9.4 Elektronische schakelingen

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

H9: Schakelingen 

• § Introductie voorkennis

•           § 9.1 Weerstanden
•           § 9.2 LDR en NTC
•           § 9.3 Schakelen met een relais 
•           § 9.4 Elektronische schakelingen

Terugblik 

1. Je kunt de onderdelen beschrijven waaruit een elektromagneet is opgebouwd.
   
2. Je kunt uitleggen hoe een elektromagneet een stroomkring kan inschakelen.
   
3. Je kunt met symbolen tekenen hoe je een relais in een schakeling opneemt.
   
4. Je kunt toelichten hoe een relais wordt toegepast in een automatische schakeling.
   
5. Je kunt uitleggen hoe je een reedcontact in een schakeling als sensor gebruikt.

Wat is de functie van het relais?

1. Het relais meet de spanning
2. Het relais werkt als spanningsdeler
3. Het relais meet de stroomsterkte
4. Het relais werkt als schakelaar

Hoe noemt men het volgende symbool:

1. Voltmeter
2. LDR
3. Schakelaar
4. Spanningsmeter

Een deurbelbeveiliging wordt met een
reedcontact op de deurpost gemaakt.
Als de deur opengaat, beweegt
de magneet van het reedcontact af.
a. Het reedcontact staat hierdoor in de

1. AAN-stand
2. UIT-stand

Een deurbelbeveiliging wordt met een
reedcontact op de deurpost gemaakt.
Als de deur opengaat, beweegt
de magneet van het reedcontact af.
b. De stroom door de basis neemt daardoor

1. toe
2. af

Leerdoelen 9.4: Elektronische schakelingen

1. Je kunt overeenkomsten en verschillen tussen een transistor en een relais benoemen.
2. Je kunt uitleggen wanneer een transistor schakelt van UIT naar AAN (en andersom).
3. Je kunt schakelingen tekenen waarin een transistor als schakelaar wordt gebruikt.
   
4. Je kunt toelichten hoe een schakeling met een transistor als schakelaar werkt.
   
5. Je kunt beschrijven hoe je elektrische energie in een condensator kunt opslaan.
   
6. Je kunt toelichten hoe een condensator in een schakeling wordt toegepast.

Transistor

Een transistor is net als de diode en de led een halfgeleider. 

Een transistor kun je gebruiken als automatische schakelaar, net als een relais.

 Een transistor heeft verschillende voordelen:

• Een transistor is kleiner dan een relais.

• Een transistor is goedkoper dan een relais.

• Een transistor verbruikt minder elektrische energie dan een relais.

Transistor

Transistor heeft 3 aansluitingen: 

- de collector (C)

- de basis (B)

- de emitter (E)

De stroom loopt alleen van de collector naar de emitter als er stroom op de basis staat 

Transistor

Transistor heeft 3 aansluitpunten:

Basis

Collector

Emitter

Door een transistor kunnen twee stromen lopen:

• van de basis naar de emitter,

• van de collector naar de emitter.

Werking transistor

Werking transistor

Transistor

De stroom door de basis bepaalt of de transistor uit- of aanstaat.

De transistor staat in de UIT-stand als de stroom door de basis nul of bijna nul is. Er kan dan ook geen stroom lopen van de collector naar de emitter (afbeelding).

Transistor

De transistor staat in de AAN-stand als er een kleine stroom door de basis loopt. Er kan dan een veel grotere stroom lopen van de collector naar de emitter (afbeelding). Zo kun je een apparaat aanzetten dat je op de collector hebt aangesloten.

Transistor

Schakelen met een transistor

• In het bovenste plaatje is het inbraakalarm (het slingerende lijntje) heel. Omdat er tussen A en B een weerstand zit, gaat hier geen stroom heen. Het is makkelijker om door het alarm te stromen.
• In het onderste plaatje is het inbraakalarm verbroken (bijvoorbeeld een raam kapot gemaakt. Hierdoor gaat de stroom van A naar B en dan naar E. Nu kan er ook stroom van C naar E en zal er een zoemer afgaan.

De automatische straatlantaarn

De ventilatorschakeling

Condensator                                                          Symbool

Schakelonderdeel waarin snel een kleine hoeveelheid elektrische energie kan worden opgeslagen.

Een schakeling met condensator

Als je de schakelaar

sluit laadt de condensator op. Als je hem opent blijft de lamp branden op de stroom van de condensator.

Ventilatorschakeling

Afsluiting: we weten....

1. Je kunt overeenkomsten en verschillen tussen een transistor en een relais benoemen.
   
2. Je kunt uitleggen wanneer een transistor schakelt van UIT naar AAN (en andersom).
   
3. Je kunt schakelingen tekenen waarin een transistor als schakelaar wordt gebruikt.
   
4. Je kunt toelichten hoe een schakeling met een transistor als schakelaar werkt.
   
5. Je kunt beschrijven hoe je elektrische energie in een condensator kunt opslaan.
   
6. Je kunt toelichten hoe een condensator in een schakeling wordt

Ik snap de leerdoelen:
Je kunt overeenkomsten en verschillen tussen een transistor en een relais benoemen.
Je kunt uitleggen wanneer een transistor schakelt van UIT naar AAN (en andersom).
Je kunt schakelingen tekenen waarin een transistor als schakelaar wordt gebruikt.
Je kunt toelichten hoe een schakeling met een transistor als schakelaar werkt.
Je kunt beschrijven hoe je elektrische energie in een condensator kunt opslaan.
Je kunt toelichten hoe een condensator in een schakeling wordt

1. Ja
2. Nee
3. Een beetje....

Huiswerk

Huiswerk:

Maken paragraaf 9.4