3.4 De handel groeit weer

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 1

3.4 De handel groeit weer

In deze les

• Instructie paragraaf 4 (deel 1)
• Korte video
• Aan de slag: opdracht Hanzesteden

• Leerdoel: Je kunt uitleggen waarom de landbouwproductie steeg en de handel en steden weer groeiden.

Wat weet je nog?

Steden en handel

• Tussen 500 - 1000 vrijwel iedereen boer in West-Europa
• Rond jaar 1000 --> steden begonnen weer te groeien
• Waarom? Stijging landbouwopbrengsten.
• Had twee oorzaken. 

Je kunt uitleggen waarom de landbouwproductie steeg en de handel en steden weer groeiden.

Hoe kon de landbouwopbrengst stijgen? 

Drieslagstelsel

Ontginnen woeste gronden
= bossen/moerassen geschikt maken voor landbouw 

Steden en handel

• Door drieslagstelsel + ontginnen kon de oogst stijgen
• Er was meer voedsel --> meer voedsel over om te ruilen
• Voedsel ruilen --> bij kruispunten wegen, rivieren, kloosters en kastelen.
• Waarom juist hier? 
• Daar ontstonden dorpjes met handelaren en ambachtslieden
• Sommige dorpjes groeiden uit tot steden 

Steden en handel

• Steden handelen met omliggend gebied
• Maar ook met gebieden verder weg --> Andere delen van Europa

• Handelaren uit verschillende steden in Noord-Europa werkten samen --> Noem je een Hanze 
• Afspraken over o.a.: kwaliteit, prijzen, tol en samen varen.

Steden en handel

• Door toenemende handel ook meer vraag naar geld, zo ontstond er weer een geldeconomie.
• Waarom?

Opdracht: Ontdek de Hanzesteden!

• Je krijgt straks een opdracht over de Hanzesteden.
• Voordat we aan de slag gaan kijken we een korte video.
• Noteer in ieder geval 3 belangrijke zaken over de Hanze die je hoort in de video. 

Heb je de uitleg begrepen?

Ja

Niet helemaal maar ik kom er zelfstandig wel uit

Nee, ik vraag hulp aan een klasgenoot

Nee, ik schuif aan voor extra instructie

Afsluiting

• Je kan nu maken: paragraaf 4 t/m opdracht 6

Je kunt de vier sociale lagen in een middeleeuwse stad noemen en twee functies van een gilde beschrijven.

Leven in een stad

• Mensen die wonen in de stad: burgers
• 4 sociale lagen:
• 1 --> Rijke kooplieden + Meesters van een gilde
• 2 --> Winkeliers en ambachtslieden
• 3 --> Mensen zonder vast werk
• 4 --> oude of zieke mensen (konden niet werken)

Rijke kooplieden  (meesters van een gilde)

Winkeliers en ambachtslieden

Mensen zonder vast werk

Oude of zieke mensen (kunnen niet werken)

Leven in de stad

• Mensen met hetzelfde beroep werkte samen in een gilde 
• Je moest lid zijn van zo'n gilde om je werk te mogen doen
• Beroep leren --> Leerling bij een meester 
• Als je goed was --> gezel (ambachtsman in dienst van meester) 
• Als je meester wilde worden moest je een meesterproef afleggen --> lid gilden --> eigen werkplaats beginnen

Gildes maakte regels 

Twee functies:

• Economisch --> prijs + kwaliteit product
• Sociaal --> steun bij ziekte of overlijden 

Niets mocht gemaakt worden zonder hun toestemming.

Een soort "keurmerk". 

Je kunt uitleggen dat de burgers van middeleeuwse steden machtiger werden.

Stad ≠ Domein

• Hofstelsel --> leenheer, horigen, koning, vrije boeren.
• Een stad is nieuw. 
  --> Zijn geen regels voor! 
  --> Dus niet net als horigen bescherming van de heer
• Steden worden nog wel bestuurd door een heer.
• Stedelingen willen dit graag anders! 
  --> Eigen bescherming zorgen door een stadsmuur bouwen.

Bestuur van de stad 

• Stedelingen hadden genoeg geld om zich te kunnen beschermen.
  
  
• Heer 'verkocht' al snel stadsrechten = Het recht van de burgers van een stad om zichzelf te besturen. De burgers konden hun eigen regels en wetten maken.
  

• Elke stad had eigen rechtbank --> bestond uit schout en schepenen 
• Schout = voorzitter rechtbank. Schepenen = soort rechters