Les 4: palliatieve sedatie/euthanasie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Verdieping palliatieve zorg

Les 4

WELKOM!!

Lesdoelen

Aan het einde van de les:

- kun je benoemen wat het verschil is tussen palliatieve sedatie en euthanasie.

- kun je vertellen wat de fabels en feiten zijn over morfine

- kun je vertellen of euthanasie mag bij iemand met dementie

- kun je de aandachtspunten van jouw zorg benoemen 

Hoe?

- terugblik

- theorie behandelen

- filmpjes

- quizvragen

En als we tijd over hebben: 

- dilemma kaartjes of opdracht (keuze)

Terugblik

Waar hebben we het vorige week over gehad?

Heeft iemand van jullie op je stage en/of privé wel eens te maken gehad met palliatieve sedatie en/of euthanasie ?

Palliatieve Sedatie

Besluitvorming wordt beïnvloed door veel factoren (opvatting over 'goed sterfbed', hoeveelheid symptomen, draagkracht-Besluitvorming wordt beïnvloed door veel factoren (opvatting over 'goed sterfbed', hoeveelheid symptomen, draagkracht-

= Het opzettelijk verlagen van het bewustzijn in de laatste levensfase

- continue sedatie

- kortdurend of intermitterend (bv `s nachts)

Doel: het verlichten van lijden dmv verlagen van bewustzijn 

Bij ondraaglijk lijden door onbehandelbare (refractaire) symptomen

- arts bepaald vanuit professionaliteit of een symptoom onbehandelbaar is

- randvoorwaarde; het overlijden wordt binnen 1-2 weken verwacht 

Besluitvorming wordt beïnvloed door veel factoren (opvatting over 'goed sterfbed', hoeveelheid symptomen, draagkracht-draaglast cliënt/mantelzorg, lichamelijke uitputting)

Wat zijn aandachtspunten voor de zorgverlener?

Aandacht palliatieve sedatie

• Psychosociale zorg voor cliënt/bewoner en naasten.

• Voorlichting geven over sedatie, aan zowel cliënt/bewoner en naasten als overige hulpverleners en betrokkenen over afspraak diepe sedatie? of mogelijkheid om wakker te worden.

• Afspraken maken over 'afscheid' nemen

• Assisteren arts bij sedatie

• Verpleegtechnisch handelen - subcutane toediening (Midazolam via vlindernaald) intermitterend of via pomp

• Evaluatie comfort cliënt/bewoner 

Continue sedatie versus euthanasie

Morfine 

feiten en fabels

Morfine werkt niet verslavend

1. Ja, dat klopt
2. nee, dat klopt niet

Verslaving is onder te verdelen in geestelijke en

lichamelijke afhankelijkheid. Als u morfine als pijnstiller

gebruikt, is de kans op geestelijke afhankelijkheid zeer

gering. Een verslaving treedt op wanneer iemand zonder pijn morfine gebruikt, dan treedt er een bepaalde

‘kick‘ op. Deze ‘kick’ treedt niet op wanneer morfine

de functie heeft om pijn te verlichten. Zoals bij bijna

ieder geneesmiddel dat langdurig wordt gebruikt, is

er wel sprake van lichamelijke gewenning aan morfine.

Dit is op zich niet schadelijk. Alleen als het gebruik

van morfine plotseling wordt gestaakt, kan dat zogenaamde ontwenningsverschijnselen veroorzaken. Voorbeelden zijn: hartkloppingen, zweten, misselijkheid,

braken en diarree. Deze verschijnselen kunnen worden

voorkomen door de dosis geleidelijk te verlagen. Doe

dit in overleg met uw arts.

Fabel: morfine werkt verslavend

Feit: Verslaving is onder te verdelen in geestelijke en lichamelijke afhankelijkheid. Als u morfine als pijnstiller gebruikt, is de kans op geestelijke afhankelijkheid (‘niet zonder kunnen’) zeer klein. Verslaving kan wel ontstaan als iemand zonder pijn morfine gebruikt. Dan

treedt namelijk een bepaalde ‘kick’ op. Deze ‘kick’ treedt niet op als morfine wordt ingezet om pijn te verlichten. Zoals bij bijna ieder geneesmiddel dat langdurig wordt gebruikt, is er wel sprake van lichamelijke gewenning aan morfine. Dit is op zich

niet schadelijk. Alleen als u plotseling zou stoppen met morfine kan dat zogenaamde ontwenningsverschijnselen veroorzaken.

Van morfine heb je steeds meer nodig

1. ja
2. nee

De dosering morfine wordt alleen verhoogd wanneer

de pijn toeneemt. De pijn bepaalt hoeveel morfine

u nodig heeft. Daarbij is het goed om te weten dat

de dosis van morfine in principe geen bovengrens

heeft. Er zijn mensen die het honderdvoudige van de

dosering waarmee ze gestart zijn, krijgen toegediend.

