Les 5: C1 Endogene krachten

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Retrieval grid 

C1 & C2 Aarde
C3 & C4 Landschap
D1 & D2 Brazilië
D3 Toekomst

Hoofd

Test jezelf domein C & D

☆Hoe ziet de binnenkant van de aarde eruit?

☆Hoe gaan mensen om met natuurrampen?

☆Welke krachten vormen de landschappen op aarde?

☆Wat kan de mens doen om de aarde leefbaar te houden?

☆Wat maakt Brazilië / Zuid-Amerika een interessant gebied? 

☆Welke toekomstperspectieven heeft dit gebied?

C1: Endogene krachten

Week 1	Week 2	Week 3	Week 4	Week 5	Week 6	Week 7
Thema 5 & 6: Endogeen en Exogeen	Thema 7 & 8: Extern aarde en Landschap	Thema 9 & 10 Beeldvorming en kenmerken	Thema 11 Toekomst Brazilië	Maken: Examen opdrachten	Maken: Examen opdrachten	Maken: Examen opdrachten

Weekplanda

Cornell aantekeningen

Overnemen Cornell

Begrip 1

Begrip 2

Begrip 3

Begrip 4

Begrip 9

Begrip 8

Begrip 10

Begrip 7

Begrip 5

Begrip 6

Begrip 11

Leerschema: 

Endogene krachten

Opbouw aarde

Platentektoniek

Oorzaken

Gevolgen

Kern

Mantel

Korst

Divergent

Convergent

Transform

Ridge push

Slab pull

Convectiestromen

Aardbevingen

Vulkanen

Gebergte

(Aan)Tekeningen

- Platentektoniek

- Plaatgrenzen

- Hotspots

- Gebergtevorming

- Opbouw van de aarde

- Vulkanisme

Theorie tekening 1

Aardkern

Aardmantel (Asthenosfeer)

Aardkorst (Lithosfeer)

- Oceanische korst (Basalt)

- Continentale korst (Graniet)

Actualiteitsprincipe

Aardplaten

Theorie tekening 2

(Mid)oceanische rug

Subductie

Diepzeetrog

Mantelpluim

Hotspot

Theorie tekening 3

Convergente plaatgrenzen

Divergente plaatgrenzen

Transforme plaatgrenzen

Vulkanisme

Aardbevingen

Gebergtevorming

Theorie tekening 4

Stratovulkaan

Explosieve eruptie

Caldera

Schildvulkaan

Effusieve eruptie

Samenstelling magma

Theorie tekening 5

Mantelpluim

Hotspot

(Actieve) vulkanisme

Basalt

Dunne magma

Effusieve uitbarsting

Theorie tekening 6

Plooiingsgebergten

Breukgebergten 

Horsten

Slenken

Toepassing

Niveau 1: Het voorbeeld

Soorten erupties

Explosieve eruptie	Effusieve eruptie
.

Basalt

Schildvulkaan

Graniet

Stratovulkaan

Subductie

Hotspot

Niveau 2: Invulopdracht

Ridge push	Slab pull
Waar komt het voor?	Waar komt het voor?
Hoe werkt het?	Hoe werkt het?
Welke geologische verschijnselen komen in dit gebied voor?	Welke geologische verschijnselen komen in dit gebied voor?

Niveau 3: Fouten speuren

Stelling	Juist / Onjuist
Platentektoniek wordt voornamelijk veroorzaakt door externe krachten die op de aardkorst inwerken.
De bewegingen van aardplaten hebben geen invloed op de vorming van vulkanen, aardbevingen of gebergten.
Plaatbewegingen door platentektoniek kunnen leiden tot het ontstaan van vulkanen, aardbevingen en gebergten.
Het eruptietype van een vulkaan heeft geen verband met de landschapsvormen in de omgeving van de vulkaan.

Niveau 4: Leg het uit

Aandachtspunten Syllabus C1	Uitleg
Het actualiteitsbeginsel: the present is the key to the past.	omdat, ...
Plaatbewegingen veranderen de aardkorst: vulkanen, aardbevingen en gebergten ontstaan.	omdat, ...
Het eruptietype van een vulkaan weerspiegelt zich in de vorm.	omdat, ...
Platentektoniek is een systeem van interacties tussen delen van de aardkorst. De beweging en de interactie worden veroorzaakt door de interne hitte van de aarde	omdat, ...

