6.3 Additie en Substitutie

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Teken op je wisbordje
een isomeer van
2-chloorpropaan

 

Additie en substitutie

Mission goals

Je kunt....

een additiereactie en substitutiereactie herkennen en noteren in een reactievergelijking.

Wat is de betekenis van 'addition' en 'substitution' vanuit het Engels?

Training - Instruction

Additiereactie:

                      C2H4        +       Br2      ->       C2H4Br2

Training - Instruction

Kenmerken van een additiereactie

• Je start met een onverzadigde koolwaterstof, dus een alkeen.
• Je voegt één van de volgende stoffen toe: 

             Br2,    Cl2,    H2,    HF,    HCl,    HBr,     HI  of    H2O.

• De dubbele binding klapt open en er ontstaat één nieuwe stof
• De reactie verloopt snel, vaak een katalysator nodig.

Training - Instruction

Additiereactie, nog een voorbeeld:

Training - Instruction

Bij een additiereactie met water splitst het H2O molecuul in een H-atoom en een -OH groep. Het H-atoom komt aan het ene C-atoom en de -OH groep aan het andere C-atoom

Training - Instruction

Bij een additiereactie met water splitst het H2O molecuul in een H-atoom en een -OH groep. Het H-atoom komt aan het ene C-atoom en de -OH groep aan het andere C-atoom

Bij een additie reactie wordt een stof toegevoegd aan een...

1. alkeen (onverzadigde koolwaterstof)
2. alkaan (verzadigde koolwaterstof)

Welke stof ontstaat er bij de reactie van propeen met broom?

1. 1-broompropaan
2. 1,2-dibroompropaan
3. 1,3-dibroompropaan
4. 2,3-dibroompropaan

Training-Application 1

In het filmpje op de volgende dia wordt de bruin-gele  vloeistof broom (formule Br2) toegevoegd aan hexaan en aan hex-1-een. 

Waar verwacht je dat er meteen een reactie optreedt, bij de alkaan of bij de alkeen?

Training - Application 2

• Maak opdracht 18 en 19
• Kijk de antwoorden na met het antwoordenboek op de ELO.

Training - Application 3

Geef de reactievergelijking van but-1-een reageert met chloor. 

Noteer ook de systematische naam van het reactieproduct.

Substitutiereactie

     

                                             1-broompropaan         waterstofbromide

    

Training - Instruction

Kenmerken van een substitutiereactie

• Je start met een verzadigde koolwaterstof, dus een alkaan.
• Je voegt één van de volgende stoffen toe: 

             Br2,    Cl2,    I2,   F2 of H2O.

• Er wordt per molecuul steeds één atoom vervangen er ontstaan dus meerdere reactieproducten. 
• De gevormde halogeenalkaan bestaat uit isomeren. 
• De reactie verloopt alleen onder invloed van licht (uv-licht) en is dus endotherm.

Substitutiereactie

Substitutiereactie

Bij een overmaat broom wordt er nog een H-atoom vervangen

                 of   ....   1,1-dibroompropaan

                                 1,3-dibroompropaan

                                         2,2-dibroompropaan       

    

Training - Instruction

Substitutiereactie

• Je vervangt een H-atoom van een koolwaterstof door een ander atoom.
• De reactie heeft licht nodig en verloopt langzaam.
• De reactie kan uitgevoerd worden met Br2 of Cl2 (halogeen)
• Er ontstaan altijd twee reactieproducten.

chloormethaan

methaan

waterstofchloride

chloor

Bij een substitutiereactie worden er atomen in een molecuul ...

1. toegevoegd
2. vervangen.
3. verwijderd

Bij een additiereactie worden er atomen in een molecuul ...

1. toegevoegd
2. vervangen.
3. verwijderd

1. additiereactie
2. substitutiereactie

Training - Application

Draai je wisbordje zodat je hem in landscape-modus hebt. Tip schrijf niet te groot.

Noteer rechtsboven in je naam en maak daarna de volgende opdrachten.

Propaan reageert met chloor onder invloed van licht.

--> Noteer de reactievergelijking in structuurformules. 

But-2-een reageer met fluor.

--> Noteer de reactievergelijking in structuurformules. 

Ben je klaar, wis je bordje niet uit, maar leg hem bovenaan je tafel.

Ga de opdrachten 33, 34, 38, 40 maken in je boek en schrift of met naamgeving.