1.7 Globalisering tot 1980

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Programma:

1.1 Krimpende wereld

1.2 Transport

1.3 De eeuw van informatie

1.4 Globalisering: economisch bekeken

1.5 Globalisering: politiek bekeken

1.6 Globalisering: cultureel bekeken

1.7: Globalisering: tot 1980

1.8: Globalisering: ontwikkelingen na 1980

1.9: Globalisering: een blik in de toekomst

H1. Wereld Globalisering

Planning:

- Examentraining: Vragen?

- Uitleg 1.7: globalisering tot 1980

- werkboekopgaven van 1.7: 1, 2, 4

Leerdoelen §1.7

• Welke rol hebben hegemoniale staten in de globalisering van de wereld vanaf de koloniale tijd gespeeld?
• Welk verband bestaat er tussen het centrum-periferiemodel en de erfenis van het koloniale verleden?

Hegemoniale Staat

Land dat een groot deel van de wereld gedurende een bepaalde periode domineert op economisch, militair, financieel en cultureel gebied.

• Zijn hier nu nog voorbeelden van?
• Waarom past dit bij globalisering?

Hegemoniale staten

1. Portugal/Spanje
2. Nederland 
   
3. Engeland
   
4. VS (sinds WOII)

Bestudeer bron 42 in je boek goed. In de komende slides worden de karakteristieken van het kolonialisme chronologisch uitgelegd. Start bij Portugal/Nederland, naar UK, naar VS uiteindelijk.

Sri Lanka                                 Maleisië

Dit is het centrum-periferiemodel zoals je het hebt geleerd. Het komt voort uit het kolonialisme.

In hoeverre passen beide kaarten in het centrum-periferiesysteem?

Van kolonialisme naar globalisering

Kolonialisme tot ong. 1660 kende 2 typen kolonies:

- Exploitatiekolonie

Een exploitatiekolonie leverde grondstoffen en werd later ook afzetmarkt voor producten uit het moederland.

--> Ghana, Brazilie, Suriname --> periferie

- Vestigingskolonie

Een vestigingskolonie werd door kolonisten gezien als nieuw vaderland.

--> VS / Australië --> Centrum

(exploiteren: iets beheren zodat er geld wordt verdiend)

Na dekolonisatie blijft deze verhouding bestaan!

In welke mate heeft het koloniaal verleden voor een rijk Nederland gezorgd?

Vandaag:

- Bespreken examenopgave 4 (China)

- Paragraaf 1.7 + 1.8 uitleg

- Aan de slag met de opdrachten

Verenigd Koninkrijk

In 1666 volgt Verenigd Koninkrijk, Portugal en Nederland als hegemoniale staat op.

Tot 1920 bleef VK een belangrijke speler op het wereld, o.a. door:

1. De Industriële Revolutie (1750) Vraag naar grondstoffen en afzetgebieden neemt toe, VK=arm aan grondstoffen!
2. Opkomst stoomtrein, stoomboot (1870)  tgv ontwikkeling technologie, reikwijdte neemt toe!

Industrieel kolonialisme

(1800 - 1950)

Het industrieel kolonialisme (oftewel imperialisme) is de fase waarin Europese moederlanden koloniën stichtten die ze zelf bestuurden, met als doel de aanvoer van grondstoffen veilig te stellen en een afzetmarkt voor hun industriële eindproducten te vormen.

De VS als opkomende wereldmacht door...

• Afloop WOII; Europa verwoest
• Dekolonisatie; Europese grootmachten verliezen hun invloed in de wereld
• Val van de Sovjet Unie; einde Koude Oorlog
  

Dekolonisatie

De oude kolonies herken je onder andere aan de officiële landstalen van de voormalige kolonies

Dekolonisatie is het

1. soeverein worden van een vroege kolonie
2. het bezetten van een overzees gebied
3. zelfstandig worden van een deelstaat
4. overdragen van de macht een lid van de triade

Het communisme viel in....?

1. 1945
2. 1600
3. 1989
4. 2013

Wat is een belangrijk verschil tussen vroegere hegemoniale staten en de VS?

VS verovert geen gebieden, maar probeert ze te controleren.