8.1 de industriële revolutie 22 h4g2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

H8 Burgers en stoommachines

8.1 De Industriële revolutie

Belang van koloniën

afzetmarkt en grondstoffen

status/ macht /nationalisme 

beschaving brengen

==> scramble for Africa

Modern Imperialisme omdat:

• opkomend nationalisme. Men telde alleen mee als men een koloniaal rijk had.

• Industrialisatie: behoefte aan grondstoffen en afzetmarkt  (bijv. aardolie, rubber in Nederlands-Indië).

• verbetering transportsector (bijv. opening Suez-kanaal, opkomst stoomschepen).

• Culturele superioriteit: westerse beschaving  moest onder andere volkeren worden verbreid.

Gevolgen Modern Imperialisme

• Spanningen tussen de Europese grootmachten over koloniale invloedssferen

• Wereldwijde arbeidsverdeling: koloniën werd grondstoffenleveranciers, de westerse landen maakten de eindproducten.

• Veel nijverheid in de koloniën gingen ten gronde door de westerse concurrentie

• De infrastructuur in de koloniën werd sterk verbeterd.

• militair overwicht: de volkeren in de koloniën waren totaal niet opgewassen tegen het moderne westerse wapentuig.

Modern Imperialisme in Nederlands Indië

van handelspost naar kolonie:

VOC: handelsmonopolie in Azië leidt tot enorme winsten

(specerijen, porselein, zijde enz.)

1800: VOC failliet 

1808: Indonesië wordt voortaan door de Nederlandse staat bestuurd ==> verbouw exportgewassen als koffie, suiker enz. ==> grote winst voor Nederland 

vanaf 1870: grondstoffen voor Ned. industrie (olie, rubber)

 koning Willem I

1814-1843

• koning- koopman 
• economie in Nederland stimuleren
• onder zijn bewind komt het Cultuurstelsel tot stand: 
  onder dwang verbouw handelsgewassen die met veel winst voor Nederland verkocht worden
• winst --> industrialisatie en verbeterde infrastructuur in Ned.

 

De energieke Willem, ook wel ‘koning-koopman’ genoemd, spant zich tijdens zijn koningschap met name in om de economie weer tot bloei te brengen. Hij doet dat door in de drie delen van zijn koninkrijk – het Noorden, het Zuiden en de kolonie Nederlands-Indië – de sterke kanten van de economie te stimuleren. Het Zuiden, het huidige België, waar al vroeg een industriële revolutie heeft plaatsgevonden, moet zich richten op de productie van consumptiegoederen. De handelaren uit het Noorden, het huidige Nederland, moeten die producten vervolgens de wereld over brengen. En de inwoners van de kolonies ten slotte moeten de kostbare tropische goederen leveren. Willem I laat tussen Noord en Zuid kanalen en wegen aanleggen om het goederenvervoer te vergemakkelijken. Zelf treedt hij ook op als investeerder. Voor de handel met Nederlands-Indië richt hij in 1824 de Nederlandsche Handel-Maatschappij op. Ook wordt daar het cultuurstelsel ingevoerd: een systeem dat de lokale bevolking verplicht een deel van het jaar op het land te werken voor het koloniale bewind. Op die manier wordt Indië een wingewest dat de economie van het vaderland er weer bovenop moet helpen. De producten worden door de Nederlandsche Handel-Maatschappij verkocht.

2 begrippen

cultuurstelsel:1815-1870 ="uitbuitingsstelsel" waarbij Nederland de inheemse bevolking verplicht tot verbouwen van bepaalde producten (koffie, suiker, indigo enz.). winst is voor de Ned. staat.

ethische politiek: 1901 = streven van de Ned. regering om de welvaart en ontwikkeling van de Indonesische bevolking te bevorderen

kritiek op het Cultuurstelsel

Multatuli (pseudoniem Eduoard Douwes Dekker) schrijft Max Havelaar

primaire bron

zelf als ambtenaar gewerkt in Nederlands Indië

aanklacht tegen de uitbuiting van de inlanders door Nederland en door inheemse machthebbers

Afschaffing cultuurstelsel

• Rond 1870 besloten om het af te schaffen 
• uit humanitaire redenen maar zeker ook omdat de ondernemers dit wilden

citaat boek

"Nederlandse planters vestigden zich in Nederlands-Indië en legden grote plantages aan waar suiker, koffie, thee en tabak werden verbouwd. In deze periode werd in Nederlands-Indië ook aardolie gevonden en men ontdekte dat rubberbomen er goed groeiden. 

Hierdoor veranderde Nederlands-Indië steeds meer in een leverancier van industriële grondstoffen voor de opkomende industrie in Nederland."

Ereschuld of  ethische politiek

rond 1900 wijziging koloniale beleid:

welzijn en welvaart onder de Indonesische bevolking moet verbeterd worden: 

beter onderwijs, gezondheidszorg en politieke inspraak

Dit had vanuit de Nederlandse optiek onbedoelde gevolgen:
politieke bewustwording, opkomend nationalisme en

ontstaan politieke partijen die naar  onafhankelijkheid streven.

0

Kritiek op het cultuurstelsel

Ethische politiek 

Streven van de Nederlandse regering naar welvaart en ontwikkeling van de Indonesische bevolking

• verbetering onderwijs
• hulp bij landbouw
• verbetering gezondheidszorg
• verbetering infrastructuur
  

extra

Snelle, onverwachte en dramatische revolutie

Geleidelijke, maar ook ontzettend invloedrijke revolutie

Engeland 1700

Engeland 1800

Waarom begon de Industriele revolutie juist in Groot-Brittannie?

Rijke handelaren

Om de concurrentie voor te blijven wilden handelaren steeds goedkoper werken

 Agrarische revolutie zorgt voor bevolkingsgroei

Agrarische revolutie 

zorgt voor grote bevolkingsgroei

Medische uitvindingen 

zorgen voor  bevolkingsgroei

Een groot koloniaal rijk 

zorgt voor grondstoffen en een afzetmarkt

Door de transportrevolutie kunnen grote hoeveelheden over land worden vervoerd

Urbanisatie

1850: 

De tweede industriële revolutie