Herbarium GL en Hoofdstuk 5 GL Gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 3

Herbarium - wat is het?

Boekwerk met gedroogde planten en bloemen 

15 kruiden,

  5 grassen,

  5 houtige gewassen (bomen/struiken)

  5 giftige planten.

Je mag zelf kiezen welke kruiden, grassoorten, giftige planten en houtige gewassen je in jouw herbarium doet.  Maar de grassen en kruiden mogen niet tot de tuinplanten of keukenkruiden behoren. De aantallen zoals die hierboven staan moeten wel kloppen.

Plak van elke plant minstens een blad, steel/stengel en bloeiwijze op.

Vul de opdrachtenbladen volledig in.

Bij iedere plant zet je een fotootje neer waarop jij met de desbetreffende plant herkenbaar op staat.

Bij alle planten moet de plukdatum vermeld staan!

Alle planten moeten kurkdroog zijn!

Herbarium opdracht 

Hoe kom je bij de opdracht:

1. Log in op de intranetsite

2. Ga naar Lesstof en opdrachten

3. Ga naar Leerjaar 3/ Biologie

4. Onderaan deze pagina staan de opdracht en de beoordeling van het herbarium.

Let goed op het niveau!

5. Open de opdracht en lees deze goed door! 

Herbarium tips 

1. Let goed op de informatie die je nodig hebt, schrijf dit gelijk op als je een plant plukt en houd dit bij elkaar.

2. Zoek met behulp van boeken, zoekkaarten of app’s en webites uit welke plant het is.

3. Schrijf de informatie op de formulieren die bij de opdracht zitten.

4. Geef de gegevens een nummer en leg dit nummer ook bij de plant die je gaat drogen.

5. Droog de plant, tussen keukenpapier of kranten met daarboven op wat boeken en verwissel het papier om de paar dagen. In het bijgevoegde filmpje zie je hoe je dit kunt doen. https://www.youtube.com/watch?v=BDYcj2bG0AQ , (jullie hoeven de plant niet te tekenen en te rubriceren)

6. Je kunt ook een plantenpers gebruiken, in het filmpje zie je hoe dit werkt en hoe je planten er netjes tussen legt. https://youtu.be/ZcwrMgRU9MA

7. Plak de gedroogde planten op het formulier, let op dat je planten niet verwisseld!

8. Maak een inhoudsopgave en een voorblad.

Gedrag

Wat gaan we bespreken?

Aan het einde van de les weet je:

• Waardoor gedrag ontstaat;
• Wat de begrippen sleutelprikkel, supranormale prikkel, signalen en respons inhouden;
• Het verschil tussen verbale en non-verbale communicatie;
• Hoe dieren communiceren.

Hoe ontstaat gedrag?

• inwendige prikkels
• uitwendige prikkels
• drempelwaarde
• motivatie 
  
  

prikkel = signaal 

reactie = respons

voorbeeld?

Welke prikkels geven altijd dezelfde reactie?

Sleutelprikkel = Een uitwendige prikkel die steeds dezelfde vaste reactie (= respons) oproept 

Supranormale prikkel =  een sterk overdreven sleutelprikkel. Deze prikkel geeft een extra sterke respons

Voorbeelden: stekelbaarsjes (dreiggedrag) 
Open vogelbekjes (spergedrag)

Uiterlijk baby dieren (Verzorggedrag)

Communicatie - elkaar iets duidelijk maken

• verbaal 
  geluiden 
  
  
• non-verbaal
  lichaamshouding
  gebaren
  kleuren

signalen bij mensen 

Verbaal en non-verbaal 

Supranormale prikkels (reclame, stripverhalen etc)

Aan de slag 

3 t/ 5

6 t/m 14

16 en 17

19 t/m 22

Dinsdag 13 april 

Nakijken opdrachten 5.1 

 3, 4, 7, 11, 15, 21

5.2 Sociaal gedrag

Aan het einde van de paragraaf weet je:

• Wat sociaal gedrag is;
  
• Waarvoor dieren een territorium hebben en hoe zij daar mee omgaan;
  
• Hoe dieren partners vinden;
  
• Hoe dieren in een groep leven;
  
• Wat de begrippen: overspronggedrag, baltsgedrag en broedzorg betekenen.
  

Sociaal gedrag

Solitair- of groepsdier? 

Al het gedrag tussen soortgenoten

• territoriumgedrag
• voortplantingsgedrag
• groepsgedrag 

Waarvoor hebben dieren een territorium?

Eigen plek.

Heb jij ook een territorium?

• jongen grootbrengen 
• voedsel zoeken 

Territorium afbakenen: 

( mannetjes )

- geluiden 

- geurvlaggen

Gedrag binnen territorium

Territorium verdedigen: 

• aanvalsgedrag
• vluchtgedrag
• dreiggedrag 
• overspronggedrag 

Aan de slag 

5.2 maken opdrachten 3 tot en met 10

Gedrag onderzoeken

Waar gaan we het over hebben 

Aan het einde van de les weet je:

Hoe je gedrag kan bestuderen;

Hoe je gedrag kan beschrijven;

Waarom je gedrag beschrijft.

Gedrag bestuderen

Ethologie is onderdeel van de biologie waarbij gedrag bestudeerd wordt.

Gedrag wordt dan opgedeeld in stukjes: handelingen. Opeenvolgende handelingen heten een gedragsketen.

Het doel is om gedrag te kunnen begrijpen.

 

Gedrag onderzoeken

Wat is een ethogram?

•  Een systematische beschrijving van het gedrag van een dier of meerdere

 op papier.

Wat kan je met een ethogram?

•  Het gedrag onderzoeken. Je kan bijvoorbeeld zien of er een vaste

 volgorde in de verschillende gedragingen zit.

Hoe maak je een ethogram?

1. Maak een nauwkeurige omschrijving van de omgeving waarin het dier onderzocht is.

2. Maak een nauwkeurige beschrijving van het dier zelf.

3. Bestudeer eerst langere tijd het gedrag van het dier.

4. Beschrijf zo nauwkeurig mogelijk de waargenomen gedragselementen

5. Maak een protocol van een periode. Je turft wanneer welk gedrag hoelang duurt.

6. Verwerk de resultaten in een overzichtelijke tabel, of grafiek en trek je conclusies.

Wat is een protocol?

Hoe vaak doet het dier een bepaalde handeling uit het ethogram?

Aan de slag

Opdracht 3 tot en met 11

5.4 Gedrag leren 

De leerling kan na deze les uitleggen:

Wat aangeboren en aangeleerd gedrag is

Wat de verschillende manieren van leren zijn

Waarom oefenen belangrijk is bij leren

Hoe wij dieren trainen

Waarden, normen en rolpatronen

Herhaling 

• Aangeboren gedrag
  

Gedrag van baby’s en jonge dieren vlak na de geboorte

• Aangeleerd gedrag
  

Verfijnen aangeboren gedrag en verkrijgen van nieuw gedrag

Aangeleerd gedrag 

Verschillende manieren van leren:

• Inprenten
• Gewenning
• Trial and error  proefondervindelijk leren
• Imiteren
• Inzichtelijk leren
• Conditioneren