1.7 Globalisering tot 1980

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Vandaag

In het nieuws

1.7 Globalisering tot 1980

In het nieuws

nos.nl

In het nieuws

nos.nl

1.7 Globalisering tot 1980

Leerdoelen:

• Je kunt uitleggen welke rol hegemoniale staten hebben gespeeld in de globalisering van de wereld vanaf de koloniale tijd.
• Je kunt het verband beschrijven tussen het centrum-periferiemodel en het koloniale verleden.
  

Welke rol hebben de ontdekkingsreizigers gespeeld bij globalisering?

Kolonialisme in 1615 gaat samen met....

1. Amerikanisering
2. Arabisering
3. Europeanisering
4. Aziatisering

In welke mate heeft het koloniaal verleden voor een rijk Nederland gezorgd?

Ontdekkingsreizigers

Vanaf de 16e eeuw gingen ontdekkingsreizigers op weg naar de Nieuwe Wereld.

Naast nieuwsgierigheid waren handelsmotieven heel sterk!

Handelsposten ontstaan en zijn het begin van de huidige gateway cities!

Europese macht

Handel, welvaart en macht is inherent aan elkaar verbonden.

Zo ontstonden ten gevolge van de ontdekkingsreizigers Europese grootmachten, Portugal, VK, Nederland, Frankrijk; de landen wisselden elkaar af als grootmacht van de wereld!

Een land dat voor een bepaalde periode de wereld domineert op het gebied van cultuur, financiën, economie en militair gebied= een hegemoniale staat

Welk land was de eerste hegemoniale staat (sinds de koloniale tijd)?

Hegemoniale staten

1. Portugal/Spanje
2. Nederland 
   
3. Engeland
   
4. VS (sinds WOII)

Portugal was de eerste wereldleider, mede dankzij de gunstige geografische ligging.

Met het Verdrag van Tordesillas (1494) verwierf het land het recht van handel en bezig over alle gebieden ten oosten van 48°WL.

Hegemoniale staten

1. Portugal/Spanje
2. Nederland 
   
3. Engeland
   
4. VS (sinds WOII)

Hegemoniale staten uit het (verre) verleden:

• Romeinse rijk (0-200 na Christus)
• Tangdynastie: Gouden Eeuw van China (650-900 na Christus)
• Groot-Mongoolse Rijk (1200-1400)

Nederland als wereldleider

De "Gouden" Eeuw (1600-1700)

Nederland was grootste zeevarende mogendheid.

VOC en WIC stichtten wereldwijd handelsposten.

Nederland zeer tolerant t.o.v. migranten (joden, protestanten en Hugenoten) > veel wetenschappers, bankiers en handelaren vestigden zich in Amsterdam.

In de koloniale periode werd de basis gelegd voor de huidige centrum-periferieverhoudingen.

Van kolonialisme naar globalisering

Kolonialisme tot ong. 1660 kende 2 typen kolonies:

• Exploitatiekolonie: Een exploitatiekolonie leverde grondstoffen en werd later ook afzetmarkt voor producten uit het moederland. Voorbeelden: Ghana, Brazilië, Suriname (periferie)
• Vestigingskolonie: Een vestigingskolonie werd door kolonisten gezien als nieuw vaderland. Voorbeelden: VS / Australië (centrum)

Na dekolonisatie blijft deze verhouding bestaan.

Maak opgave 4

1.7 Opgave 4 op bladzijde 22 van het werkboek.

Verenigd Koninkrijk

In 1666 neemt het Verenigd Koninkrijk de rol van hegemoniale staat over.

Tot 1920 bleef VK een belangrijke speler op het wereld, o.a. door:

De Industriële Revolutie (1750)

1. Vraag naar grondstoffen en afzetgebieden neemt toe, VK=arm aan grondstoffen.
2. Opkomst stoomtrein, stoomboot (1870)  tgv ontwikkeling technologie, reikwijdte neemt toe.

Industrieel kolonialisme

(1800 - 1950)

Het industrieel kolonialisme (oftewel imperialisme) is de fase waarin Europese moederlanden koloniën stichtten die ze zelf bestuurden, met als doel de aanvoer van grondstoffen veilig te stellen en een afzetmarkt voor hun industriële eindproducten te vormen.

Overgang handelspost naar kolonie.

Het communisme viel in....?

1. 1945
2. 1600
3. 1989
4. 2013

Opschuiving: VS aan zet

De opkomst van de Verenigde Staten als hegemoniale macht versneld door:

• Afloop WOII; Europa verwoest
• Dekolonisatie; Europese grootmachten verliezen hun invloed in de wereld
• Val van de Sovjet Unie; einde Koude Oorlog

Wat is een belangrijk verschil tussen vroegere hegemoniale staten en de VS?

• VS verovert geen gebieden, maar probeert ze te controleren.

Dekolonisatie van het onderwijs

Blader eens door het boek en lees wat teksten behorende bij de sociaal geografische hoofdstukken. Vind je stukken tekst die nog duiden op het gevoel van westerse superioriteit? Hoe zou je het anders kunnen opschrijven?

Volgende les

1.8 Globalisering: ontwikkelingen na 1980