HEY 6.3 Reacties

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

6.3 Reacties

Les 1

Leerdoelen 

Je leert wat substitutie- en additiereacties zijn en hoe je een onverzadigde verbinding aantoont.

Je leert productieprocessen voor ethanol kennen.

Vormingsreactie

• Bij een vormingsreactie wordt een stof gevormd uit meerdere stoffen
• Meerdere beginstoffen, één eindproduct
  

Bijvoorbeeld:

waterstof + zuurstof --> water

Wat is de betekenis van 'addition' en 'substitution' vanuit het Engels?

Additiereactie

                      C2H4        +       Br2      ->       C2H4Br2

Kenmerken additiereactie

• Je start met een onverzadigde koolwaterstof, dus een alkeen.
• Je voegt één van de volgende stoffen toe: 

             Br2,    Cl2,    H2,    HF,    HCl,    HBr,     HI  of    H2O.

• De dubbele binding klapt open en er ontstaat één nieuwe stof
• De reactie verloopt snel, vaak een katalysator nodig.

Voorbeeld additiereactie

Additiereactie met H20

Bij een additiereactie met water splitst het H2O molecuul in een H-atoom en een -OH groep. Het H-atoom komt aan het ene C-atoom en de -OH groep aan het andere C-atoom -> alkanol.

Bij een additie reactie wordt een stof toegevoegd aan een...

1. alkeen (onverzadigde koolwaterstof)
2. alkaan (verzadigde koolwaterstof)

Welke stof ontstaat er bij de reactie van propeen met broom?

1. 1-broompropaan
2. 1,2-dibroompropaan
3. 1,3-dibroompropaan
4. 2,3-dibroompropaan

is dit een additiereactie?

C₂H₄ + H₂O --> C₂H₅OH 

1. ja
2. nee

Substitutiereactie

     

                                             1-broompropaan         waterstofbromide

    

Kenmerken substitutiereactie

• Je start met een verzadigde koolwaterstof, dus een alkaan.
• Je voegt één van de volgende stoffen toe: 

             Br2,    Cl2,    I2,   F2 of H2O.

• Er wordt per molecuul steeds één atoom vervangen er ontstaan dus meerdere reactieproducten. 
• De gevormde halogeenalkaan bestaat uit isomeren. 
• De reactie verloopt alleen onder invloed van licht (uv-licht) en is dus endotherm.

Substitutiereactie

Substitutiereactie

Bij een overmaat broom wordt er nog een H-atoom vervangen

                 of   ....   1,1-dibroompropaan

                                 1,3-dibroompropaan

                                         2,2-dibroompropaan       

    

Bij een substitutiereactie worden er atomen in een molecuul ...

1. toegevoegd
2. vervangen.
3. verwijderd

Bij een additiereactie worden er atomen in een molecuul ...

1. toegevoegd
2. vervangen.
3. verwijderd

1. additiereactie
2. substitutiereactie

Butaan en chloorgas reageren met elkaar in de molverhouding 1 : 1. Geef de reactievergelijking van de substitutie-reactie die plaatsvindt.

uitwerking

molverhouding is 1: 1 , er kan dus maar 1 H-atoom vervangen worden.

beginstoffen butaan (C₄H₁₀) en chloorgas (Cl₂)

eindproduct: 1 H-atoom vervangen door een Cl (en andersom)

Geef de structuurformules van alle stoffen kunnen ontstaan. Neem daarbij aan dat er in elk butaanmolecuul slechts één H‑atoom is vervangen door een Cl‑atoom.

uitwerking

Butaan = C4H10, élk van deze H-atomen kan worden vervangen door een Cl. 

Maar wanneer zijn het nu dezelfde stoffen? (isomeren?)

Je kunt er 1 vervangen op plek 1, 2, 3 of 4. Plek 3 en 4 zijn hetzelfde als 1 en 2!                  Dus 2 varianten: plek 1 en plek 2!

Aan de slag!

