Lichaam hebben en lichaam zijn

• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Lichaam hebben en lichaam zijn

Deze les

Theorie over vier filosofen:

Merleau-Ponty

Plessner

Descartes 

Plato

Lesdoelen

Ik kan de mensbeelden van Merleau Ponty, Plessner, Descartes en Plato uitleggen in mijn eigen woorden.

Ik kan mijn eigen mening vormen ten opzichte van de verschillende mensbeelden.

Plato

• Circa 427 - 347 v. Chr.
• Leerling van Socrates
• Leraar van Aristoteles
  
• Theorie over de Ideeën 
• Bekend van zijn dialogen

Plato over het lichaam

• Dualist: geest en lichaam zijn dus gescheiden
  
• 'Ik' = de ziel
• Drie delen van de ziel
• Allegorie vd wagenmenner

Lichaam

• Sterfelijk
  
• Heeft gebreken
  
• Wordt ziek en oud
• 'kerker voor de ziel'

Ziel

• Onsterfelijk
• Wil losraken van het lichaam en 'hogerop komen'
• Cyclus van wedergeboorte

Rene Descartes 1596-1650

 Franse filosoof, wiskundige en wetenschapper 

Methodische twijfel

Descartes gebruikte methodische twijfel om tot zekere kennis te komen. Alles wat niet zeker was, verwierp hij als onbetrouwbaar.

Cogito, ergo sum

De cogito-ergo-sum redenering houdt in dat Descartes alleen zeker kan zijn van zijn eigen bestaan omdat hij denkt. Dit is het fundament van zijn kennis.

Geest en lichaam

Geest(res extensa): onstoffelijk, Denken, vrij, onverwoestbaar, bewustzijn

Lichaam (res cognitan): stoffelijk, machine, onvrij(net als dieren)

Merleau-Ponty

•  Maurice Merleau-Ponty
• Franse filosoof
• 1908 - 1961
• Fenomenoloog 

Centrale rol van het lichaam in onze geleefde ervaring.

De mens heeft ervaringen door het lichaam.

Fenomenologie definitie:

Merleau-Ponty 

Brengt lichaam en geest weer bij elkaar

Hij definieert de mens als ‘belichaamd wezen’. Je hebt niet een lichaam. Je bént je lichaam. 

Merleau-Ponty 

De mens is een ‘ik kan’, zegt Merleau-Ponty. We ervaren de wereld via de mogelijkheden die ons lichaam heeft. Dat maakt ons mens.

Het ervarend lichaam

•  De wereld om ons heen krijgt betekenis door onze waarneming
• Voor die waarneming hebben we ons lichaam nodig
• Ervaren kan niet zonder lichaam
• Geen monist of dualist: onderscheid tussen geest en lichaam is onzinnig

Lichaam als subject-object

•  Het lichaam is een subject-object
• Zowel onderdeel van ervaring als ervarend
• Lichaam is altijd in de wereld en 'van doen zijnde' met die wereld

Aan de slag

Uitgangspunten:

• zintuiglijke ervaring hebben we dankzij ons lichaam
• lichaam is voorwaarde van de ervaring
• bepaalt onze ervaring van de werkelijkheid, bepaalt inhoud van de geest
• interactie tussen lichaam en omgeving

Dus..

Merleau-Ponty

Lichaam en geest zijn niet twee gescheiden substanties! Ze zijn met elkaar verweven. 

Aan de slag

Wij hebben niet alleen een lichaam, wij zijn het ook.

Ik kan mijn lichaam ervaren, zoals ik een ding ervaar. 

> Objectieve lichamelijkheid. 

Mijn lichaam is ook hetgeen wat ervaart. Het geleefde lichaam

> Geleefde lichamelijkheid

Kerstbrunch

Kerstbrunch

Lichamelijkheid

zo één iemand kiezen die moet blijven zitten zoals die zit. 

Die persoon gaan we met zn allen bekijken. 

(van geleefde lichamelijkheid naar objectieve lichamelijkheid)

Lichaam zijn en een lichaam hebben

Ik kan met mijn ene hand de andere voelen.

Lichaam hebben en lichaam zijn:

theoretisch kan de twee van elkaar scheiden, maar in de beleefde ervaring niet.