Zenuwstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Vandaag

-Huiswerkcheck

-terugblik

-uitleg bs 3

- samen inoefenen

- zelfstandig werken

Zenuwstelsel

ADH en alcohol

pak je binas tabel 89A en C

Leerdoelen

• Je kunt de bouw, functies en werking van de verschillende delen van het zenuwstelsel beschrijven.
• Je kunt de bouw en signaalverwerking van de verschillende typen zenuwcellen beschrijven.
• Je kunt de bouw, functie en verwerking van de hersenen en het ruggenmerg beschrijven.  (volgende les)

Het zenuwstelsel binas tabel 88 

Snelle en korte communicatie

Indeling op bouw:

• Centrale zenuwstelsel: hersenen en ruggenmerg
• Perifere zenuwstelsel: zenuwen

Indeling op functie:

• Animale zenuwstelsel: bewuste acties + reflexen
• Autonoom zenuwstelsel: onbewust, regeling inwendige organen

Zenuwcellen

Cellichaam bevat celkern en anderen organellen

Dendriet = uitloper die de impuls ontvangen

Axon = uitloper die de impuls van het cellichaam af geleidt.

Myelineschede = isolatielaag om axon, bestaande uit cellen van Schwann, insnoeringen tussen cellen.

Synaps = uiteindes van een axon

Binas 88A

Het zenuwstelsel

Het zenuwstelsel

Zenuwen

Uitlopers van zenuwcellen gebundeld in zenuwen.

• Gevoelszenuwen: alleen uitlopers van sensorische zenuwcellen
• Bewegingszenuwen: alleen uitlopers van motorische zenuwcellen
• Gemengde zenuwen: bevat uitlopers van beide zenuwcellen

Van waarneming tot actie

Prikkel = een invloed uit het milieu op een organisme.

Waarneming door zintuigen

Impuls = elektrisch signaal in het zenuwstelsel

Ruggenmerg

Communicatie tussen zenuwcellen

1. Impuls komt aan bij synaps
2. Blaasjes met neurotransmitters versmelten met celmembraan
3. Neurotransmitters vrij in synapsspleet
4. Neurotransmitters binden aan receptoren op het celmembraan van de volgende cel
5. Nieuwe impuls in de volgende cel 

Neurotransmitter = signaalstof van het zenuwstelsel

Reflexboog

Hersenstam binas 88c

Verbinding tussen grote hersenen, kleine hersenen en ruggenmerg

Hierin liggen 

- centra voor alle autonome lichaamsfuncties (hartritme, snelheid ademhaling, bloeddruk).

- centra die te maken hebben met instinct en emoties

Op de overgang van hersenstam naar ruggenmerg kruisen impulsbanen elkaar.

De grote hersenen

De grote hersenen bestaan uit een linker en een rechter hersenhelft.

Bewust gedrag wordt vanuit de grote hersenen gestuurd.

Hersencentra

In de grote hersenen liggen de hersencentra. Dit zijn gebieden in je hersenen die verbonden zijn aan een zintuig. 

Check Binas 88C

Motorische schors

Linker hersenhelft stuurt rechts aan en andersom

• Centra die nauwkeurige bewegingen uitvoeren hebben een groter oppervlak

Hersenen

De linkerhersenhelft is heel belangrijk voor taal, spraak en complexe bewegingen.  Deze hersenhelft richt zich meer op details.  Deze helft bestuurt de rechterkant van je lichaam.

De rechterhersenhelft is heel belangrijk voor het waarnemen van emoties.  Deze hersenhelft is sterk in ruimtelijk inzicht, zoals richting en afstand.  Deze helft bestuurt de linkerkant van je lichaam.

Het Ruggenmerg

• Het ruggenmerg ligt goed beschermd in het wervelkanaal
• In het midden van het ruggenmerg zit een holte: het centrale kanaal
• Het centrale kanaal is gevuld met vocht en staat in verbinding met het hersenvocht 

Het ruggenmerg

Ruggenmerg is een verzamelingen van zenuwcellen en hun uitlopers.

 Het ruggenmerg loopt door de wervelkolom heen. 

Er zijn 31 ruggenmergzenuwen die signalen versturen en ontvangen vanuit het perifere zenuwstelsel (alle zenuwen in het lichaam)

Samen inoefenen/huiswerk

We maken samen opdracht 27, 31, 32

Zelfstandig werken: opdracht 26 t/m 32

compact 26,27,29, 30, 31

Dit is ook het huiswerk

Klaar kijk na met een nakijkboekje

Pak je leesboek of ga rustig iets voor jezelf doen

Het hormoon dat het lichaam snel tot grote activiteit kan aanzetten (bijv. vluchten) wordt geproduceerd door:

1. bijnieren
2. schildklier
3. hypofyse
4. alvleesklier

Welke prikkel hoort bij welk zintuig?

Prikkel: 
Licht

Prikkel: 
Geur

Prikkel: 
Smaak

Prikkel: 
Geluid

Prikkel: 
Temperatuur, Pijn

Ruggenmerg

Hersenstam

Hersenen

Grote hersenen

Kleine hersenen

perifere zenuwstelsel

Ella wordt geknepen door haar zusje, ze trekt haar arm terug.

Zet de woorden in de juiste volgorde.

Ruggenmerg

Spieren

Bewustwording

Zintuigcel

Hersenen

Impulsen in motorische zenuwcellen

Prikkel

Impulsen in sensorische zenuwcellen

Schakelcel

Bewegingszenuwcel

Gevoelszenuwcel

sleep de juiste namen naar de zenuwcellen

Bewegingszenuw

schakelcel

ruggenmerg

Gevoelszenuw

Zintuig = Receptor

Spier = effector

Centraal zenuwstelsel

Motorische zenuwcel

Sensorische zenuwcel

Centrale zenuwstelsel

Perifeer zenuwstelsel

Grote hersenen

Hersenstam

Hersenzenuw

Ruggenmergzenuw

Kleine hersenen

Sleep de functie naar het juiste hersendeel.

Grote hersenen

Kleine hersenen

Hersenstam

Motorische schors

Sensorische schors

Verweking zintuigimpulsen

Kruising zenuwen

Verwerking bewust processen

Aanmaak effectorimpulsen

Coördineren bewegingen 

Welk gedeelte van het zenuwstelsel zorgt voor de versnelling van de hartslag wanneer je sport?

1. Animale zenuwstelsel
2. Autonome zenuwstelsel

Je zit midden in een sneeuwballengevecht en krijgt een sneeuwbal in je nek. Zintuigcellen in je huid nemen de kou waar en geven een signaal af aan de zenuwcellen, waardoor je je bewust wordt van de kou. Welk gedeelte van de zenuwcel zal dit signaal ontvangen?

1. Axon
2. Synaps
3. Dendriet
4. Myelineschede

Welk type zenuwcel vervoert de impulsen vanaf je zintuigen naar de hersenen (waar je bewust wordt van de kou in je nek)?

1. Sensorische zenuwcel
2. Motorische zenuwcel
3. Schakelcel

kleine hersenen

De kleine hersenen coördineren de samenwerking van je spieren. 

Je kleine hersenen laten hiervoor een aantal spieren precies op tijd hun werk doen.

De kleine hersenen zorgen dus voor coördinatie. 

Prikkel > impuls

De sterkte van de impuls is altijd gelijk, alleen de frequentie wisselt.