H4.3 Hormonen en puberteit

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H4.3 hormonen en puberteit

Basisstof 7. 

De hypofyse en de schildklier

De hypofyse: hormoonklier in hersenen

Hypofyse

In de puberteit produceert de hypofyse hormonen : FSH en LH.

FSH en LH stimuleren:

- rijping van de eicel en de eisprong

- vorming zaadcellen

Vruchtbaarheid jongens

Zaadballen

Zaadcellen worden gevormd in

de testes, in de zaadbuisjes.

Deze zijn sterk gekronkeld.

Tussen de zaadbuisjes zitten

de cellen van Leydig, die produ-

ceren testosteron.

Zaadproductie

- LH zet cellen van Leydig (zie bron 9 op blz  130) in de zaadballen aan tot testosteron productie. 

- Testosteron en FSH samen stimuleren zaadproductie

- Testosteron stimuleert ook de secundaire geslachtskenmerken

- Testosteron remt FSH  en LH en voorkomt overproductie

Vruchtbaarheid bij vrouwen

Menstruatiecyclus

Baarmoeder en eierstokken

Follikels: Eicel met een aantal omliggende

cellen

Eierstokken: Bevatten de rijpende follikels

Eicel: vrouwelijke geslachtscel

Baarmoederslijmvlies: vormt een 'nestje'

voor de bevruchte eicel 

Voortplantingsstelsel vrouw

Het baarmoeder-slijmvlies zonder bevruchting

Het baarmoeder-slijmvlies bij bevruchting

Menstruatiecyclus

• Verdikking van de baarmoederwand.~29 dagen, ovulatie op de 14e dag, op 28e dag  wordt het baarmoederslijmvlies weer afgebroken en begint de menstruatie
• Cyclus vindt plaats onder invloed van hormonen
• Deze hormonen worden in hypofyse én eierstokken zelf gemaakt

1. De cyclus begint met FSH (uit hypofyse). Door FSH gaat follikel in eierstok rijpen.
    
2. Dit follikel gaat oestrogeen produceren.
    
3. Oestrogeen remt  FSH zodat er niet meer follikels gaan rijpen. 

1

2

3

4.  Na 14 dagen: een hoge concentratie oestrogeen stimuleert juist FSH en LH- afgifte (uit hypofyse).

5. De LH- en FSH-piek zorgt voor de eisprong (ovulatie)  

6. LH stimuleert dat het lege follikel het gele lichaam wordt. 

1

2

3

4

4

5

6

7.  Het gele lichaam produceert nu voornamelijk progesteron (en een beetje oestrogeen). Dit samen remt  FSH en LH (geen nieuwe eicel en eisprong) en stimuleert verdikking baarmoederslijmvlies (meer bloedvaten)

 

 

1

2

3

4

4

5

6

7

8.  Eicel niet bevrucht? Gele lichaam verschrompelt:  Minder progesteron en oestrogeen: baarmoederslijmvlies wordt afgebroken (menstruatie).
 

FSH wordt niet meer geremd en nieuwe eicel begint met rijpen

 

 

1

2

3

4

4

5

6

7

8

8

i. Wordt geproduceerd door gele lichaam

i. Wordt geproduceerd door gele lichaam

Quiz

Vul de ontbrekende woorden in. Kies uit:

a. Terwijl een ____________________________rijpt, wordt het baarmoederslijmvlies steeds dikker.

b. Dan vindt de  _____________________________plaats.

c. Zonder  ____________________________ sterft de eicel af.

d. Dan breekt het  __________________________________ af. 

F. De hele periode van de ene menstruatie tot de volgende menstruatie heet: 

_________________________

_________________________

eicel

ovulatie

bevruchting

baarmoederslijmvlies

menstruatiecyclus

Wanneer is het baarmoederslijmvlies het dikst?

1. Net na de menstruatie
2. Tussen de eisprong en de menstruatie
3. Tijdens de eisprong

Welk hormoon stimuleert de groei van het follikel?

1. LH
2. FSH
3. Oestrogeen
4. Progesteron

De piek van welke hormonen zorgt voor de eisprong?

1. LH en oestrogeen
2. FSH en LH
3. Progesteron en FSH
4. Progesteron en oestrogeen

Het gele lichaam is de lege follikel na de eisprong

1. Juist
2. Onjuist

Het follikel produceert oestrogeen, het gele lichaam progesteron en oestrogeen

1. Juist
2. Onjuist

De hormonen die het gele lichaam afgeeft remt FSH zodat er meer eicellen gaan rijpen

1. Juist
2. Onjuist

Oestrogeen en progesteron zorgen voor een dikker baarmoederslijmvlies

1. Juist
2. Onjuist

Als de eicel niet bevrucht wordt gaat aan het einde van de cyclus

1. De FSH productie omlaag
2. De FSH productie omhoog

Baarmoeder

Eicel

Vagina

Eileider

Eierstok

Baarmoederwand

Gevoelig voor prikkels.
Hier vindt de ontwikkeling van eicellen plaats.
Hier vindt de ontwikkeling van het ongeboren kind plaats.
Hier komt het sperma bij de geslachtsgemeenschap.
Vervoeren van eicellen.
Vormen slijm waardoor de toegang tot de vagina gladder wordt.

Elk orgaan van het vrouwelijke voortplantingsstelsel heeft zijn eigen taak.

Kies bij elke taak het juiste orgaan.

eierstokken

binnenste schaamlippen

baarmoeder

clitoris

eileiders

vagina

Aan de slag

H4.3 maken 1 t/m 4

Zwangerschap

Als een eicel wordt bevrucht, wat zou er gebeuren met:

- Baarmoederslijmvlies: Opgebouwd of afgebroken?
- Gele lichaam: Gestimuleerd of afgebroken?
- Progesteron: Hoge of lage concentratie?

- Oestrogeen: Hoge of lage concentratie?

- LH en FSH: Hoge of lage concentratie?

Zwangerschap (hormonaal)

• De beginnende placenta gaat HCG maken, wat wordt aangetoond met een zwangerschapstest.
• HCG heeft dezelfde taak als LH: gele lichaam in stand houden en zodoende progesteron en oestrogeen laten produceren, zodat baarmoederslijmvlies niet afgebroken wordt. 
• Voordeel van de progesteron en oestrogeenproductie: nog steeds remming FSH en LH, dus geen nieuwe eicel gerijpt en geen eisprong.
• Placenta neemt dit over na 3 maanden

6

9

8

12

Bevalling

Voor de bevalling: indaling
Bevalling: 

• 1. Ontsluiting: onder invloed van hypofysehormoon oxytocine trekken spieren baarmoeder samen: ontsluitingsweeën
• 2. Uitdrijving (persweeën), bij 10 cm ontsluiting baarmoedermond mag moeder mee persen
  
• 3. Nageboorte: door naweeën komen placenta en resten vruchtvliezen naar buiten

Bevalling

IVF

IVF (In Vitro Fertilisatie)

- Stimulering follikelrijping

- Aanprikken follikels

- Bevruchting

- Plaatsing in baarmoeder

IVF = 

In 

Vitro Fertilisatie

IVF

ICSI

Aan de slag:

Maken opdr. 6 t/m 13