Niveau 5: Examenvraag

Één leerling of groepje bereid een examenvraag voor.

De leerling of groep werkt de vraag uit.

De leerling of groep presenteert de vraag.

Niveau 6: Kwaliteitsbesef

Welk antwoord is inhoudelijk beter?

Welk antwoord is qua formulering beter?

Welk antwoord is overzichtelijker?

Niveau 6: Kwaliteitsbesef

Antwoord 1

De vulkanen liggen op een bewegende plaat en boven een hotspot. Als de plaat verder gaat bewegen, liggen ze niet meer boven de hotspot en worden ze slapende vulkanen.

Antwoord 2

Mauna Loa en Kilauea liggen op de Pacifische plaat die langzaam naar het westen beweegt. Onder hen is een hotspot, een zeer hete plek in de aardmantel. Nu, door deze hotspot, zijn de vulkanen actief. Maar na verloop van tijd zal de beweging van de aardkorst ervoor zorgen dat ze niet meer precies boven de hotspot liggen. Dit betekent dat de toevoer van materiaal afneemt en hun vulkanische activiteit vermindert, uiteindelijk worden ze slapende vulkanen.

Antwoord 3

Mauna Loa en Kilauea liggen op een plaat die beweegt. Deze plaat, de Pacifische plaat, schuift naar het westen. Onder deze vulkanen is een hotspot, een hete plek in de aardmantel. Op dit moment zorgt de hotspot ervoor dat deze vulkanen actief zijn. In de toekomst zal de plaat verder bewegen en zullen de vulkanen niet meer boven de hotspot zijn. Dan krijgen ze geen nieuwe lava en worden ze slapende vulkanen.

DENK!

Maak zelf opgave 1 t/m 4

Niveau 5: Samenvatting

DENK!

Endogene Krachten en Reliëfvorming in Verband met Platentektoniek

Endogene krachten, die vanuit de aarde komen, vormen het landschap en zijn nauw verbonden met platentektoniek. Gedreven door interne hitte bewegen tektonische platen, resulterend in divergente grenzen die nieuwe korst vormen, convergente grenzen die bergen creëren en transforme grenzen die aardbevingen veroorzaken. Deze bewegingen beïnvloeden ook vulkanen, waar magma door plaatgrenzen omhoog kan komen. Begrip van deze interacties helpt bij het voorspellen van natuurfenomenen zoals aardbevingen en vulkaanuitbarstingen. 

1) Hoe leidt de interne hitte van de aarde tot plaatbewegingen en hoe hangen deze bewegingen samen met het ontstaan van vulkanen, aardbevingen en gebergten?

2) Welke methoden kunnen worden toegepast om het type vulkaanuitbarsting te koppelen aan zijn vorm en positie ten opzichte van plaatgrenzen?

3) Wat zijn de overeenkomsten en verschillen tussen convergente, divergente en transforme plaatgrenzen in termen van hun impact op landschapsvorming?

4) Wat zouden de mogelijke gevolgen zijn als het actuele beginsel niet wordt gehanteerd bij het verklaren van de rol van endogene krachten in reliëfvorming?

Herhaling

Leerschema: 

Endogene krachten

Opbouw aarde

Platentektoniek

Oorzaken

Gevolgen

Kern

Mantel

Korst

Divergent

Convergent

Transform

Ridge push

Slab pull

Convectiestromen

Aardbevingen

Vulkanen

Gebergte

Cornell aantekeningen

Overnemen Cornell

Begrip 1

Begrip 2

Begrip 3

Begrip 4

Begrip 9

Begrip 8

Begrip 10

Begrip 7

Begrip 5

Begrip 6

Begrip 11

Retrieval grid 

C1 & C2 Aarde
C3 & C4 Landschap
D1 & D2 Brazilië
D3 Toekomst

Flashcards maken

Opbouw van de aarde

Platentektoniek

Vulkanen

Gebergte