8.5 lymfe vaten en 8.6 samenhang

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

8.5 - Rond je cellen

Lesdoelen

• Ik kan uitleggen hoe het lymfevatenstelsel   werkt; hoe stoffen in en uit cellen gaan, hoe weefselvloeistof in je bloed komt. 

• Ik kan het verschil aangeven tussen lymfe,   weefselvloeistof en bloedplasma

Programma

• Opening/planning
  
• Herhalen stof 
• Nieuwe stof
  
• Opdracht maken

Huiswerk volgende les

Herhalen stof

Vorige keer ging over 8.4 - Je bloedsomloop.

even wat herhalingsvragen: 

Bloedsomloop bestaat uit...

1. Hart en bloedvaten
2. Alleen het hart
3. Alleen de bloedvaten
4. Alleen bloedvaten

De meeste slagaders zijn

1. Zuurstofrijk
2. Zuurstofarm

Deze bloedvaten hebben kleppen

1. slagaders
2. haarvaten

Dunne wand

Dikke wand

Heeft kleppen

heeft geen kleppen

Aders

Slagaders

Nieuwe lesstof

8.5 rondom je cellen.

Ik kan uitleggen hoe het lymfevatenstelsel werkt; hoe stoffen in en uit cellen gaan, hoe weefselvloeistof in je bloed komt. 

Ik kan het verschil aangeven tussen lymfe, weefselvloeistof en bloedplasma

Wat weet jij van het lymfestelsel?

Hoe gaan stoffen in en uit je cellen?

• Rode bloedcellen: zuurstofvervoer. In haarvaatjes laten de rode bloedcellen zuurstofdeeltjes los.
  Die komen in het plasma.
  Daarin zit nu glucose en zuurstof.
• dit plasma lekt door mini-gaatjes in de haarvatwand naar buiten : weefselvloeistof. (vloeistof rondom je cellen)

Via weefselvloeistof kan er glucose en zuurstof bij de cellen komen. 

Hoe komt weefselvloeistof weer in je bloed?

1. Via lymfe vaten. 

lymfevaten: kleine kanaaltjes in weefsels. Hebben piepkleine gaatjes in de wand. Hierdoor stroomt weefselvloeistof.

Lymfe = weefselvloeistof in lymfevaten. 

Lymfevaten: lijken op aders, want: kleppen, slappe wand en lage druk in de vaten. Lymfe stroomt door je lichaam tot onder je sleutelbeenderen. Daar: weer in je bloed. (ong. de helft)

Hoe komt weefselvloeistof weer in je bloed?

2. Via haarvaten

Andere helft van de weefselvloeistof :terug naar het bloed in de haarvaten, (zie  eind van het haarvat in bron 2).

Wat doet je lymfestelsel?

• Lymfevaten (kleine kanaaltjes in weefsels) voeren lymfe naar de lymfeklieren / lymfeknopen.

• Hier wordt het lymfe gezuiverd van o.a. ziekteverwekkers.

• Dit wordt gedaan door de witte bloedcellen. 

Dus...

Witte bloedcellen bestrijden ziekteverwekkers.
De bekendste: keelamandelen.
Andere lymfeklieren : in liezen, oksels ,hals. 

Witte bloedcellen veel ziekteverwekkers bestrijden?-> lymfeklier kan opzwellen / pijn doen.
(bijv. bij verkoudheid of keelontsteking-> pijn bij slikken door gezwollen lymfeklieren in hals.

Wat is de functie van de lymfeknopen (lymfeklieren)?

1. Halen voedingsstoffen uit lymfe
2. Zuiveren de lymfe van onder andere ziekteverwekkers
3. Halen zuurstof uit lymfe
4. Maakt witte bloedcellen aan

Weefselvloeistof

Lymfe

Bloedplasma

Vocht buiten de haarvaten; kan O2, witte bloedcellen, voedingsstoffen, CO2 en andere afvalstoffen bevatten

Deze vloeistof bestaat uit water met opgeloste stoffen en witte bloedcellen

In deze vloeistof zitten geen bloedcellen of bloedplaatjes

Leg in het kort uit hoe het lymfevatenstelsel werkt

Aan de slag

maken vraag 3 t/m 17 van 8.5

lymfevaten

weefselvloeistof --> lymfevaten

lymfe

lymfevaten lijken op aders (kleppen)

lymfe vervoert naar plek dicht bij sleutelbeenderen

lymfe weer in bloed terecht