Markt & overheid 1.1 t/m 1.10

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Welkom

5 havo ECONOMIE  ||  2024-2025

Activiteit: weet jij het nog?

Pak pen en papier.

De docent leest een omschrijving voor.

Schrijf het begrip op wat hierbij hoort. 

Je schrijft het begrip groot op, zodat de docent dit kan lezen.

De prijs die bepaald wordt door de totale vraag en aanbod.

De prijs die bepaald wordt door de totale vraag en aanbod.

→ evenwichtsprijs.

Een goed waarbij het voor de consument niet uitmaakt wie het produceert.

Een goed waarbij het voor de consument niet uitmaakt wie het produceert.

--> Homogeen

Wat is voor de meeste aanbieders de reden om een product op de markt te brengen?

Wat is voor de meeste aanbieders de reden om een product op de markt te brengen?

--> Winst

Bereken de evenwichtsprijs

QV = -2P + 70

Qa = 3P - 30

Bereken de evenwichtsprijs

QV = -2P + 70

Qa = 3P - 30

Qv = Qa

-2P + 70 = 3P - 30

-5P = -100

P = 20 --> de evenwichtsprijs.

Bereken de omzet in de evenwichtssituatie 

QV = -2P + 70

Qa = 3P - 30

P = 20 --> de evenwichtsprijs.

Bereken de omzet in de evenwichtssituatie 

QV = -2P + 70

Qa = 3P - 30

P = 20 --> de evenwichtsprijs.

Evenwichtshoeveelheid --> 

Qv = -2 x 20 + 70 = 30

Qa = 3 x 20 - 30 = 30

Omzet = p x q = 20 x 30 = 600 

Teken de vraag en aanbodlijn

Benoem de assen!

QV = -2P + 70

Qa = 3P - 30

Teken de vraag en aanbodlijn

Benoem de assen! Q = X-as en P = Y-as

QV = -2P + 70

--> Voor Qv 0 --> 0 = -2p + 70 --> 2p = 70 --> P = 35

--> Voor P 0 --> Qv = 70 

Qa = 3P - 30

--> Voor Qa 0 --> 0 = 3P - 30 --> -3P = -30 --> P = 10

--> Je weet het start punt en het evenwicht al. 

Marktvormen

Om welke marktvorm het gaat, wordt vooral bepaald door twee factoren: 

• de aard van de producten
• het aantal aanbieders (die deze producten willen verkopen)

Aanbieders

Een aanbieder is aanwezig op de markt om goederen of diensten te verkopen aan haar vragers. 

In een markt kan je één aanbieder, een beperkt aantal aanbieders of veel aanbieders hebben

De aard van het product

Homogene goederen zijn producten waarvan elke eenheid in de ogen van de afnemer precies hetzelfde is

Heterogene goederen zijn goederen of diensten waar je als klant verschillen in kan zien

Toetreding tot 

de markt

De toetreding tot een markt kan vrij zijn of beperkt worden door marktbarrières. 

Voorbeelden van zulke barrières zijn:

• patentbelemmeringen
• vestigingseisen
• juridische barrières

Marktvormen

Als je weet hoeveel aanbieders en vragers er zijn, en welke aard het product heeft (homogeen/heterogeen) kan je de marktvorm bepalen:

• Volkomen concurrentie
• Monopolie
• Oligopolie
• Monopolistische concurrentie

Geef een voorbeeld van een homogeen product en leg uit waarom dit homogeen is.

Volkomen concurrentie

Hoe bepaal je de winst van een aanbieder op de markt van volkomen concurrentie?

Kernwoorden:

- hoeveelheidsaanpasser

- prijsafzetlijn

Kenmerken volkomen concurrentie

Kenmerken van deze marktvorm zijn:

• veel vragers en aanbieders 
  
• homogene producten 
  
• vrije toe- en uittreding 
  
• transparante markt 
  
• producenten hebben dezelfde productietechnologie, dus dezelfde TK-functie
  

Hoeveelheidssaanpassers

Door bovenstaande kenmerken hebben aanbieders geen invloed op de prijs die ze krijgen; het zijn hoeveelheidsaanpassers.

Bij volkomen concurrentie wordt de prijs bepaald door vraag en aanbod. 

Prijsafzetlijn

De marktprijs die ontstaat is tevens de prijsafzetlijn voor de hoeveelheidsaanpasser. Dit is dus een horizontale lijn bij de marktprijs. 

Prijsafzetlijn

De marktprijs die ontstaat is tevens de prijsafzetlijn voor de hoeveelheidsaanpasser. Dit is dus een horizontale lijn bij de marktprijs. 

Winst uit grafiek

De winst kun je aflezen uit de grafiek:

Winst in grafiek

De winst kun je aflezen uit de grafiek.

Stap 1: bepaal afzet waarbij MO = MK

Stap 2: Bepaal TO – TK; dit is (GO – GTK) x q

Winst op lange termijn

Op lange termijn zal de winst echter nul zijn. 

Als er nl. winst gemaakt wordt, zullen er aanbieders ..............................., waardoor de aanbodlijn naar ................ verschuift. Prijs ..........................., MO-lijn .......................... Winst wordt minder.

Dit gaat zo door tot er geen winst meer wordt gemaakt.

Winst op lange termijn

Op lange termijn zal de winst echter nul zijn. 

Als er nl. winst gemaakt wordt, zullen er aanbieders toetreden, waardoor de aanbodlijn naar rechts verschuift. Prijs daalt, MO-lijn daalt. Winst wordt minder.

Dit gaat zo door tot er geen winst meer wordt gemaakt.

Prijs op lange termijn

De toetreding en verschuiving van aanbodlijn en dus prijsafzetlijn gaat door tot er geen winst meer wordt gemaakt. De prijs ligt dan zo laag dat de MO-lijn de MK-lijn snijdt op het minimum van GTK.

Het evenwicht van volkomen concurrentie op lange termijn ligt daarom bij de prijs waarbij de GTK op z’n laagste is.

Herhaling consumenten- en producentensurplus

Het consumentensuplus:

(22 - 10) x 2.000 / 2

= € 12.000

Het producentensurplus:

(10 - 3) x 2.000 / 2

= € 7.000

Waar reageren klanten het sterkst op een prijsverandering?

Prijselasticiteit is -0,5.
Dit betekent dat...

1. Als P -10%, dan Qv +5%
2. Als P +10%, dan Qv +5%
3. Als p met 10 stijgt, Qv met 5 stijgt
4. Als Qv met 10% moet stijgen, prijs met 5% moet dalen

Wat betekent een prijselasticiteit van -1,5%

1. Als de prijs met 1% wordt verhoogd, komen er 1,5% meer klanten bij.
2. Als de prijs met 1% wordt verlaagd, vertrekken 1,5% van de klanten.
3. Als de prijs met 1% wordt verhoogt, vertrekken er 1,5% van de klanten.
4. Als de prijs met 1% wordt verlaagd, komen er 1,5% meer klanten bij.

Een product met een prijselasticiteit van -0.5 is...

1. inelastisch
2. elastisch
3. volkomen inelastisch
4. volkomen elastisch

Aan het werk

Maken 1.1 t/m 1.10

Nakijken

• Wat heb je goed gedaan?
• Wat kun je beter doen?

Tekenen vraag en aanbodlijn --> Lukt 1.6c?

1.6 en 1.7 bespreken.