5V 2021 SK H12.4 radicaalmech. additie les 1

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5,6

5V SK @ LPM Hoofdstuk 12

reactiemechanismen met behulp van filmpjes

deze les

Er zijn verschillende types chemische reacties, waaronder:

- additie-reactie = toevoegingsreactie

- substitutie-reactie = vervangingsreactie

Beide reacties kunnen op verschillende manier plaatsvinden

vandaag: radicaal mechanisme en additie

herhaling 4V: Additie reactie

C2H4        +       Br2      →       C2H4Br2

Br-atomen worden toegevoegd aan een alkeen

Kenmerken van een additiereactie

• Je start met een onverzadigde koolwaterstof  (C=C)
• Een stof toegevoegd, bijvoorbeeld Br2, Cl2, H2, I2, HF,  HCl, HBr, H2O etc.

• De dubbele binding klapt open en er ontstaat één nieuwe stof
• De reactie verloopt snel

4V Substitutiereactie

  propaan        +            broom                1-broompropaan    +     waterstofbromide

    

Eén H-atoom wordt VERVANGEN door één Br-atoom van Br2. 

Het andere Br-atoom neemt het H-atoom mee!

Kenmerken van een substitutie

• Je start met een verzadigde koolwaterstof 
• Een H-atoom wordt vervangen door een ander atoom (vaak 'n halogeen)
• Er ontstaan twee nieuwe stoffen
• De reactie verloopt alleen onder invloed van UV-straling of licht

tip

additie =  toevoegen

substitutie = vervangen

herken je een additie of substitutie reactie?

1

2

3

4

additie

additie

substitutie

substitutie

geen v beide

reactie mechanismen

HOE vindt een reactie plaats? 'Wie valt wie aan?'

Dit vraag inzicht in de geometrie van de reagerende stoffen.

We bespreken radicaal-mechnisme en ionair mechanisme.

na deze les kun je

• uitleggen wat een radicaal is
• uitleggen wat initiatie, propagatie en terminatie is
• de stappen van het radicaal mechanisme van een additie reactie weergeven in structuurformules

additie reactie & radicaal mechanisme

we starten met een voorbeeld in een filmpje:

propeen (C3H6) reageert met chloor (Cl2)

aantekening additie-reactie via  radicaal mechanisme

voor als het filmpje niet duidelijk is

• Initiatie: De eerste stap, waarbij een binding breekt o.i.v. (uv)-licht en radicalen (deeltje met ongepaard elektron) ontstaan.

• Propagatie: De tweede stap, waarbij de ontstane radicalen reageren met moleculen (reactie 1), en op deze manier nieuwe radicalen vormen, die weer verder kunnen reageren met andere moleculen (reactie 2). 

• Terminatie: De derde stap, waarbij twee radicalen met elkaar reageren en daardoor stopt de reactie: de deeltjes reageren niet verder.

aantekening (1/2)

additie reactie via radicaal mechanisme

Wat kun je zeggen
over een radicaal?

1. het heeft een + lading
2. het heeft een - lading
3. het heeft een ongepaard elektron
4. het heeft een vrij elektronenpaar

Noem de namen van de drie stappen in het radicaalmechanisme van een additiereactie

aantekening (2/2)

neem de voorbeelden over

But-1-een en chloor (Cl₂) reageren met elkaar via radicaal mechanisme. 

Welke structu(u)r(en) kan (kunnen) dan ontstaan (meerdere mogelijk)?

1. 
2. 
3. 
4. 

Initiatie van Cl₂ leidt tot twee Cl∙ radicalen. De C=C binding doneert een elektron aan Cl∙ en er ontstaat een binding.

Er kunnen zo twee verschillende radicaal-moleculen van chloorbutaan ontstaan.

veel nieuw??

lees rustig het boek door

gebruik je aantekeningen bij het maken van de opgaven 

kijk filmpjes op Youtube: 

zoek op: substitutie, additie, vwo, mechanisme

- scheikunde lessen

- kemia scheikunde 

- wouter renkema scheikunde

HW

lees 12.4 (we hebben nog niet alles behandeld)

maak opg 37 en teken op dezelfde manier als in de les de additie reactie van propeen met Br₂.

Dus geef in structuurformules: initiatie, propagatie (2 reacties) en terminatie. Uitdaging: welke moleculen kunnen er theoretisch allemaal gevormd worden bij de terminatie?