Kea 2HV H5 par 4

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Hoofdstuk 5 

5.4 Oplossingen voor de sociale kwestie

Lesdoelen

Je weet wat Economisch Liberalisme inhoudt

Je kunt uitleggen wat de klassestrijd volgens Karl Marx inhield 

Je weet in welke stappen de klassenstrijd zou verlopen

Je weet wat socialisme inhoudt en wat het verschil is met communisme 

Welk begrip uit de paragraaf past het beste bij de foto?

In deze maatschappij is je afkomst belangrijk voor je positie in de maatschappij

Deze afbeelding gaat over het kiesrecht. Past deze manier van denken in een standenmaatschappij of een klassenmaatschappij? 

Kies het beste antwoord. Deze afbeelding laat ook iets zien over:

1. Het onbegrip tussen beide klassen
2. Het verschil in arme en rijke kleding
3. De mogelijkheid om van klasse te wisselen, als je maar hard genoeg werkt
4. De mogelijkheid om van stand te wisselen, als je maar hard genoeg werkt

Welke groep verdedigt de tekenaar? 

1. Kapitalist
2. Proletariër
3. Fabriekseigenaar

Kapitalisten/ Proletariërs
Leg eens uit?

Sociale kwestie?
Wat is dat?

Oplossingen

19e eeuw opkomst van politieke stromingen

Zochten naar oplossingen voor de sociale kwestie 

Politieke stroming:  een idee hoe de samenleving eruit zou moeten zien

Politieke partij: vertaalt de ideeën naar de praktijk

Economisch Liberalisme

Adam Smith

Economie net als natuur door wetten geordend:

- Wet van eigenbelang

- Wet van vraag en aanbod\

Om de Economie goed te laten verlopen, moet de overheid zich zo min mogelijk bemoeien met de economie.  --> Economisch Liberalisme

Kleine overheid, veel vrijheid voor ondernemers

Aanhang vooral onder kapitalisten, bracht hen veel voordelen

Geen wetten die de arbeiders beschermden

Welke twee wetten bedacht de econoom Adam Smith over de economie?

Veel fabrikanten waren voor het economisch liberalisme. Waarom?

1. De overheid maakte zo weinig mogelijk wetten en gaf de ondernemers vrijheid. Dat stond de fabrikanten wel aan
2. De overheid maakte alleen wetten die in het voordeel waren van de ondernemers. Dat sprak de fabrikanten wel aan.
3. De overheid maakte alleen wetten om de arbeiders te beschermen, dat vonden de fabrikanten ook belangrijk
4. De overheid maakte wetten die zowel voor de arbeiders als de ondernemers voordelig waren. Dat was ook in het voordeel van de fabrikanten.

Communisme

Grondlegger: Karl Marx

Wilde samenleving drastisch veranderen om de positie van arbeiders te verbeteren

Ideeën Marx

• Marx zag een strijd tussen de twee klassen: Kapitalisten (hadden de productiemiddelen) en Proletariërs
• Kapitalisten waren uit op winst en wilden de proletariërs onder druk zetten
  
• Strijd zou uitlopen op een revolutie van de arbeiders
• Doel van de revolutie: Het bereiken van een heilstaat (Een klassenloze maatschappij waarbij de productiemiddelen gemeenschappelijk bezit zijn) 

Zet in juiste volgorde

Kapitalisten hebben productiemiddelen in bezit en zetten proletariërs onder druk 

Klassenloze samenleving: alles is gemeenschappelijk bezit 

Er onstaat een strijd die uitloopt op een revolutie

Revolutie wordt gewonnen door arbeiders

Spanning tussen kapitalisten en proletariërs

Socialisme

• Overeenkomst met Communisme: lot van arbeiders moest verbeterd worden
• Doel was verschillend. Geen revolutie, maar via sociale wetten die overheid moet maken
• Strijd voor algemeen kiesrecht. Als arbeiders kiesrecht kregen, zouden ze door hun stemmen meerderheid in het parlement krijgen en konden sociale wetten gemaakt worden. 
• Staan voor een grote overheid (veel overheidsbemoeienis). Veel aanhang onder arbeiders

Welke politieke stroming past het beste bij de boodschap van de tekenaar?