Fabel: van morfine heb je steeds meer nodig

 

Feit: De kans op verslaving aan morfine is zeer gering. De reden waarom de dosering van morfine wordt verhoogd, is omdat de pijn kan toenemen. De pijn bepaalt hoeveel morfine u nodig heeft. 

Morfine werkt levensbekortend

1. Ja
2. Nee

Het is een misverstand dat morfine alleen wordt

gegeven in het eindstadium van kanker. De veronderstelling dat morfine levensbekortend werkt, is niet juist.

Morfine wordt niet voorgeschreven om de dood te

bespoedigen. Ongeveer 25% van de morfine wordt

gebruikt door patiënten met langdurige, chronische

ziekten zoals reuma. Morfine kan dus jaren achtereen

als pijnstiller worden voorgeschreven. Ook kan

morfine tijdelijk worden gegeven en daarna worden

afgebouwd, zoals na een operatie.

Fabel: morfine werkt levensverkortend

Feit: Het is een misverstand dat morfine alleen wordt gegeven in het eindstadium van kanker. De veronderstelling dat morfine

levensverkortend werkt, is niet juist. Morfine wordt niet gegeven om de dood te bespoedigen. Ongeveer 25% van de morfine wordt gebruikt door patiënten met langdurige, chronische ziekten zoals reuma. Morfine kan dus jaren achtereen als pijnstiller worden voorgeschreven. Ook kan morfine tijdelijk worden gegeven en daarna worden afgebouwd, zoals na een operatie.

Morfine veroorzaakt
ademhalingsmoeilijkheden

1. Ja
2. Nee

Bij de behandeling van pijn met morfine spelen

ademhalingsmoeilijkheden geen rol. Alleen zeer hoog

gedoseerde morfine­injecties in een ader kunnen

problemen met de ademhaling veroorzaken. Benauwdheid kan juist reden zijn om morfine voor te schrijven

Fabel: morfine veroorzaakt ademhalingsmoeilijkheden

  

Feit: Bij de behandeling van pijn met morfine spelen ademhalingsmoeilijkheden geen rol. Alleen zeer hoog gedoseerde morfine-injecties in een ader kunnen problemen met de ademhaling veroorzaken. Benauwdheid kan juist reden zijn om morfine voor te schrijven.

Van morfine wordt je suf

1. Ja
2. Nee

 Sufheid is een bijwerking die kan optreden tijdens

de eerste dagen van de behandeling met morfine of

na verhoging van de dosis morfine. Vaak wordt de

innerlijke rust, die optreedt als men geen last meer

heeft van pijn, verward met sufheid en slaperigheid.

Fabel: van morfine word je suf

Feit: Sufheid is een bijwerking die kan optreden tijdens de 1e dagen van de behandeling met morfine, of na verhoging van de dosis morfine. Vaak wordt de innerlijke rust, die optreedt als u geen last van pijn meer heeft, verward met sufheid en slaperigheid. Omdat

pijn geen spelbreker meer is, kunt u beter slapen en na enkele dagen weer op krachten zijn om zo mogelijk deel te nemen aan het

sociale leven. Als u suf blijft, neemt u dan contact op met uw behandelend arts.

Is bij palliatieve sedatie sprake van euthanasie

1. Ja
2. Nee

Euthanasie bij mensen met dementie

Euthanasie bij dementie is niet uitgesloten door de wet

1. Ondraaglijk en uitzichtloos lijden

2. Vrijwillig en weloverwogen verzoek van de patiënt  

Ad 1. Kan iemand met dementie ondraaglijk lijden?

Ja

Vooruitzicht afktakeling, verlies van geheugen, identiteit en het vermogen je eigen leven vorm te geven

Ad 2. Wat als iemand geen weloverwogen verzoek meer kan doen?

Een belangrijk vereiste is dat de patiënt een vrijwillig en weloverwogen verzoek doet aan de arts. Als een persoon diep-dement is, is dit vaak niet meer mogelijk. Artikel 2 lid 2 van de euthanasiewet bepaalt dat een eerder opgestelde wilsverklaring het mondelinge verzoek kan vervangen.

Dus wat te doen?

- vroegtijdig in gesprek met (huis-)arts

- betrek familie hierbij

- overweeg behandelverbod (ook toediening voedsel en vocht)

- zorg voor iemand die belangen kan behartigen

Keuze

• Spelkaarten: kiezen & delen
• Opdracht zorg voor naasten
•  Stellingen bespreken

Zorg voor naasten

Opdracht:

Zoek op in Thieme of bekende websites naar zorg voor naasten

Wat is jouw rol hierin? 

Omschrijf dit in drie / vier zinnen. 

Nabespreken

Stellingen bespreken

Mensen met psychische klachten zijn prima in staat te beslissen over hun eigen dood. 

Euthanasie bij dementerenden zou verboden moeten worden. 

Voltooid leven is geen reden voor euthanasie. 

Als familie het niet eens is met euthanasie, zou de euthanasie niet verleend mogen worden. 

Euthanasie past niet binnen mijn geloofsopvatting.