4.3 bacteriën en schimmels

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 3

4.3 bacteriën en schimmels

Even herhalen

In welke vier rijken kunnen we organismen delen?

Bij welk organismen behoren deze cellen? Waarom denk je dat?

Bij welk organismen behoort deze cel? En waarom denk je dat?

Sleep de twee goede organismen naar de goede cel:

Dier

schimmel

Planten

bacteriën

leerdoelen

3.2.1 Je kunt de kenmerken van bacteriën noemen.

3.2.2 Je kunt de kenmerken van schimmels noemen.

3.2.3 Je kunt beschrijven hoe bacteriën en schimmels nuttig zijn voor de mens en in de natuur.

3.2.4 Je kunt beschrijven hoe bacteriën en schimmels schadelijk kunnen zijn voor mensen.

Bacteriën

- micro-organismen 

- eencellig

- geen celkern

- geen bladgroenkorrels 

- Heel klein

- Om ze te kunnen zien heb je een 

   elektronen microscoop nodig 

(minimaal 1000x vergroten)

Onder een schoolmicroscoop 

Onder een elektronenmicroscoop 

Voortplanting bij bacteriën

- Voortplanten door deling 

- na de deling groeien ze door tot ze even groot zijn als oorspronkelijke cel. 

 - Kan zich ieder half uur delen. 

- Zo ontstaat er al snel een hele groep bacteriën: kolonie (bacteriekolonie)

een delende bacterie (elektronenmicroscopische foto, vergroting 26 775×).

 Bacteriekolonies.

Schimmels

- eencellig of meercellig 

- geen bladgroenkorrels 

- wel celwand 

- wel celkern

- eencellige = gisten (eivormig of rond)

- meercellige bestaan uit schimmeldraden

Eencellige schimmels

meercellige schimmel met schimmeldraad

Voortplanting bij eencellige schimmels

- eencellige door deling.

- Bij gistcellen vindt het plaats in knopvorming. 

- De gistcel vormt een knop die zich afsplitst. 

- De knop bevat een kopie van alle chromosomen van de schimmelcel.

Voortplanting bij meercellige schimmels

- meercellig door sporen. 

- sporen zijn cellen waaruit een nieuwe schimmel kan ontstaan

- Sporen ontstaan bij de meeste schimmels aan het einde van schimmeldraad

- Paddenstoelen zijn de vruchtlichamen van een meercellige schimmel. In de paddenstoelen vormen zich de sporen

aan het einde van schimmeldraad

sporenorgaan

Nuttige  en schadelijke schimmels en bacteriën 

- Meeste bacteriën en schimmels leven van dode resten van organismen, bij de afbraak ontstaan weer voedingsstoffen voor planten en dieren.  

- Bacteriën en schimmels zijn reducenten.

- In onze darmen leven miljarden bacteriën (helpen met de vertering)

- Als er veel bacteriën en schimmels op ons voedsel komen, dan bederft het (voedselbederf).

- Er zijn bacteriën en schimmels die je ziek kunnen maken (ziekteverwekkers), zoals longontsteking, krentenbaard, zwemmerseczeem. 

Adviezen voor hygiëne 

Adviezen voor een goede hygiëne

1 Was je handen na het gebruik van het toilet en voordat je gaat eten.

2 Gebruik bij (het bereiden van) eten schone pannen, borden, bekers en bestek.

3 Was of schil groenten en fruit, voordat je ze eet.

4 Zorg ervoor dat vlees, kip en vis goed gaar zijn voordat je ze eet.

5 Bewaar klaargemaakt voedsel niet te lang.

Biotechnologie 

- Bacteriën worden gebruikt om yoghurt en zuurkool te maken. 

- Bacteriën worden gebruikt voor de productie van geneesmiddelen, voedingsstoffen, hormonen en wasmiddel (insuline, aspartaam, bepaalde eiwitten)

- Schimmels worden gebruikt om medicijnen te maken (penicilline)

- Schimmels worden gebruikt bij de bereiding van voedingsmiddelen (brood, wijn, bier).

Maken

blz. 258

opdracht 1 t/m 8