6.3 Reacties

Maken opdr. 33 t/m 40

Nakijken

6.3 Reacties

Les 2

Geef de juiste prioriteit aan:

PRIORITEIT

alcoholen

halogeenverbindingen

aminen

carbonzuren

In welke tabel kan je de prioriteitsvolgorde vinden van de karakteristieke groepen.

1. 25A
2. 40A
3. 66C
4. 66D

Welke karakteristieke groep 

is hiernaast afgebeeld?

1. halogeengroep
2. alcoholen
3. carbonzuren
4. aminen

Welk stamdeel moet je 

kiezen met de volgende 

structuurformule?

1. propaan
2. butaan
3. octaan
4. nonaan

Welke vervoeging krijgt de -NH2 groep als voorvoegsel?

1. -ol
2. -hydroxyl
3. -amino
4. -amine

Welke vervoeging krijgt de -OH groep als voorvoegsel?

1. -ol
2. -hydroxyl
3. -amino
4. -amine

Geef de naam van de volgende structuurformule:

(let op notatie)

Geef de naam van de volgende structuurformule:

(let op notatie)

- Links --> rechts geeft voor de 2 hydroxylgroepen 1,2

- Rechts --> links geeft voor de 2 hydroxylgroepen 1,2

- Leesrichting is in deze situatie in beide leesrichtingen hetzelfde en mag je zelf een keuze maken.

- Indien de enige belangrijke groep -OH is dan vervoeg je deze als een achtervoegsel en geef je deze de laagste tellingslocatie mee. Ook als je met een alkeen te maken hebt.

- Het telwoord is -di want er zijn 2 hydrolxylgroepen te herkennen. Je mag ze niet opstellen tot O2H2. 

Antwoord: ethaan-1,2-diol

Kan een additiereactie altijd plaatsvinden? Waarom?

1. Nee, alleen bij alkenen in het licht
2. Nee, alleen bij alkanen in het licht
3. Ja, bij alkenen
4. Ja, bij alkanen en alkenen

Kan een substitutiereactie altijd plaatsvinden? Waarom?

1. Nee, alleen bij alkenen in het licht
2. Nee, alleen bij alkanen in het licht
3. Ja, bij alkenen
4. Ja, bij alkanen en alkenen

De afbeelding hiernaast geeft een ... weer. 

1. additiereactie
2. substitutiereactie

De afbeelding hiernaast geeft een ... weer. 

1. additiereactie
2. substitutiereactie

dichloormethaan ontstaat door een substitutiereactie van methaan met chloorgas.
Geef de reactievergelijking in structuurformules

Leerdoelen 

Je leert wat substitutie- en additiereacties zijn en hoe je een onverzadigde verbinding aantoont.

Je leert productieprocessen voor ethanol kennen.

Additiereactie met halogenen

Bij een additiereactie voeg je een molecuul toe aan de dubbele binding van een onverzadigd koolwaterstof

Broomwater is bruin en ontkleurd bij additie. Met broomwater kunnen dus onverzadigde koolwaterstoffen worden aangetoond (= een reagens).

Productie van ethanol

Ethanol is een verbinding uit de groep van de alkanolen en is beter bekend als alcohol. 

Het is op 2 manieren te maken:

- Een additie van water met etheen

- Vergisting 

Productie van bio-ethanol

Door de biomassa te vergisten of fermenteren kan het omgezet worden in biobrandstof.

Koolhydraten worden omgezet in glucose wat omgezet wordt in bio-ethanol:                                                                     

Bio-ethanol kan bijgemengd worden in benzine, E5/E95 en E10

Biogas wordt gemaakt bij de vergisting van mest. 

Biotechnologie

Biotechnologie is verzamelnaam voor technieken waarbij organismen worden gebruikt.

Waar zien wij ethanol?

1. 
2. 
3. Geen goed antwoord
4. 

Bij een additie reactie wordt een stof toegevoegd aan een...

1. onverzadigde koolwaterstof
2. verzadigde koolwaterstof

Aan de slag!

6.3 Reacties

Maken opdr. 41 t/m 44

Nakijken