BS 1: Het zintuigstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Vragen H5 bespreken

Opdr. 21

Opdr. 26

Opdr. 40

BS 1: Het zintuigstelsel

BS 1: Het zintuigstelsel

Dit hoofdstuk

- Zintuigstelsel: prikkels, receptoren en impulsen

- Het oog: beeldvorming, accommoderen, lichtbreking, lenzen
kegeltjes/staafjes, netvlies, pupilreflex

- Gedrag: ethogram & protocol
- Vorming van gedrag: aangeleerd, motivatie, sleutelprikkels, supranormale prikkel, 

- Aangepast gedrag: leerprocessen, inprenting, conditionering

Leg in eigen woorden uit hoe het komt dat geluid omgezet wordt in een impuls.
Maak gebruik van de woorden: externe prikkel, mechanische receptoren, prikkeldrempel

Prikkels

Onze zintuigen ontvangen prikkels van:

- Extern milieu: geluid, geur, aanraking

- Intern milieu: CO2 concentratie, temperatuur, glucose concentratie

Typen receptoren

• mechanische receptor: reactie op mechanische energie: aanraking, druk, beweging, geluid. Celmembraan gaat buigen of uitrekken, evt met fijne haartje.
• chemische receptoren: binden moleculen uit omgeving.
• temperatuurreceptoren: reageren op warmte of kou.
• pijnreceptoren: zijn uiteinden van bepaalde neuronen.
• lichtreceptoren: licht zorgt voor impuls in zintuigcel.

Drempelwaarde

In een zintuigcel ontstaat een impuls als de prikkel sterker is dan de drempelwaarde = prikkeldrempel

-> de prikkel moet boven de drempelwaarde zijn

Een zintuig met een hoge drempelwaarde
zal eerder reageren op een prikkel dan
een zintuig met een lage drempelwaarde

1. Juist
2. Onjuist

Adequate prikkels 

Zintuigencellen hebben een specifieke (adequate) prikkel waarop ze reageren.

Ze kunnen ook niet adequate prikkels waarnemen maar de drempelwaarde is dan hoger.

De drempelwaarde voor een prikkel is niet altijd even hoog. Wat speelt een rol bij de drempelwaarde?

1. Motivatie
2. Gewenning
3. Beide

Gewenning en motivatie

Na een tijdje minder impulsen bij dezelfde prikkel = gewenning

Bijv:

- De druk van kleding op je huid

- Geluiden in je omgeving

Motivatie kan drempelwaarde beïnvloeden:

Bijv:

- Bij aandachtig luisteren kan je geluiden beter horen

Je hoort heel zachtjes een hond blaffen in de verte.

Is de prikkel van geluid hoger dan de drempelwaarde?

1. Ja
2. Nee

Opdr. 3

In de diagrammen in afb. 1 en afb. 2 wordt de impulsfrequentie weergegeven in een gevoelszenuwcel die is verbonden met een smaakreceptor. Het ene diagram laat de impulsfrequentie zien bij het drinken van cola, het andere diagram laat de impulsfrequentie zien bij het consumeren van tomatenketchup. Een halve liter cola bevat 13,5 klontjes suiker. Een halve liter tomatenketchup bevat 5 klontjes suiker.

Welk diagram laat de impulsfrequentie zien bij het eten van tomatenketchup?

Het ene diagram laat de impulsfrequentie zien bij het drinken van cola, het andere diagram laat de impulsfrequentie zien bij het consumeren van tomatenketchup. Een halve liter cola bevat 13,5 klontjes suiker. Een halve liter tomatenketchup bevat 5 klontjes suiker. Welk diagram laat de impulsfrequentie zien bij het eten van tomatenketchup?

mechanische receptor

chemische receptor

temperatuur-

receptor

pijnreceptor

fotoreceptor

reactie op buigen of uitrekken celmembraan

gehoorzintuig

gezichtszintuig

extreme temperatuur

warmte of kou

smaak-

zintuig

tastreceptor

reukzintuig

drukreceptor

evenwichts-zintuig

Definitie	Begrip
Zintuigcellen die reageren op een bepaalde prikkel zoals licht, temperatuur, druk, pijn.
De prikkel waarvoor de zintuigcel de laagste prikkeldrempel heeft
De aanpassing van de gevoeligheid van een zintuig aan een aanhoudende prikkelsterkte
Prikkels vanuit het inwendige milieu
Prikkels vanuit de omgeving
De waarde die bepaald of een prikkel sterk genoeg is om een impuls te genereren in een zintuigcel.

Begrippen paragraaf 1

Prikkeldrempel

Adaptatie

Adequate prikkel

Receptoren

Interne prikkel

Externe prikkel

Wat is een adequate prikkel?

1. Invloed van buitenaf voor een bepaald zintuig
2. Hetzelfde als een impuls
3. Een signaal van zintuig naar hersenen
4. Meerdere prikkels bij elkaar