Ja, wit
3. Nee, niet af te leiden

Wat is geen voorbeeld
van ongeslachtelijke voortplanting bij planten?

1. Deling en stekken
2. Bollen en knollen
3. Uitlopers en wortelsstokken
4. Stuifmeelkorrels en eicellen

Plotselinge verandering van het genotype heet een

1. mutageen
2. mutatie
3. DNA verandering
4. celdeling

Wat zijn rudimentaire organen?
(meerdere antwoorden)

1. Organen die we nog steeds gebruiken
2. Organen die nog steeds aanwezig zijn maar geen functie hebben.
3. Organen die deels verdwenen zijn door evolutie
4. Organen met een specifieke functie

Zijn er nog vragen?