4.1 De opkomst van steden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

H4 De tijd van steden en staten

4.1 De opkomst van steden

Kenmerkend aspect:

De opkomst van handel en ambacht die de basis legde voor het herleven van een agrarisch-urbane samenleving

Leerdoelen

Aan het eind van deze les weet je wat ambachtslieden zijn en wat die met de opkomst van steden te maken hebben.

Aan het einde van de les weet je hoe de verbetering in de landbouw voor verstedelijking zorgde.

De middeleeuwse stad

Rond 1000 ontstonden er in West-Europa veel nieuwe steden, voornamelijk op geografisch gunstige plekken, 

zoals ...? 

tussen 1000 en 1300 verdubbelde de Europese bevolking zich!

Landbouwverbeteringen

1

2

Belangrijke landbouwverbetering: Drieslagstelsel

Dus...

• Door landbouwverbeteringen (Drieslagstelsel ) ontstonden er voedseloverschotten 
• Overschotten werden verkocht op de markt --> leidt tot handel
• Specialisatie: er ontstonden ambachten (landbouwoverschot)
• Handelaren en ambachtslieden gingen wonen rond de markt --> ontstaan steden

gevolgen toename handel

1. groei nieuwe steden
2. ontwikkeling geldeconomie > geldwisselaars en banken
3. ontstaan van handel over grote afstanden in luxekoopwaar ( o.a. zijde, specerijen met Midden-Oosten)
4. samenwerkingsverbanden zoals de Hanze (12e - 17e eeuw)

Kaart waarop alle Hanze-steden te zien zijn. De steden van de Hanze lagen vooral in Duitsland. Hier in Nederland waren onder andere de IJsselsteden Kampen en Deventer lid van de Hanze. 

Handelaren van Hanzesteden hadden allerlei voordeeltjes als ze handelden in elkaars steden. Ze betaalden bijvoorbeeld minder tol en belasting. 

Reizen was voor handelaren gevaarlijk.
Hoe kwam dat?

1. ze hadden veel geld bij zich
2. ze hadden dure koopwaar
3. Onderweg kon van alles gebeuren (storm, ziekte, piraten, overvallers)
4. eigenlijk is alles wel goed

oplossing?

1. geld naar de bank brengen
2. geld goed verstoppen

Geld naar de bank

Er kwamen wisselbrieven

Opdrachten 4.1 

Op zoek naar de kern: 2, 3, 4, 7

Historisch denken: 1, 3, 4