Theorie uit de les vwo

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, havo, vwo
• Leerjaar 1

Theorie

Hier vind je alle theorie uit de laatste les:

- Woordenschat tips

- Werkwoordspelling (roze)

- Hoofdletters (groen)

- Leestekens (geel)

- Samenstellingen (blauw)

Woordenschat: tips

Zinnen maken:

1. Zorg dat je écht weet wat een woord betekent: 

is de uitleg uit het boek onduidelijk? Vraag het aan iemand uit je groepje, zoek op Google of zoek het woord op: www.synoniemen.net

2. Uit de zin moet blijken dat je weet wat het woord betekent: maak de zin dus lang genoeg!

Werkwoordspelling

De persoonsvorm

Dit is de vervoegde vorm van een werkwoord.

De persoonsvorm hoort bij het onderwerp van de zin.

Het voltooid deelwoord

Het voltooid deelwoord geeft aan dat een handeling is gebeurd of gedaan: Ik heb een nieuwe serie gekeken

Het voltooid deelwoord wordt gemaakt met:

- de hulpwoorden hebben, zijn, worden

- de prefixen: ge-, ver-, be-, ont- en her-

Het voltooid deelwoord

- Het voltooid deelwoord kan eindigen op -en, -d, -t

- Maak het voltooid deelwoord langer om te horen of je een -d of een -t schrijft

- Je kan hierbij ook 't sexy fokschaapje gebruiken

Het onvoltooid deelwoord

Het onvoltooid deelwoord geeft aan dat een handeling nog bezig is: Kijkend naar de nieuwe serie. 

Het onvoltooid deelwoord eindigt op:

 -nd(e)

Hoofdletters

Wanneer schrijf je een hoofdletter?

1. Aan het begin van een zin: Ik moet morgen vroeg opstaan

2. Als een zin met een apostrof (') begint, krijgt de eerste letter van het woord daarna de hoofdletter: 's Ochtends moet ik vroeg opstaan.

Wanneer schrijf je een hoofdletter?

3. Eigennamen: 

- personen: Jan Janssen, Piet van den Berg, meneer Van Dijk

- instituten: Voedingscentrum

- merken en bedrijven: Nike, MediaMarkt

- historische gebeurtenissen: de Tweede Wereldoorlog

- feestdagen: Kerstmis, Suikerfeest

Wanneer schrijf je een hoofdletter?

4. Aardrijkskundige namen en afleidingen daarvan: Rotterdam, Nederlands

5. Heilige namen: God, Allah

6. Titels: Alice in wonderland, Spijt!

Wanneer schrijf je GEEN hoofdletter?

1. Bij maanden en dagen: januari, maandag

2. Bij windstreken: noordoosten

3. Bij historische tijdperken: oudheid, middeleeuwen

4. Bij woorden die afgeleid zijn van feestdagen: kerstvakantie

Leestekens

Samenstellingen

Aaneenschrijven

- hoofdregel =

           } één persoon / dier / ding = één woord

           feestbeest, feestwinkel

           } dit geldt ook voor andere woorden dan zelfstandig                           naamwoorden: daarnaast, eraf

- Engelse leenwoorden

            bodyguard airbag

Tussenklanken: -s

- als je een –s hoort:  lievelingskleur

- tweede deel begint met een s -> Vervang tweede deel ter controle:  kappersschaar – kappersopleiding

Tussenklank: -er & -en

Tussenklank -en

- eerste deel samenstelling heeft een meervoud op –en:

stoelendans

Tussenklank -er

- eerste deel samenstelling heeft een meervoud op –eren:

 kalverliefde

Tussenklank -e

- eerste deel samenstelling heeft een meervoud op

 –s (horloges) of - s & -n (groenten/groentes): 

 etalagepop,   secondewijzer

- eerste deel heeft geen meervoud / er bestaat er maar één van:

 aardewerk,   maneschijn

- versterkt een bijvoeglijk naamwoord:

 beresterk

Samenstellingen met een koppelteken (-)

- klinkerbotsing: na-apen, zo-even

- combinatie titels en beroepen: singer-songwriter

- aardrijkskundige namen en samenstellingen: Zuid-Afrika

- afkortingen, letters, speciale tekens: x-as, 48+-kaas

- samenstellingen met hoofdletters: anti-Europees, on-Nederlands

Samenstellingen met een koppelteken (-)

- na de voorvoegsels:

 adjunct, aspirant, assistent, bijna, collega, ex, interim, kandidaat, leerling, meester, niet, non, oud, sint, substituut

 aspirant-lid, non-actief

- voor deze woorden:  -generaal, -president, -testamentair, -verbaal of -militair

minister-president, proces-verbaal

Samenstellingen: cijfers

-  Getallen in letters schrijf je aan elkaar: zeventig, achttien

- na een getal in cijfers schrijf je een koppelteken: 22-jarige, 40-urige werkweek 

Let op!

Na duizend, na en voor miljoen & miljard komt een spatie: zes miljoen driehonderdduizend tien (=6.300.010)

Extra oefenen

- Via www.cambiumned.nl

- Oefenbladen op Magister in de studiewijzer

- Test jezelf via de link in de studiewijzer

Hoe kan je de woordjes leren?

- Via www.wrts.nl

- Via www.quizlet.com

- Flashcards