Confessionelen

• Twee groepen: Protestanten en Rooms-Katholieken.
• Beide gelovig, daarom confessioneel (baseert op geloof)
• 1879: ARP --> eerste politieke partij. Leider Abraham Kuyper
• Overheid moet wel iets doen aan problemen van arbeiders, maar minder overheidsinvloed dan socialisten
• Legden verantwoordelijkheid bij burgers neer. Fabrikanten zelf problemen oplossen

Communisme

Socialisme 

Confessionelen

Deze stroming streed voor algemeen kiesrecht zodat er een meerderheid was in het parlement voor het aannemen van sociale wetten

Deze stroming vond dat de overheid wel iets moest doen aan het lot van de arbeiders, maar ook de fabrikanten moesten wat doen

Deze stroming had hetzelfde doel als een andere stroming, maar had in Nederland meer aanhangers

Volgens deze stroming was winst maken diefstal van het loon van de arbeiders

Deze stroming kon zijn ideeën als eerste in Rusland in de praktijk brengen 

Lesdoelen

Je weet waarom kinderarbeid steeds meer aandacht kreeg

Je kunt het belang uitleggen van het kinderwetje 

Je weet wanneer het kinderwetje werd ingevoerd.

Kinderarbeid

1841: Commissie deed onderzoek naar kinderarbeid. Met uitkomsten werd niks gedaan. 

Belang van onderwijs en opvoeding werd steeds belangrijker gezien

1874: kinderwetje van van Houten:  Kinderen tot 12 jaar mochten niet in een fabriek werken. 

Begin van sociale wetgeving. 

In 1887 werd er een parlementaire enquête gehouden over de omstandigheden in de fabrieken. Je ziet dat Pierre Regout, eigenaar van de glasfabriek in Maastricht, wordt verhoord door de parlementaire enquête. De resultaten sloegen in als een bom.

Bekijk de video en lees de bron. Lees daarna de stellingen op de volgende slide en geef aan of ze goed of fout zijn. 

Goed

Fout

De visie van Pierre Regout komt overeen met de twee economische wetten van Adam Smith

De omstandigheden in de fabriek van Regout zijn representatief voor zijn tijd

Dat de resultaten van de enquête insloegen als een bom laat zien dat veel mensen geen idee hadden wat er zich in de fabrieken afspeelden

Regout houdt zich aan het kinderwetje van Van Houten in 1887

Zijn de zinnen goed of fout?

Goed

Fout

Het kinderwetje van Van Houten werd ingediend door een socialist.

Deze wet was de eerste overheidsbemoeienis met werknemers en ondernemers.

Deze wet was het begin van de sociale wetgeving.

Wie van de onderstaande personen en groepen waren voor het zo lang mogelijk naar school gaan van kinderen tijdens de 2e helft van de 19e eeuw?

Voor

Tegen

Socialisten

Meerderheid van 2e Kamer

Fabrikanten

Liberaal Samuel van Houten

Historici zijn met elkaar in gesprek over het kinderwetje van Van Houten. Welke heeft er gelijk?

Historicus 1 zegt: Best fijn hoor, dat er aandacht kwam voor kinderarbeid. Maar het kinderwetje van Van Houten heeft niet veel betekend. De overheid controleerde toch nauwelijks, en zoveel kinderen werkten er niet in fabrieken.

Historicus 2 zegt: Nou, maar toch is het kinderwetje van Van Houten wel van belang geweest. Het was de eerste sociale wet. En daarmee zette het de toon voor meerdere sociale wetten.

1. Historicus 1
2. Historicus 2
3. Historicus 1 en 2
4. Geen van beide

Maakte de Kinderwet van Van Houten een einde aan de massale schoolverlating? Leg je antwoord uit

Is het terecht dat historici Van Houtens wet altijd het 'Kinderwetje' (let op verkleingwoord!) noemen? Waarom wel /niet?

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen

Noem 3 dingen die je in deze les hebt geleerd:

Einde les